Bijdrage tot een klankatlas van het dertiende-eeuwse Middelnederlands
(1984)–Amand Berteloot–
Auteursrechtelijk beschermdAmand Berteloot, Bijdrage tot een klankatlas van het dertiende-eeuwse Middelnederlands. Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, Gent 1984
-
gebruikt exemplaar
exemplaar universiteitsbibliotheek Leiden, signatuur: S. NED. 17 1985 en S. NED. 17 1986
algemene opmerkingen
Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Bijdrage tot een klankatlas van het dertiende-eeuwse Middelnederlands van Amand Berteloot uit 1984.
redactionele ingrepen
deel 1, p. 4: de kop ‘Deel 1’ is tussen vierkante haken toegevoegd
deel 1, p. 107: de kop ‘Bijlagen’ is tussen vierkante haken toegevoegd
deel 2, p. IV: de kop ‘Deel 2’ is tussen vierkante haken toegevoegd
deel 2: De pagina's met kaarten zijn door de redactie van paginanummers *1-*150 voorzien.
Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina (deel 1, p. 6) is niet opgenomen in de lopende tekst.
[deel 1, pagina 1]
BIJDRAGE TOT EEN
KLANKATLAS VAN HET DERTIENDE-EEUWSE MIDDELNEDERLANDS
[deel 1, pagina 2]
D/1984/0228/5
ISSN 0770-8068
XIe Reeks - Leonard Willems-Halettfonds - Nr. 6
Deze verhandeling werd door de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde bekroond op voorstel van de jury bestaande uit de heren Prof. Dr. J. Goossens, Prof. Dr. M. Hoebeke en em. Prof. Dr. J. Moors: zie Verslagen en Mededelingen, jg. 1983, blz. 559-574.
[deel 1, pagina 3]
AMAND BERTELOOT
BIJDRAGE TOT EEN
KLANKATLAS VAN HET DERTIENDE-EEUWSE MIDDELNEDERLANDS
I. TEKST
[deel 1, pagina 7]
INHOUD
| 0. | INLEIDING | 13 |
| 0.1. | Filologisch verantwoord uitgegeven materiaal | 13 |
| 0.2. | Lokaliseerbaarheid van het materiaal | 13 |
| 0.3. | Dateerbaarheid van het materiaal | 14 |
| 0.4. | Oorspronkelijkheid van het materiaal | 14 |
| 0.5. | De inbreng van de scribent | 14 |
| 0.6. | Stilistische verschillen binnen het materiaal | 15 |
| 0.7. | Controleerbare kaarten | 15 |
| 1. | Hoofdstuk 1. HET MATERIAAL | 16 |
| 1.1. | Begrenzing in ruimte en tijd | 16 |
| 1.2. | Beperkingen | 16 |
| 1.2.1. | Nederlandstalige teksten | 16 |
| 1.2.2. | Oorspronkelijkheid | 16 |
| 1.2.3. | Brugge | 17 |
| 1.2.4. | Oudenbiezen | 17 |
| 1.3. | Overzicht | 17 |
| 1.3.1. | Indelingsprincipes | 17 |
| 1.3.1.1. | De schrijfcentra | 17 |
| 1.3.1.2. | De scribenten | 18 |
| 1.3.1.3. | De data | 18 |
| 1.3.2. | Overzichtstabel | 18 |
| 1.3.3. | Aantekeningen | 39 |
| 1.3.3.1. | Situering op taalkundige basis | 39 |
| 1.3.3.2. | Situering op paleografische basis | 39 |
| 1.3.3.3. | Aktenmateriaal | 40 |
| 1.3.3.4. | Inscripties | 41 |
| 1.3.3.5. | HOL en KGH | 41 |
| 1.3.3.6. | Verdere onderverdeling van grotere stedelijke centra | 42 |
| 1.3.3.7. | Sint Michielsgestel | 43 |
| 1.3.3.8. | Oudenaarde | 43 |
| 2. | Hoofdstuk 2. DE BEWERKING VAN HET MATERIAAL | 44 |
| 3. | Hoofdstuk 3. DE KARTERING | 45 |
| 3.1. | De grondkaart | 45 |
| 3.2. | De symbolen | 46 |
| 3.2.1. | De symboolkeuze | 46 |
| 3.2.2. | Prevalentie van de schrijvershanden | 46 |
| 3.2.3. | Overzicht van het materiaal | 47 |
| 3.2.3.1. | Omvang van de schrijfcentra | 47 |
| 3.2.3.2. | Gelaagdheid binnen het materiaal | 47 |
| 4. | Hoofdstuk 4. KAARTEN EN COMMENTAAR | 48 |
| 4.0. | Voorbemerkingen | 48 |
| 4.0.1. | Overzicht | 48 |
| 4.0.2. | Indeling van de kaartcommentaren | 48 |
| 4.1. | Het vocalisme | 48 |
| Korte vocalen | 49 | |
| 4.1.1. | Nnl. en mnl. a | 49 |
| 4.1.1.1. | Nnl. a correspondeert met mnl. e | 49 |
[deel 1, pagina 8]
| 4.1.1.1.1. | Umlauts-e naast analoog herstelde a | 49 |
| 4.1.1.1.2. | Secundaire umlaut van a | 49 |
| 4.1.1.1.3. | Ontwikkelingen vóór r + consonant | 49 |
| 4.1.1.1.4. | Zal/zel | 50 |
| 4.1.1.2. | Nnl. a correspondeert met mnl. o | 50 |
| 4.1.1.3. | Nnl. a correspondeert met mnl. ā | 52 |
| 4.1.1.3.1. | Mnl. ā vóór r + consonant | 52 |
| 4.1.1.3.2. | Mnl. ā vóór cht | 52 |
| 4.1.1.3.3. | Mnl. ā vóór st | 53 |
| 4.1.2. | Nnl. ε en mnl. e | 53 |
| 4.1.2.1. | Nnl. ε correspondeert met mnl. a | 53 |
| 4.1.2.1.1. | Ontwikkelingen vóór r + consonant | 53 |
| 4.1.2.1.2. | Willem/Willam | 55 |
| 4.1.2.2. | Nnl. ε correspondeert met mnl. i | 55 |
| 4.1.2.3. | Nnl. ε correspondeert met mnl. ü | 58 |
| 4.1.2.4. | Nnl. ε correspondeert met mnl. o | 58 |
| 4.1.2.5. | Nnl. ε correspondeert met mnl. ē | 58 |
| 4.1.2.6. | Nnl. ε correspondeert met mnl. ei | 59 |
| 4.1.3. | Nnl. I en mnl. i | 59 |
| 4.1.3.1. | Nnl. I correspondeert met mnl. e | 59 |
| 4.1.3.2. | Nnl. I correspondeert met mnl. ü | 62 |
| 4.1.4. | Nnl. Λ en mnl. ü | 62 |
| 4.1.4.1. | Nnl. Λ correspondeert met mnl. i | 62 |
| 4.1.4.2. | Nnl. Λ correspondeert met mnl. e | 63 |
| 4.1.4.3. | Nnl. Λ correspondeert met mnl. o | 64 |
| 4.1.4.4. | Nnl. Λ correspondeert met mnl. ou | 65 |
| 4.1.4.5. | Nnl. Λ correspondeert met mnl.  , ē en e |
65 |
| 4.1.5. | Nnl. ɔ en mnl. o | 66 |
| 4.1.5.1. | Nnl. ɔ correspondeert met mnl. a | 66 |
| 4.1.5.2. | Nnl. ɔ correspondeert met mnl. grafie e (sjwa?) | 66 |
| 4.1.5.3. | Nnl. ɔ correspondeert met mnl. ü | 66 |
| 4.1.5.4. | Nnl. ɔ correspondeert met mnl. u | 70 |
| 4.1.5.5. | Nnl. ɔ correspondeert met mnl. ō | 70 |
| 4.1.5.6. | Nnl. ɔ correspondeert met mnl. ou | 70 |
| Lange vocalen | 71 | |
| 4.1.6. | Nnl. a: en mnl. â̄ | 71 |
| 4.1.6.1. | Nnl. a: correspondeert met mnl. ē of ê | 71 |
| 4.1.6.2. | Nnl. a: correspondeert met mnl. grafie o(e) (mnl. â) | 73 |
| 4.1.6.3. | Nnl. a: correspondeert met mnl. a, e of ē | 73 |
| 4.1.7. | Nnl. e: en mnl. ē en ê | 73 |
| 4.1.7.1. | Mnl. ē | 74 |
| 4.1.7.1.1. | Mnl. i.p.v. mnl. ē |
74 |
| 4.1.7.1.2. | Mnl. ā i.p.v. mnl. ē | 76 |
| 4.1.7.1.3. | Mnl. grafie ei voor mnl. ē | 76 |
| 4.1.7.1.4. | Mnl. e i.p.v. mnl. ē | 76 |
| 4.1.7.1.5. | Mnl. i(e) i.p.v. mnl. ē | 76 |
| 4.1.7.2. | Mnl. ê | 76 |
| 4.1.7.2.1. | Mnl. ei i.p.v. mnl. ê | 77 |
| 4.1.7.2.2. | Mnl. ie i.p.v. mnl. ê | 79 |
| 4.1.8. | Nnl. i(:) en mnl. ie | 79 |
| 4.1.8.1. | Nnl. i(:) correspondeert met mnl. a of o | 80 |
| 4.1.8.2. | Nnl. i(:) correspondeert met mnl. i | 80 |
| 4.1.8.3. | Nnl. i(:) correspondeert met mnl. e | 80 |
| 4.1.8.4. | Nnl. i(:) correspondeert met mnl. ē | 80 |
[deel 1, pagina 9]
| 4.1.8.5. | Nnl. i(:) correspondeert met mnl. grafie ei | 81 |
| 4.1.8.6. | Nnl. i(:) correspondeert met mnl. ü̂ | 81 |
| 4.1.9. | Nnl. ϕ en mnl. |
81 |
| 4.1.10. | Nnl. y(:) en mnl. üe | 81 |
| 4.1.10.1. | Nnl. y(:) correspondeert met mnl. |
82 |
| 4.1.10.2. | Nnl. y(:) correspondeert met mnl. û | 82 |
| 4.1.10.3 | Nnl. y(:) correspondeert met mnl. ie | 82 |
| 4.1.11. | Nnl. o: en mnl. ō en ô | 82 |
| 4.1.11.1. | Mnl. ō | 82 |
| 4.1.11.1.1. | Mnl. âo i.p.v. mnl. ō | 83 |
| 4.1.11.1.2. | Mnl. i.p.v. mnl. ō |
83 |
| 4.1.11.1.3. | Mnl. o i.p.v. mnl. ō | 83 |
| 4.1.11.2. | Mnl. ô | 84 |
| 4.1.11.2.1. | Mnl. ou i.p.v. mnl. ô | 84 |
| 4.1.11.2.2. | Mnl. ö̂ i.p.v. mnl. ô | 84 |
| 4.1.11.2.3. | Mnl. öü i.p.v. mnl. ô | 84 |
| 4.1.12. | Nnl. u(:) en mnl. oe | 84 |
| 4.1.12.1. | Nnl. u(:) correspondeert met mnl. grafie u | 85 |
| 4.1.12.2. | Nnl. u(:) correspondeert met mnl. üe | 85 |
| 4.1.12.3. | Nnl. u(:) correspondeert met mnl. grafie ou | 86 |
| Diftongen | 86 | |
| 4.1.13. | Nnl. εI en mnl. ei en î | 86 |
| 4.1.13.1. | Mnl. ei | 86 |
| 4.1.13.2. | Mnl. î | 88 |
| 4.1.13.2.1. | Mnl. ei i.p.v. mnl. î | 88 |
| 4.1.13.2.2. | Mnl. ie i.p.v. mnl. î | 88 |
| 4.1.13.2.3. | Mnl. grafie o(e) i.p.v. mnl. î | 88 |
| 4.1.14. | Nnl. oey en mnl. öü en ü̂ | 89 |
| 4.1.14.1. | Mnl. öü | 89 |
| 4.1.14.2. | Mnl. ü̂ | 89 |
| 4.1.15. | Nnl. ɔν en mnl. ou | 90 |
| 4.1.15.1. | Nnl. ɔν correspondeert met mnl. a of o vóór l + d of t | 90 |
| 4.1.15.2. | Nnl. ɔν correspondeert met mnl. grafie au | 91 |
| Sjwa | 91 | |
| 4.1.16. | Nnl. en mnl. ə | 91 |
| 4.1.16.1. | Nnl. ə correspondeert met mnl. ie | 91 |
| 4.1.16.2. | Nnl. ə correspondeert met mnl. î, ē of ā | 92 |
| 4.2. | Het consonantisme | 92 |
| 4.2.1. | Nnl. en mnl. m | 92 |
| 4.2.2. | Nnl. en mnl. ft en cht | 93 |
| 4.2.3. | Nnl. k en mnl. k en ch | 95 |
| 4.2.4. | Nnl. en mnl. h | 95 |
| 4.2.5. | Nnl. en mnl. d | 96 |
| Appendix | 96 | |
| 5. | Besluit | 99 |
| 6. | Afkortingen | 101 |
| 7. | Bibliografie | 102 |
[deel 1, pagina 10]
| Bijlage 1. | Lijst van de geëxcerpeerde teksten uit het CG | 107 |
| Bijlage 2. | Lijst van de schrijfcentra, gealfabetiseerd naar de siglen | 113 |
| Bijlage 3. | Overzicht over de onderzoeksmethode | 115 |
| 3a. | Verklaring van de codecijfers | 115 |
| 3b. | Voorbeeld voor een excerpt met codering | 116 |
| 3c. | Voorbeeld voor een woordenlijst | 118 |
| Woordregister | 120 | |
| Register van schrijvershanden | 127 | |
| 1. | Grondkaart |
| 2. | Omvang van de schrijfcentra |
| 3. | Gelaagdheid van het materiaal |
| 4. | Secundaire umlaut van a |
| 5. | Marten/Merten |
| 6. | Arm/erm |
| 7. | Margriete/Mergriete |
| 8. | Zal/zel |
| 9. | Al/ol |
| 10. | Af/of |
| 11. | Ambacht/ambocht |
| 12. | Bracht/brocht |
| 13. | Anderhalf/onderhalf |
| 14. | Acht/aacht |
| 15. | Vast/vaast |
| 16. | Werf/warf |
| 17. | Berg/barg |
| 18. | Sterven/starven |
| 19. | Erve/arve |
| 20. | Aarve/eerve |
| 21. | Derde/darde |
| 22. | Kerst/karst |
| 23. | Kerke/karke |
| 24. | Willem/Willam |
| 25. | Gelden/gilden |
| 26. | Denken/dinken |
| 27. | Brengen/bringen |
| 28. | Kennen/kinnen |
| 29. | Rente/rinte |
| 30. | Letter/litter |
| 31. | Met/mit |
| 32. | Rechter/richter |
| 33. | Welk/wilk |
| 34. | Wet/wit |
| 35. | Helft/heelft |
| 36. | Mens/meins |
| 37. | Gezeit/gezeget |
| 38. | April/aprel |
| 39. | Bisschop/besschop |
| 40. | Licht/lecht |
| 41. | Misse/messe |
| 42. | Is/es |
| 43. | Min/men |
[deel 1, pagina 11]
| 44. | Wisseling van i en e vóór gedékte nasaal |
| 45. | Liggen/leggen |
| 46. | Sinte/sente |
| 47. | (N)immer/(n)emmer |
| 48. | Ridder/rudder |
| 49. | Brugge/brigge |
| 50. | Put/pit |
| 51. | Stuk/stik |
| 52. | Tussen/tuissen |
| 53. | Zulk/zelk |
| 54. | Luttel/lettel |
| 55. | Burg/borg |
| 56. | Bunder/bonder |
| 57. | Schuldig/schoudig |
| 58. | Zullen/zo(e)len |
| 59. | Zellen/zelen |
| 60. | Mochte/machte |
| 61. | Oorkonde/oorkende |
| 62. | Bos/bus |
| 63. | Vol/vul |
| 64. | Op/up |
| 65. | Onder/under |
| 66. | Kond/kund |
| 67. | Zonder/zunder |
| 68. | Honderd/hunderd |
| 69. | Ons/uns |
| 70. | Jong/jung |
| 71. | Vonnis/vunnis |
| 72. | Omme/umme |
| 73. | Dochter/doochter |
| 74. | Kocht/koocht |
| 75. | Kost/koost |
| 76. | Gegolden/gegouden |
| 77. | Spelling van ā in open syllabe |
| 78. | Spelling van â in open syllabe |
| 79. | Gaat/geet |
| 80. | Gedragen/gedregen |
| 81. | Twa(a)lf/twe(e)lf |
| 82. | Gestade/gestede |
| 83. | Grave/greve |
| 84. | Ma(a)rt/me(e)rt |
| 85. | Spelling van ē (uit ẹ) in open syllabe |
| 86. | Spelling van ē (uit ë) in open syllabe |
| 87. | Spelling van ē (uit i) in open syllabe |
| 88. | Ronding van ē tot |
| 89. | Degene/degone |
| 90. | Begeren/begaren |
| 91. | Heeft/heft |
| 92. | Bijzondere spellingen voor ê in open syllabe |
| 93. | Bijzondere spellingen voor ê in gesloten syllabe |
| 94. | Leen/lein |
| 95. | Geest/geist |
| 96. | Meester/meister |
| 97. | Gemeen/gemein |
| 98. | Eerst/ierst |
[deel 1, pagina 12]
| 99. | Twee/twie |
| 100. | Veertien/viertien |
| 101. | Spelling van mnl. ie (niet vóór r) |
| 102. | Spelling van mnl. ie (vóór r) |
| 103. | Hield/held |
| 104. | Nieuw/nuw |
| 105. | Huur/huer |
| 106. | Open/apen |
| 107. | Mogen/moegen |
| 108. | Komen/kommen |
| 109. | Ook/ouk |
| 110. | Moeder/muder |
| 111. | Geno(e)md/genu(e)md |
| 112. | Bro(e)der/bru(e)der |
| 113. | Behoef/behuef |
| 114. | Goed/gued |
| 115. | Einde/ende |
| 116. | Beide/bede |
| 117. | Eigen/egen |
| 118. | Heilig/helig |
| 119. | Klein/kleen |
| 120. | Wij/wie |
| 121. | Zij/zoe |
| 122. | Spelling van ü̂ in gesloten syllabe |
| 123. | Bijzondere spellingen voor ü̂ in gesloten syllabe |
| 124. | Lieden/luden |
| 125. | Oud/aud |
| 126. | Houden/hauden |
| 127. | Vrouwe/vrauwe |
| 128. | De/die |
| 129. | -lijke/-leke |
| 130. | Omme/ombe |
| 131. | (N)immer/(n)imber |
| 132. | Kocht/koft |
| 133. | Achter/after |
| 134. | Vijftig/vichtig |
| 135. | Gifte/gichte |
| 136. | Ofte/ochte |
| 137. | Jof(te), af(te), ove |
| 138. | Helft/helt |
| 139. | Ook/ooch |
| 140. | Procope van h |
| 141. | Prothese van h |
| 142. | Hiaatvullende h |
| 143. | Donderdag/donredag |
| 144. | Penninge/penege |
| 145. | Ge-/i- |
| 146. | Gerundium met of zonder -e |
| 147. | Kwam/kam |
| 148. | Henric/Heinric |
| 149. | Wel/wale |
| 150. | Bachten/hinter |
[deel 1, pagina 128]
In België gedrukt door de N.V. Drukkerij Erasmus Gent (Ledeberg)
[deel 2, pagina I]
BIJDRAGE TOT EEN
KLANKATLAS VAN HET DERTIENDE-EEUWSE MIDDELNEDERLANDS
[deel 2, pagina II]
D/1984/0228/5
ISSN 0770-8068
XIe Reeks - Leonard Willems-Halettfonds - Nr. 6
Deze verhandeling werd door de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde bekroond op voorstel van de jury bestaande uit de heren Prof. Dr. J. Goossens, Prof. Dr. M. Hoebeke en em. Prof. Dr. J. Moors: zie Verslagen en Mededelingen, jg. 1983, blz. 559-574.
[deel 2, pagina III]
AMAND BERTELOOT
BIJDRAGE TOT EEN
KLANKATLAS VAN HET DER TIENDE-EEUWSE MIDDELNEDERLANDS
II. PLATEN