Het verschijnsel Bob Evers

[p. 93]

II.3 De Bob Evers-serie als reclametrein

Toen de Bob Evers-boeken in de jaren '50 in reusachtig tempo opgang maakten, begon het bedrijfsleven eveneens belangstelling voor de serie te tonen. Zo kon het gebeuren dat Willy van der Heide van diverse kanten benaderd werd met de vraag of hij ‘zijn’ jongens niet een bepaald produkt kon laten gebruiken c.q. noemen.

Willy van der Heide, die hierin extra lucratieve mogelijkheden zag, was er wel voor te porren. We zullen er hieronder enkele voorbeelden van behandelen.

Voorbeeld A. Een en ander is te controleren met het boek Toen ik een nieuw leven ging beginnen. Hierin lezen we hoe Willy van der Heide door een Amsterdams public-relationsbureau wordt opgebeld. De woordvoerder daarvan vraagt aan Van der Heide of het te realiseren is dat Jan, Bob en Arie af en toe in de Encyclopaedia Britannica neuzen.

Van der Heide antwoordt bevestigend en verlangt als tegenprestatie een complete encyclopedie plus een kist whisky. Dit wordt akkoord bevonden. Van dat moment af duikt de encyclopedie regelmatig op in de serie.

Het mooiste en duidelijkste voorbeeld vinden we als we de eerste druk van Een overval in de lucht vergelijken met de pocket (13e druk). In de eerste druk treffen we op bladzijde 39 de volgende passage aan:

Maar toch was het niet erg interessant om er lang van een paar duizend meter hoogte op neer te zien. Er was weinig afwisseling; hoogstens hier en daar een bergpiek, die uit het groen stak... een meertje of een rivier.
Paul van Rilland sliep. De man op plaats 7 eveneens.

[p. 94]

Zoeken we dezelfde passage op in de pocket (blz. 37), dan vinden we het volgende:

Maar toch was het niet erg interessant om er, vanaf een hoogte van een paar duizend meter, lang op neer te zien. Er was weinig afwisseling: hoogstens hier of daar een verre, besneeuwde bergpiek die uit de zee van groen omhoog stak... een meertje, of een kronkelende rivier. Arie geeuwde als een tijger en merkte op: ‘Het is maar een platte boel daar beneden.’

Naar aanleiding van Aries opmerking ontstaat er tussen hem en Jan een discussie over gebergten in Afrika, waarin Jan uitlegt dat Afrika een groter potentieel vermogen heeft tot het opwekken van elektriciteit uit watervallen dan enig ander continent. Jan verklaart deze kennis te hebben opgedaan door te lezen in de Encyclopaedia Britannica. Na deze tweespraak, die ruim anderhalve bladzijde in beslag neemt, gaat het verhaal weer verder met:

Paul van Rilland sliep. De man op plaats 7 eveneens.

Het is duidelijk dat Willy van der Heide zijn afspraak op uitstekende wijze is nagekomen. In ditzelfde boek zijn nog meer passages te vinden waarin de naam van de encyclopedie terloops wordt genoemd. Wat overigens opvalt, is dat in de latere druk de beschrijving van het landschap, zoals dat vanuit het vliegtuig te zien is, iets is verfraaid.

Voorbeeld B. Waar Willy van der Heide eveneens reclame voor heeft gemaakt, is Coca Cola. (Ofte wel: ‘Kun jij die jongens van jou af en toe niet eens een flesje Coca Cola laten drinken?’)

Hoe dit precies tot stand kwam - en hoe het verder verliep - is wederom te lezen in Toen ik een nieuw leven ging beginnen. De naam Coca Cola is later, in een herdruk, echter weer uit de boeken geschrapt ten gevolge van een meningsverschil dat Van

[p. 95]

der Heide kreeg met een nieuwe vertegenwoordiger van de Coca Cola. Niet lang daarna blijkt de favoriete frisdrank van de drie helden London Tonic te zijn. Navraag bij de Raak-company te Utrecht (de firma die London Tonic in haar assortiment heeft) leverde niets op; dat wil zeggen, men kon dienaangaande niets meer nagaan. Voor zover we Willy van der Heide kennen, zal hij ook hier weer een lucratieve deal gesloten hebben.

Voorbeeld C. Droste, de bekende chocola, wordt bijna in ieder deel wel een paar keer genoemd. Arie Roos eet dozen flikken tegelijk. Helaas geldt ook hier dat het niet meer na te gaan is hoe en wanneer Willy van der Heide met Droste iets overeengekomen is. Het is te lang geleden; de archieven zijn jaren en jaren geleden opgeschoond, waarbij de benodigde informatie verloren is gegaan.

Voorbeeld D. Maar wat te denken van de volgende belevenis van Bob in Trammelant op Trinidad (blz. 45)?

Hij begon in zijn broekzakken te rommelen en vond zijn trouwe Ronson-aansteker. Niet dat hij die bepaalde aansteker al zo lang had... het was precies het zesde exemplaar dat hij bezat. Telkens raakte hij er één kwijt op zijn avonturen, maar hij kocht télkens koppig een nieuwe - altijd van hetzelfde type.

En in Een raderboot als zilvervloot (blz. 79):

Hij [= Hennie Schol] zag zich over een paar dagen al rondrijden in een nieuwe Mercedes Benz, een sigaret aanstekend uit een gouden Ronson...

Spijtig genoeg kunnen we ook hier slechts vermoeden resp. veronderstellen dat Willy van der Heide onder bepaalde voorwaarden reclame heeft gemaakt, aangezien Ronson indertijd failliet is gegaan. Wel is deze firma later overgenomen; het archief is echter grotendeels verdwenen.

[p. 96]

Voorbeeld E. Een ander voorbeeld dat ik ten slotte onder de aandacht wil brengen, betreft IBM. In Toen ik een nieuw leven ging beginnen worden we gewaar hoe Willy van der Heide in Hotel Toro in Amsterdam een stel Amerikanen (van IBM) ontmoet. Er wordt slechts vermeld dat de Amerikanen en Van der Heide vreselijk veel lol trappen.

Opmerkelijk is dat we over Jan Prins regelmatig iets lezen in de boeken als:

Jan Prins wist alles van cijfers en getallen; wat dat aangaat werkten zijn hersenen met de snelheid van een moderne electronische IBM-rekenmachine.

Desgevraagd gaf IBM mij te kennen hier niets (meer) van te weten; zo er al sprake was van een ‘deal’ tussen Willy van der Heide en IBM, dan gelden hier dezelfde moeilijkheden omtrent de bewijsbaarheid als in de overige gevallen, namelijk: het is meer dan vijfendertig jaar geleden, en wat belangrijker is: deze ‘deals’ zijn allemaal hoogstwaarschijnlijk mondeling tot stand gekomen.