Het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Een vertelling uit het Drentsche boerenleven

XXXI.

Het voorjaar, ‘de Meimaand’ brengt de meeste veranderingen in de oude dorpen. Verhuizen en trouwen maken, dat er andere bewoners komen.

[p. 160]

Zoo ook in 't kleine dorp bij het Hunzedal. Op een der laatste dagen in April verschijnt er in het dorp een jonge boer met laarzen aan, in 't Zondagsch pak. Hij heeft een stevige stok in de hand en een ‘roosien an de pet’. De kinderen, die uit school komen, zien hem gaan en spoedig is het bekend, dat er ‘een wasschupsneuger’ rond gaat. Zich ten volle bewust van zijn gewichtige taak, wandelt hij, door de jeugd begeleid, door het dorp. ‘Rieksen hoes’ is een van de door hem bezochte woningen. Hij gaat den zandweg af, recht van den Brink er naar toe. Hierdoor komt het, dat hij niet gezien is en moeder Annechien, die bij de tafel zit, hem plotseling in de keuken ziet komen. Roelfien bij de ‘geutendeur’ zag hem wel en haast zich naar binnen. Ze gaat de keuken binnen na eerst de mannen van de deel geroepen te hebben, die spoedig aanwezig zijn.

De bezoeker begint te spreken:

Goen dag ik hoes, ik vraoge met mien mond

Of ij nog zint gezond.

Ik spreek niet haard of ral

Maor 'k zin nog reedliek wal.

Geef mij een weinig rust,

De zaak is jou bewust,

As ij dit hebt vernomen en verstaon

Waorum ik hier bin gekomen en ingegaon.

De spreker vervolgt zijn gedicht en vertelt van alles wat er zal zijn te eten en te drinken:

Snippen met lange bekken
Die over de taofel kunt rekken.
En kunt z' er niet over rekken
Dan zuw ze d'r over trekken.

Vervolgens noodigt hij het huisgezin uit naam van Lukas Nijkamp en Sina Hooibrink op de bruiloft, die over acht dagen zal worden gevierd.

Roelfien heeft intusschen de drankflesch en een glaasje uit de kast gekregen en moeder Annechien

[p. 161]

doet een kwartje in het glas. Nadat het is volgeschonken reikt ze 't den wasschupsneuger over, die het in één teug ledigt, waardoor het kwartje zijn eigendom is geworden.

Dan geeft Rieks hem de ‘tabakspuut’ en als de bezoeker z'n pijp heeft gestopt en die aangestoken, gaat hij een oogenblik zitten. Over en weer wordt wat gepraat en Roelfien hecht een gekleurd lint aan den stok, ten teeken, dat men de uitnoodiging aanneemt. Lang wordt er niet getoefd, want de reis is nog ver en loopen vordert langzaam.

‘Ankomm'n Zaoterdag,’ zegt Rieks, ‘dan moet ij d'r met je beid' maor hen. Ik zal de hoepen krieg'n en dan mot Roelfien 't linnen wasken, dat ij op tied klaor zint, as d'r nog is wat an gebeuren mot, dat mot niet op 't lest.’

Roelfien kijkt haar moeder aan, die dadelijk met haar man instemt:

‘Het kan best, ik kan wal op Haarm passen, daor is niks met te doen. Scheper zien kinner kunt wal koedriev'n en as ik mij met melken niet vertrouw, dan wil Albertien wal eevn komm'n.’

‘Hest goed veur 'n kanner, moeder,’ zegt Wiecher, ‘daor kan Roelfien niet tegen an.’

‘Woll'n ij d'r hen?’ vraagt Roelfien, ‘ok met hen Zweel'?’

‘Wis en zeker, daor hebb' 'k zin an. 't Wordt 'n aolderwetsch wasschup, wij moet niet in hoes bliev'n.’

‘As ij d'r zoo over denkt, dan toe maor, ik wil ok wal geern. Ik zal mien mus 't middag hen schoonmaoken brengen en mien trouwklied anpass'n.’

De bruiloft van Sina brengt in de woning van haar vriendin een drukke week. Vader Rieks haalt de hoepels voor den dag, die op den boerenwagen gezet worden om er het witte linnen kleed over te spannen. Annechien krijgt het ‘wagenlinnen’ boven

[p. 162]

uit het kabinet waar het netjes opgevouwen ligt. Met Roelfien's hulp wordt het op tafel uitgespreid en zorgvuldig bekeken. Zoo oppervlakkig ziet het er nogal goed uit, maar moeder Annechien's oog, gewapend met een bril, die anders alleen voor naaien en kousenstoppen gebruikt wordt en nog niet eens altijd, bespeurt toch hier en daar een vlek en over 't geheel is het ook wel wat geel. Het moet maar 'gewasschen, 't kan nog gemakkelijk droog worden en dan is 't weer helder. Roelfien gaat tot de uitvoering van 't besluit over en 's Maandags hangt het schoon te drogen. De beste kanten muts is naar de stijfster gebracht en het trouwkleed gepast. Als het goed bevonden is, wordt het uitgehangen en daarna bergt Roelfien 't weer op. Ook het trouwpak van Wiecher wordt aan een onderzoek onderworpen en eveneens uitgehangen.

Moeder Annechien voert het paard, dat de versierde linnenwagen op den dag van ‘het wasschup’ moet trekken, daags eenige eieren om het te doen glimmen en Wiecher besteedt wat extra tijd om het op te poetsen.

Roelfien loopt in de week eens bij Sina aan. Daar is alles in de weer om huis en hof een waardig aanzien te geven. De ‘baanderstraot’ wordt gewied, er wordt gepoetst en gewreven.

Het beste ‘koffiegoed’ komt uit de kasten om afgewasschen en klaar gezet te worden. De mooie koffiepot komt er bij, de komforen worden gepoetst. Wat in aantal ontbreekt, wordt bij buren of familie geleend. De boter wordt netjes opgemaakt en met een palmtakje versierd. Een hoeveelheid rozijnen staat ‘in de week’ om op den grooten dag, met de noodige brandewijn vermengd, gebruikt te worden. De ouderwetsche zilveren brandewijnskommen met de bijbehoorende zilveren lepels worden voor den dag gehaald. Alle toebereidselen voor den grooten dag zijn in vollen gang als Roelfien

[p. 163]

binnen komt. Sina is nauwelijks te naderen tusschen alle noodige en ook onnoodige voorwerpen. Als zij Roelfien ziet, houdt ze met haar werk op om even met haar te praten. Ze neemt haar mee naar de kamer om haar van alles te laten zien en te wijzen.

‘O, ik zin blied' das komst, aners wol ik al naor je hoes, maor ik kan 't haost niet waachten.’

‘Hest 'n bosschup of zoo maor is?’ vraagt Roelfien.

‘Jao, ik wol is heuren, ij rekent er toch op da'j met hen Zweel gaot? Ik mien met peerd en waogen.’

‘Dat is 't plan wal. 't Linnen hangt al te dreugen.’

‘O, dat is goed, wij hebt er ok op rekent. Zie wollen met veer waogens van Zweel' komm'n en as wij zölf dan met gaot en Lamert-oom zienent en dan wollen zie meui-Trudao ok vraogen um met te gaon. Maor die hebt gien goeie linnenwaogen en daorum as ij now ok met wollen, dan kunnen ij d' peerd teeg'n en kanner doen. Je peerd is goed mak en heur bles ok en ij hebt en beste groote waogen, daor kun ij aalmaol in. Wat dunkt dij daorvan?

‘Ik zal 't oes volk zekgen, dat mag wal kunnen.’

‘Meui-Trudao zien Evert wol 't aovend in oes hoes komm'n. Dan zul wij hum eem bij je an sturen en dan kun ij 't te hoop bepraoten.’

‘Dat is goed, oes waogen is roem genogt. Wij kunt er veer zitplaanken in lekgen en as 't mot kan ok ien op de veurkist.’

‘En now zak dij mien trouwklied zien laoten en mien nij mus en 't hoedtien.’

Sina krijgt haar trouwjapon en spreidt die voor Roelfien uit. Dan neemt ze de mutsendoos en toont haar de nieuwe echt-kanten muts en den hoed, die speciaal voor deze gelegenheid uit Assen is gekomen. Roelfien beziet alles met kennersblik.

‘Ik mag 't wal liên,’ is haar antwoord op den vragenden blik van Sina. ‘'t Is en mooi klied en ok en

[p. 164]

hiel mooi hoedtien. Hest van juffrouw Boschloo?’

‘En d' mus, wat dunkt dij daor van?’

‘D'r zit en mooie pot in, en mooie fiene pot. Kaanst dij wal zien laoten, gerust heur.’

‘Och,’ zegt Sina, ‘ik wil hopen, dat 'k maor ienmaol trouw en dan mot 't ok maor goed weez'n. Dò döst dien trouwklied toch ok an?’

‘Jao, heur, 'k hebb' 't al boeten had en Wiecher zien goed ok al en d' mus is al hen Rikao.’

‘Die zal 't nog wal drok krieg'n met aal de mussen die teeg'n Zaoterdag klaor moet.’

‘Da's dan 'n goeie week veur heur. Dat mag ok wal is. Zie is 't neudig, gleuv' dat maor.’

‘Dat is gien wonder, zie is maor stoer zitten bleev'n met vief kinner. Maor ik gleuv' toch, dat zie zuk knap redt.’

‘Wanneer krieg ij je meid,’ vraagt Roelfien, ‘zie komp toch veur 't wasschup?’

‘O, jao, mörgen. Och, aners was 't ok te slim veur moeder en ok veuls te stil as ik weg zin.’

‘Dat zal dien moeder wal muien,’ veronderstelt Roelfien. ‘En,’ zegt ze, ‘'t muit mij ok.’

‘Mij ok, ik was liever hier bleev'n, maor dat kun niet. Maor as oes Lamert er now is oet trouwt, dan kan 't wal weez'n, dat ik en Loeks hier weer komt.’

‘'t Is nog 'n hiel ding,’ zegt Roelfien, ‘zoo hiel'ndal van je volk of, daor zul ik nog wal teeg'n an zien.’

Een oogenblik is het stil, dan zegt Sina: ‘'t Is ok 'n stoer ding, maor ik mag Loeks geern liên en zien volk zint er slim op verstaon.’

Roelfien zucht even. Dan zegt ze: ‘Kwan, ik moet hen hoes, d' klein jong waacht op mij.’

‘Hest hum nog aait an d' börst?’

‘Jao, zoowat half. Hie begunt van alles te eten en dan wordt vanzölf minner.’

‘Aans kunnen ij ok jao niet met hen Zweel'.’

[p. 165]

Roelfien maakt zich gereed om weg te gaan en Sina brengt haar een eindje.

‘Misschien d' lest maol veureerst,’ zegt ze.

‘Dat kun wal plaos hebb'n. In als geval dan mus 'tvan d' week nog weer gebeuren, as 't niet veur 't lest was.’

‘Daor is niet veul kaans op, want 't is er drok.’

Ze gaan samen den Brink over en bij den zandweg gaat Sina terug. Roelfien loopt langzaam den weg naar huis en even gaan haar eigen bruidsdagen aan haar geest voorbij. Het groote verschil doet haar een oogenblik pijnlijk aan en evenals bij de woorden van Sina omtrent haar heengaan naar Zweelo, moet ze even zuchten. 't Is wel ongelijk, denkt ze, maar men kan ook niet alles verlangen en haar persoonlijk geluk rekent ze er niet minder om, al had ze 't liever anders.

Thuis gekomen vertelt ze moeder Annechien er alles van. Ze beschrijft de bruidsjapon, de muts en het hoedje en de drukte, die er in Hooibrink's huis heerscht. Dan bespreekt ze met haar moeder Sina's voorstel omtrent de paarden en den wagen. 't Lijkt Annechien wel goed toe, maar de mannen moeten het weten.

Als Roelfien haar man en haar vader er over spreekt, wordt het na eenig overleg goedgekeurd. Men zal Evert niet te leur stellen en overleggen om de beide paarden samen te laten trekken, dan kunnen ze wat aan elkaar wennen.

Als Sina's neef 's avonds komt, wordt alles besproken. 't Resultaat is, dat men den volgenden avond samen met den linnenwagen even zal rijden. Wiecher zal met den wagen bij Evert komen en dan worden de beide paarden ingespannen.

‘Maor,’ zegt Evert, ‘Wiecher ij moet boer weez'n, daor stao ik op. Ik zin en jong kerel, ik wil achter in d' waogen zitten.’

‘Hoeveul jong vrouwlue gaot er met?’ vraagt Rieks.

[p. 166]

‘Oes Geesien en d' beide wichter van Nijkaamp van 't Aolkaspel en heur Geert en misschien Ebben Haarm.’

‘Dan moet ij daor neudeg bij weez'n,’ meent Rieks.

Evert lacht er wat om en gaat voldaan huiswaarts.

Roelfien maakt vlechten in de manen van het paard en daar komen lintjes in tegen de bruiloft.

Als Wiecher 's avond van den proefrit terug komt, wachten allen nieuwsgierig op het resultaat. Het blijkt bevredigend te zijn. Morgenavond nog eens samen rijden en dan zal 't wel gaan.

Vrijdags wordt het linnen op den wagen gemaakt zooals voor den tocht behoort. Roelfien bindt de ‘kokarden’ aan de hoepels en voor aan den wagen. Er worden vier planken ingelegd om op te zitten. Annechien haalt de wagenkussens voor den dag en klopt ze uit en borstelt ze. Daarna komen ze in den wagen, die kant en klaar in de schuur wordt gezet.