Het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Een vertelling uit het Drentsche boerenleven

XXX.

Ongemerkt is het winter geworden. Kleine Harm zit in de ‘kakstoel’ en heeft zijn plaats in het huiselijk leven ingenomen.

's Middags als er koffie wordt gedronken en Harm z'n slaapje uit heeft, zijn er vier paar handen gereed om hem op te nemen. Maar daar wil Roelfien niet van weten. ‘As Haarm wakker is, moet ik hum eerst hebb'n. En as ik er dan klair met zin, dan mag ien van je hum wal krieg'n.’

En elke middag is het weer dezelfde wedstrijd met hetzelfde verloop en denzelfden uitslag. Wiecher kan het niet laten om Roelfien er mee te plagen en vader Rieks staat hem trouw ter zijde. Moeder Annechien lacht er wat om en als 't al te erg wordt, komt ze haar dochter te hulp.

Het bezit van het gezonde, vriendelijke kind is een bron van voortdurend genot voor deze vier gelukkige

[p. 156]

menschen. En als Harm in de rei zit en met zijn lepeltje alle kanten uit slaat, dan is er geen van hen, die hem niet met groote liefde aanziet. En als dan nicht Hillechien eens komt of buurvrouw Albertien en hem bewondert, kent hun geluk geen grenzen. En Sina, die nu het huis wel kan vinden, nu Harm zoover is, dat ze met hem sollen kan. Wiecher plaagt haar, want zegt hij, ze komt alleen maar om te leeren, om, als ze straks zelf eens een kind heeft, alles dadelijk goed te doen. Sina lacht maar en spreekt Wiecher niet tegen. Als 't voorjaar is, gaat Sina trouwen, daarom mag Wiecher haar gerust plagen. Lang kan hij het niet meer doen, want zij gaat het dorp verlaten.

‘As 't maor botter'n wil, dan kan 't gaauw,’ zegt moeder Annechien. ‘Doe Sinao de rechte maor tröf, doe wast zoo maor klaor. Wat hef Jan Gerken d'r achter an tikt en hie kwaamp niet wieder en daor komp met 't mark en jong van Zweel' en 't is zoo maor klaor. Maor Sinao hef geliek, beter waachten tot de rechte komp as trouwen met de verkeerde.’

‘Jao,’ meent Roelfien, ‘de rechte daor doe'j wat um, maor 't muit mij toch, dat Sinao vot giet.’

‘Ik laot hier genogt achter,’ is 't antwoord, ‘maor met Loeks Nijkaamp zin 'k liever in Zweel', as met Jan Gerken hier in 't loeg.’

‘Groot geliek,’ zegt Wiecher, ‘d'r is maor ien, dat de rechte is, aal 't aner is larie. Het is krek geliek as sukkerijnat in plaos van kovvie. Liever gienent as de verkeerd'.’

‘Wat hef 't er gisteraovend in 't loeg um weg gaon,’ zegt Sina nu.

‘Zint de spienters ondeugend west,’ vraagt Wiecher ‘dat mag aans wal, dat stiet er toe, as 't niet te slim wordt.’

‘'t Was slim genogt heur, zie hebt bij verscheiden de boel op stelten zet. Bij Dreeuws daor kunnen zie van mörgen gien stuk reeuw vinnen, dat boeten was.’

[p. 157]

‘Dan mussen zie 't maor in hoes haolen. Wat boeten is, dat is “spiensters gaodeng” en dat wet elk,’ zegt Rieks. ‘Daor kan nog hiel wat van verteld wodden.’

En als Roelfien en Sina aandringen, vertelt Rieks Frieling uit zijn jonge jaren, hoe de meisjes, die in dorp kwamen te ‘spinnen’, overal kattekwaad deden. Hoe ze eens een wagen met mest uit elkaar namen en bij den eigenaar op het lage dak van de schuur brachten. Linnenrekken, die buiten stonden, werden in afgelegen hoeken gebracht. Een schapenstal, die buiten was, werd los gedaan en de schapen in den hof gelaten.

‘Och,’ zegt hij opeens, als hij een viertal oogen vol ondeugend getintel op zich gericht ziet, ‘wat zin ik en gek, ij weet er net zooveul van as ik en wallicht nog meer. IJ hebt jao aalbeid' oet spinnen gaon.’

Nu beginnen beiden te lachen en ze plagen Rieks, die er zoo gereedelijk inliep. Ook Wiecher en Annechien lachen en Rieks lacht mee.

Even is het stil, dan zegt Sina: ‘Aal die aolde vertelsters, daor mag ik geern naor lustern. As snieder Lamert 'n dag bij oes is, dan hol wij hum aaltied en toertien te praoten. Die kan d'r mooi van vertell'n en slachter Wilm ok.’

‘En wet Sinao wal, waor snieder en Wilm Heleng die vertelsters van heurd hebt?’

‘Van d' aol mulder wollen ij zekgen?’

‘Jao, o, die kun toch zoo mooi vertell'n, die wus overal van. Daor was haost gien plaos of hie kun je d'r wal wat van zekgen en van die vertelsterties, daor wus hie zooveul van, dat was noods.’

‘Jao,’ zegt Sina, ‘ik hebb' hum ok wal is heurd, maor doe was ik iegenliek nog te jong um dat te begriepen en te onthollen. Maor vaoder hef 't er nog vaok over.’

[p. 158]

‘Zie meugen hum aaltied geern liên, en o, hie kun je ok zoo helpen en raôn, as ij 't is stoer hadd'n hier of daor met. D'r gungen verscheiden hen um raod. En hie hölp je aaltied as hie maor eem kun.’

‘Wat toch jammer, dat zun man hier niet bleev'n is.’

‘Jao, dat wal,’ zegt Rieks, ‘maor mos reek'nen, doe zien kinner hier weg trouwden en zie alles met knechten en meiden doen mussen, och, doe zint zie hen heur kinner gaon.’

't Is langzamerhand donker geworden. Sina maakt aanstalten om naar huis te gaan en Roelfien doet een doek om, teneinde een eindje mee te loopen. Dat is zoo'n oud gebruik om de bezoekster een eindje te vergezellen. Onder 't loopen vertelt Sina van haar aanstaand huwelijk.

‘Wat is 't aoreg,’ zegt ze, ‘Jan Gerken die meug ik wal liên, maor 't kwam toch niet wieder. Ik heb er laank met daon en ok wal is 'n aner had. En now kwaamp ik met 't mark bij Loeks Nijkaamp en dat was maor zoo klaor wark. Wij kunnen 't vot zoo oet 'n kanner zien, dat wij haost daodliek 't houwl'k klaor hadd'n.’

‘Dat is 't beste bewies, dat dit dienent is,’ meent Roelfien. ‘Vaoder zeg wal is, elk krig de ziende, as hie maor laank genog tied gef.’

‘Dat kun wal zoo weez'n. Ik krieg de miende now dunkt mij wal. En doe hest dienent ok kreeg'n.’

‘Jao,’ zegt Roelfien met volle overtuiging, ‘jao, dat heb ik. Ik zin aal daag' nog blied', dat ik Wiecher hebb' en as ik hum missen mus, dan meugen zie mij ok wal wegbreng'n, dan kun mij 't leev'n ok niks meer schelen.’

Sina kijkt Roelfien eens aan en ze voelt sterk de waarheid van haar woorden. Wiecher is voor Roelfien al wat het leven haar aan geluk kan geven.

‘En eerder,’ vervolgt Roelfien na een oogenblik, ‘doe daacht ik, dat ik er aaltied urn zul moeten

[p. 159]

denken, dat Luten d'r teeg'n wassen, maor now 't ienmaol zoo is, now denk ik daor zuver nooit um. Ik wol wal geern, dat 't aans was en as ik er wat an doen kun, dan zult 't ok aans weez'n, mao aol' Haarm is zun stiefkop, dat ik gleuv', dat hie nog liever en dôo zag, as dat hie zuk veranerde.’

‘O, maor Roelfien, dat zul jao slim weez'n, dat kan'k jao haost niet gleuven. 't Zint wal stiefkoppen, maor zoo...’

‘Het is ok slim, maor as 't mij enkeld in 't zin komp, dan denk ik dat. En as ik er goed over denk, dan gleuv' ik 't vaast. Fennechien, die is zoo niet, maor Haarm... O, Sinao, doe wet's niet hoe Haarm wal is. Aners dubbeld goed, maor hierin...’

‘Foj,’ zegt Sinao, ‘daor zu men jao kel van wodden. Wij wilt maor hopen, dat 't zoo wied niet komm'n zal.’

‘Dat is zeker, maor men kan smangs zoo is an 't prakkezeeren komm'n en dan giet dat zoo.’

Als Sina het steegje doorgaat, denkt ze nog eens over Roelfien's woorden. Ze vindt het naar, dat Roelfien dat gezegd heeft en toch, als ze er goed over denkt, is ze wel geneigd te gelooven, dat Roelfien dicht bij de waarheid is. Dat er in ‘Luten hoes’ veel is gebeurd, dat door wat minder stijfkoppigheid beter had kunnen zijn, heeft ze vaak hooren vertellen, ‘maor 'n dôo, dat is toch hiel slim’. Sina huivert even en trekt de doek vaster om zich heen. Ze begint vlugger te loopen om het steegje gauw door te komen, dat ze opeens akelig vindt om door te gaan, nu de avond is gevallen.