Het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Een vertelling uit het Drentsche boerenleven
(1933)–J.H. Bergmans-Beins–
Auteursrecht onbekend
[pagina 114]
| |
koolraap opneemt, bekijkt hij die en na ze eens rondgedraaid te hebben, legt hij ze op zij. Daar kan wel een Sint Maarten van, denkt hij, als er ten minste bij de bieten geen dikke is. Hij lacht even bij deze gedachten. Het is een beetje mal, dat hij een Sint Maarten wil maken, daar is hij toch al jaren over heen, om met een Sint Maarten te loopen. Maar hij vindt het zoo'n aardig werk en er is zeker wel een kind, dat hij er blij mee kan maken. 't Is al gauw Sint Maarten. 11 November dat was altijd een feestdag voor Wiecher. O, hij vond het zoo mooi om rond te gaan met de andere kinderen en zijn lichtje vooruit te dragen. Wat kon zijn vader een mooie Sint Maarten maken! Zoo kon het geen ander. Wiecher was dan ook meest in de voorste rij op den gewichtigen avond. 't Eéne jaar was het een huis, dan een boom of molen en dan weer een lachend of grijnzend aangezicht! O, die gezichten, die vond hij zoo prachtig, zoo'n grijzende kop met grooten mond en scheeve oogen, dat was een beetje griezelig als er een lichtje in brandde. Een biet was het mooist, die scheen zoo vurig door. Hij lacht even bij de herinnering aan deze dingen. Hij heeft er lang aan mee gedaan, z'n heele schooljaren uit en die hebben langer geduurd dan bij de meesten van zijn makkers. Wiecher hield veel van leeren en vader Harm vond het goed, dat hij lang naar school ging. Als de wortels en koolrapen zijn afgewerkt, gaat hij de bieten bergen. Ze zijn groot en gaaf en hij vindt er dan ook een die, nog beter dan de koolraap, voor zijn doel geschikt is. Zorgvuldig veegt hij haar schoon en legt haar te drogen. Moeder Annechien, die hem bezig ziet, vraagt verwonderd naar de bestemming van de biet. ‘Stil, moeder, niks zeggen, daor wil ik Roelfien is met kriegen. Ik wil er en mooie Sunt Meerten van maoken en dan vraog ik Roelfien of die er met loopen wil, of da zie d'r 'n aner veur wet.’ | |
[pagina 115]
| |
‘IJ hebt toch ok altied wat, wat zin ij toch ien. Daor vang ij Roelfien niet met, dat mien maor niet.’ ‘Dan zekg ik, dat ik er met loop, as Roelfien 't niet döt en dan steek ik hum an en breng hum hen schepers Gerriet, die zal d'r wal wil an hebb'n’. ‘Dat denk ik ok wal, die wil hum wal geern hebb'n. Daor heb ij 'n boel wil an um zoowat te doen.’ ‘Jao,’ zegt Wiecher vroolijk, ‘dat mag ik wal. Ik mag geern kinner liên en er o zoo geern veur kuunzl'n. Nargens is meer pleizeer an as an kinner.’ Als men een paar dagen later 's avonds bijeenzit, haalt Wiecher z'n biet voor den dag. Hij wrijft haar glad en neemt dan z'n mes om er een kapje af te snijden. Roelfien kijkt er naar en vraagt wat er gebeuren zal. ‘Daor wil ik 'n Sunt Meerten van maoken. Is 't er gien mooie toe? Kiek is hoe dik en glad.’ ‘En wat wollen ij dan met 'n Sunt Meerten?’ Even kijkt hij z'n vrouw aan en zegt dan ondeugend: ‘Daor zal oes klein Rieks overmörgen met loopen.’ ‘Aach ij,’ zegt Roelfien kleurend, ‘wat mien ij wal.’ Wiecher lacht. Hij kijkt haar aan en zegt dan: ‘Dan mot Roelfien d'r met op pad. Ik zal d'r 'n mooie van snieden, wist er dan met hen Sinao?’ ‘Dat wollen ij wal, dat ik met 'n Sunt Meerten naor 't loeg hen in gung. Nee, jonkien, die tied hebb' ik had.’ ‘Dan gao ik er met loopen. Ik wil hum niet vergeefs maoken. Most wal weet'n, doe of ik?’ Roelfien begint op haar beurt te lachen. ‘Veur wel maok ij hum, wel wil ij hum brengen?’ ‘Ik wol d'r met hen schepers-Gerriet, die heft 't er zoo drok over en wil zoo geern en Sunt Meerten hebb'n.’ ‘Doe dat maor, dat is zun aoreg jonkien.’ Wiecher heeft het bovenste kapje van de vrucht afgesneden en begint nu voorzichtig met een scherp | |
[pagina 116]
| |
mes figuren er op te snijden. Z'n keus valt op een lachend aangezicht en onder zijn vaardige handen prijkt het al gauw met groote oogen en lachenden mond op de vrucht. Dan begint hij haar voorzichtig uit te hollen. Hoe dunner de wand wordt, hoe mooier het doorschijnt. Daarom gaat hij heel voorzichtig te werk, om niet door de schil heen te steken. Dit vordert slechts langzaam, maar voor het bedtijd is, heeft hij de vrucht gereed. ‘Ziezoo,’ zegt hij ‘mörgenaovend en stok er an en dan kan 't keersien d'r in. Wij wilt hum is even bekieken. Lo'w d'r is 'n brannende lucifers in hollen.’ Rieks steekt een lucifer aan en houdt die in de biet. Het is prachtig gelukt. Rood lacht de ‘kop’ u toe. Allen zijn 't er over eens, dat schepers-Gerriet er blij mee zal wezen. Sint Maarten, tegen den avond, neemt Wiecher de ‘Sunt Meerten’ en stapt er mee naar 't schepers huis. Gerrit, een jongetje van een jaar of vijf, dat Wiecher vaak tot gezelschap is, als hij buitenshuis werk heeft, krijgt een kleur van pleizier, als hij de mooie Sin: Maarten ziet. En als Wiecher het kaarsje voor hem aansteekt en de kleine jongen hem mag vasthouden, is hij opgetogen. ‘O, Wiecher, wat en mooie Sunt Meerten, och, wat 'n mooie! Heb ij die zölf maokt, Wiecher, ij allien? En krieg ik hum? Mag ik er 't aovend met loop'n? Wevers Loeks wil mij metneem'n en ok weer in hoes brengen. O, Wiecher, wat 'n mooie! Moet ij niet zekgen, daank Wiecher,’ vraagt zijn moeder. Maar hij hoort het niet, opgetogen als hij is met zijn schat. Voorzichtig, met eerbied bijna, neemt hij het kleinood in z'n handjes. Hij keert het om en beziet het van alle kanten. Dan zucht hij en zet het op tafel om het nu van dezen kant te bekijken. Wiecher houdt de stok in de hand, waarin een spijker | |
[pagina 117]
| |
zit om afglijden te verhinderen. Hij neemt de Sint Maarten op en hangt die met het ijzerdraadje, dat als een hengseltje er boven aan zit, achter den spijker. ‘Kiek, zoo moe'j d'r met loopen en dan de stok liek hollen.’ Gerrit neemt de stok in de handjes en doet Wiecher na. Na eenige oefening lukt het en Wiecher gaat voldaan weer naar huis. ‘Wij komt ok bij Rieks zienent heur,’ zegt de kleine vent. ‘Dat verwaacht wij ok niet aners.’ Als Wiecher buiten is, ziet hij al eenige kinderen loopen met een lichtje. Ze komen den kant van 't schepers huis uit. Hij blijft even wachten als hij op den hoek is. Als ze hem voorbij komen, roepen ze luid: ‘Dag, Wiecher! Wij loopt um Sunt Meerten.’ ‘Dag, jongs,’ is 't antwoord, ‘wat zin ij jao met 'n koppel. Gao ij hen schepers-Gerriet op haolen?’ ‘Jao en dan kom wij bij je.’ Wiecher loopt vlug naar huis. Moeder Annechien is bezig om appels klaar te leggen en noten voor de kinderen, die straks met hun lichtjes komen. Sint Maarten, feest van den heiligen Martinus, die de helft van zijn mantel weggaf, wordt hier nog in eere gehouden. Schoolkinderen loopen in groepjes het dorp door met brandende kaarsjes in uitgeholde vruchten. Vader of een goede vriend maakt die gereed en vol vreugde trekken ze langs de halfdonkere wegen. Bij alle huizen staan ze stil en zingen er hun versje. Als ze voor de deur gekomen zijn bij Rieks Frieling, klinkt het luid: Sunt Sunt Meerten.
Kalver draogen steerten.
Koenen draogen horens
Kerken draogen torens.
Torens draogen klokken.
Wichter draogen rokken.
| |
[pagina 118]
| |
Kleine Gerrit staat vooraan en helpt zoo hard hij kan, meezingen. Met nog een paar nieuwelingen komt hij telkens even achter aan en Wiecher, die al gauw naar buiten is gekomen, moet even lachen. Hij zwaait met de Sunt Meerten naar Wiecher's kant en loopt gevaar, dat het kaarsje om valt. Het wordt nog juist door een greep van Wiecher voorkomen. De groep heeft intusschen verder gezongen en is al genaderd tot: Geef mij 'n appel of 'n peer
Kom'k van 't hiele jaor niet weer.
Annechien en Roelfien houden uitdeeling. Appels en noten zijn welkome gaven. Gereedelijk nemen de kinderhanden ze aan, om ze in de zakken of tusschen de kiezen te laten verdwijnen. ‘Now hen Luten hoes!’ roept er een en ze trekken haastig af: de kleinen aan de hand van de grooten. Even schokt het door Wiecher heen bij de vermelding van zijn ouderlijk huis. Verleden jaar heeft hij moeder Fennechien helpen deelen, toen was het een goed appeljaar en werd er rijkelijk gegeven. Hij kijkt de verdwijnende lichtjes na. Telkens duikt er een op, om even later te verdwijnen. Nu gaan ze door 't steegje en wordt het een lange rij. Daar slaan ze den hoek om en lijkt het alsof ze terug komen om onmiddellijk daarna weer om te keeren en voor goed te verdwijnen. Even ziet hij er een, die verdwaald lijkt, over den hof gaan, dan zijn ze weg om bij z'n ouderlijk huis hun gezang te hervatten. Roelfien, die ook is blijven staan, om ze na te zien, legt haar hand op zijn arm. Dadelijk legt Wiecher zijn hand op de hare en als zij zegt: ‘Kwan, Wiecher, laot wij in hoes gaon,’ keert hij zich naar haar toe en gaat mee in huis. ‘Wat 'n koppel kinner,’ zegt Rieks, ‘en dat zint de eerste nog maor, d'r zult zoo wal weer wellent komm'n. 't Is toch mooi aal die lochties en wat 'n | |
[pagina 119]
| |
bliedschap veur die kinner, aal die appels en neuten. Geev'n is toch mooi; gelukkig as men wat geev'n kan.’ |
|