|
| |
XIV.
's Zomersavonds als 't werk gedaan is, verzamelt de jeugd zich hier en daar in 't dorp. Er zijn van die huizen, waar de bewoners buiten zitten in den zoelen avond. Daar verschijnen dan de een na den ander, de jongens en meisjes uit de buurt. Liggend in 't gras van den hof, op het bankje voor de ramen zittend. Een enkele op een stoel achterover tegen den muur gesteund, is men er onder schertsen en praten een uurtje bijeen. Is er een in de buurt die harmonica kan spelen, dan wordt er gezongen. Oude en nieuwe liederen klinken door de stille lucht.
Zoo'n huis was ‘Rieksen hoes’. Rieks Frieling laat zich soms overhalen om de harmonica, waarop hij in z'n jeugd niet onverdienstelijk speelde, te voorschijn te halen. Hij kent alle liederen, die de jeugd bekoren en kan ze alle spelen.
Hij wipt z'n stoel achterover en op de bank zittend
| |
| |
moeder Annechien en Roelfien. Sina en nog een paar meisjes zitter er naast. In een wijden kring er om heen, liggen de jongens. Wiecher en Jan Gerken, z'n trouwe vriend, Lammert Drent, Geert Kamping en al wat in hun kringetje zich thuis voelt.
Verscheiden uren worden zoo doorgebracht in de lange dagen als hooi en bouw niet maken, dat er tot donker gewerkt wordt. Wiecher houdt zoo van die oude gebruiken, die het gevoel van saamhoorigheid zoo sterk maken. Hij verzuimt maar zelden een avond. Als hij kan denken, dat ze bijeen zijn, verzuimt hij bijna nooit. In dezen zomer vooral, is hij een van de eersten, die verschijnt. Als hij er aan denkt, dat hij niet zal gaan, voelt hij een lichten wrevel in zich opkomen, maar toch loopt hij een beetje om bij huis en gaat niet weg.
Harm meent, dat dit het resultaat is van zijn bemoeiingen en verheugt zich in z'n succes. Wiecher is wel verstandig. Hij wist het wel, dat die niet tegen den wil van zijn vader zal ingaan. Daar kent hij Wiecher veel te goed voor.
Fennechien meent nu ook, dat Harm gelijk zal krijgen. 't Verwondert haar zeer, maar ze is er toch blij om. Botsingen en strijd is niets voor haar. En als Wiecher er zich bij neer legt, kan het niet anders, of het moet haar verheugen. Niets is haar liever dan rust en vrede.
Als Wiecher Zondagsavonds na 't eten zich gereed maakt om uit te gaan, zegt Harm: ‘Wil ij 't loeg hen in?’
‘Jao,’ is 't antwoord, ‘dat was mien plan. 'k Zin d' hiel week zoowat bij hoes west, ik wil is zien of d'r ok wat nijs in 't loeg is. d' Jongs zult wal op d' brink weez'n, dunkt mij.’
Harm mompelt wat en neemt een krant en Wiecher gaat weg.
Als Wiecher een oogenblik weg is, zegt hij: ‘Fenne- | |
| |
chien, hest er nog weer met Wiecher over had?’
‘Wat mien ij, waorover had, over Roelfien daachten ij?’
‘Over Roelfien, waor denkst an? Nee, over Aoltien of Gertrud.’
‘Wij hebt jao overlegd, dat wij d'r niet over praoten zullen.’
‘Maor wij moet hum toch leideng geev'n, dat heb wij jao bespröken, dat wij now maor is oetkieken wollen.’
‘Nee, Haarm, dat heb ij zegd, daor was ik niet veur, maor jow ducht, dat ij je d'r met bemuien mussen.’
‘Now wordt 't nog mooier! Ik miend' da's doe dat doen wost en brengen Wiecher in 't goeie spoor. Hadd' ik dat weet'n, dan hadd' ik wal naoder anvraogd waor of hie hen gung.’
‘En wat zul dat dan? IJ kunt Wiecher toch niet an d' ket lekgen. En jong van darteg jaor kun ij toch de wet niet meer veurschriev'n. Hie zul je zien ankomm'n, reken daor maor op.’
Een oogenblik kijkt Harm onzeker; dan zegt hij: ‘En ik wol wal is zien, dat hie gung waor ik hum niet hebb'n wol. Ik zin de baos hier en Wiecher hef te gehoorzaomen.’
‘Now heb ij 't toch mis, Haarm. As ij zoo wilt, dan leuf maor driest, dat ij 't niet wint. Dan stek Wiecher de kop op,’ en dan eenigszins aarzelend: ‘'t Is en zeun van jow, dat moe'j niet vergeten. Hie hef ok 'n wil, krek as ij, al wordt ij dat zoo daoglieks niet wies.’
‘Krek, daorum zal hie zuk zölf te goed achten veur 'n keutersdochter en krek as zien vaoder zien liek, trouwen. Ik heb ok naor gien keutersdochter keek'n en gien ien van oez volk veur mij. Daor mot Wiecher um denken as hie trouwen wil. Elk en ien kan hum gien liek doen, dat weet ik wal en dat hueft
| |
| |
ok niet. Maor 't mot gien boerenarbeider weez'n.’
‘Now, now, Haarm, dat lik jao nargens op. Zoo min zint Rieksen niet. En as zie volk genog hadden dan kunnen zie makliek en peerd op heur spullegien hollen. Zie hebt aoreg laand verhuurd. En Annechien is toch ok en boerendochter, zie hef 'ngolden ooriezer op.’
‘Maor Roelfien niet. En 'n boerendochter - jao. Maor dat giet zoo wied as 't voeten hef. De geldpuut was niet hiel dik bij Meerten volk en Annechien kreeg er nog maor 'n viefde van, daor wassen nog veer nevens heur.’
‘Maor aol Roelfien-meui is goed antrouwd en daor wassen gien kinner, daor hebt ze nog aoreg van arft en daor hef Annechien 't mieste van kreeg'n. As zie is an 't tellen komp, dan leuf ik, dat Roelfien nog wal 'n mooi stuver hef. Zie is moar allien en Rieks hef aaltied goed boerkt en zie gooit 't geld niet over de balk.’
‘Aal goed en wal, maor oes Wiecher krig zie niet, daorveur bezit zie lang niet genogt. 't Zul wal mooi weez'n zun rieke boerenzeun, as zie die zoo maor lös kreeg.’
‘Zoo moe'j niet praoten, Haarm; ij moet now ok is an Wiecher denken. Hie is oes ienegst overbleev'n van aal oes kinner,’ zegt Fennechien, die eenige hoop begint te kosteren, dat Harm zich zal bedenken.
Harm kijkt voor zich. In gedachten ziet hij z'n gestorven kinderen. Wiecher alleen bleef er over. Er komt een zachte trek op z'n gezicht. Wiecher, 't is alles wat hun bleef en als het nu zijn geluk is. Hij heeft immers genoeg voor twee. Als ze er alle zes waren gebleven, zou Wiecher niet de rijkste in den omtrek zijn. Nee, dan zou Roelfien nog zoo'n slechte partij niet wezen. Hun boerderijtje kon gemakkelijk uitgebreid worden. Er behoefde niet veel land bij, dan konden er wel twee paarden op gehouden worden
| |
| |
en dat zou Rieks wel kunnen betalen om vee en paarden te koopen.
Dan zou Harm er maar een beetje land bij hoeven te doen en Wiecher was tweepaards boer, net als zijn voorouders waren. Dan............ ja. dan zou 't er anders voor staan en was het verschil niet zoo groot. Maar nu, nee, daar kan hij niet over heen, dat Wiecher Luten, de rijkste in den omtrek, zou trouwen met een keutersdochter. Hij had heel andere plannen en al zou hij anders willen, hij kan niet meer anders. Hij had zich in zijn vaste overtuiging, dat Wiecher toegeven zou, laten verleiden om tegen een enkele te spreken over een rijke boerendochter, waar Wiecher werk van maakte. Had niet Ebben Gerriet hem ‘streken’ met Wiecher zijn trouwplannen en had Toonen Klaos, de man van z'n eigen nicht hem niet verzekerd, ‘dat Wiecher niet op geld huefde te zien, dat die wal 'n keutersdochter kon trouwen, as d'r maor 'n mooi gezicht op zat. En dat enkelde wichtes zuk duur verkoopen kunnen, as de jongs 't net geliek was’. Toen had hij gezegd ‘dat Wiecher wal 'n aner meid had, waor hiel wat gruunland achter zat, maor dat hie daor eerst nog niet over spreken wol’.
Harm kan niet toegeven. Had hij zich vergist in Wiecher, dan moest die de gevolgen daarvan maar dragen. Harm kan niet ‘te pronk staon’, dat deed hij niet.
Hij ziet een poosje strak voor zich uit. Fennechien, die een kleine kans ziet op een kentering in haar man zijn gevoelens, zwijgt. Ze kijkt hem aan en vindt, dat ze er maar niet verder over zal praten. Harm wil er zeker nog eens over denken, dat hij geen antwoord geeft. Ze hoopt zoo, dat ze elkaar verstaan zullen en dat alles zich ten goede zal schikken. Och, als Harm het goed vindt, zij zal Roelfien graag als dochter ontvangen. Ze houdt veel van haar en kent haar en is
| |
| |
aan haar gewend. Met hoeveel liefde heeft ze haar niet verzorgd, toen ze zoo ziek was, dat elk vreesde voor haar leven. Toen was Harm toch wel zeer met Roelfien ingenomen. Was hij het niet, die haar zei, het ‘dubbeld’ goed te maken, want dat ze haar leven als 't ware aan Roelfien schuldig was? En nu is hij er zoo tegen gekeerd. Harm zal het wel 't beste weten en zij moet zich er wel in schikken. Als Harm maar niet zoo dwaas was en reden verstond.
Fennechien zucht. ‘'t Was 'n spul met dat jongvolk.’ In haar tijd was dat veel gemakkelijker. Toen trouwde elk met ‘ziens gelieken’, tenminste, dat dacht ze. Maar och, toen was er misschien ook wel eens wat, maar dat wist Fennechien zoo niet. Men wordt ook niet alles gewaar. Als Wiecher naar zijn vader wou luisteren, werd ook niemand van de zorgen in Lutens huis gewaar, al zou er ook deze en gene zijn, die er over mompelde. Als 't maar onder ‘iegen dak’ bleef, dan was het nog niet zoo erg. Fennechien is daar niet zoo gerust op. Ze staat op en verzet de turven aan 't vuur, dat kleintjes brandt. Ze zet er een paar tegen aan en als ze beginnen te vlammen, verhaakt ze den ketel, dat hij wat dichter boven de vlam hangt. Ze zal maar 'n kop koffie zetten. Eten en drinken moet er om door gaan. Dat staat bij ‘nood en dood’ zelfs niet stil. Nood en dood, daar weet ze van mee te praten. ‘'t Is slim um 'n kind deur de dood te verliezen, maor o, as 't deur 't leven gebeurt, dat is slimmer.’ Och, als al hun kinderen geleefd hadden, dan was alles wellicht anders geloopen, dan was het verschil tusschen Wiecher en Roelfien niet zoo groot. En als de anderen dan naar hun vaders zin waren getrouwd, dan had Wiecher misschien zijn eigen zin kunnen volgen... Misschien...
Het vuur is helder beginnen te branden en het water gaat koken, het deksel begint zacht te kleppen en Fennechien zet koffie. Als ze de geëmailleerde kan
| |
| |
heeft volgeschonken, zet ze die dicht bij 't vuur om te trekken. Als Wiecher er niet is, doet ze dat wel meer. De kraanpot is op een grooter aantal koffiedrinkers berekend. Voor hen beiden is het kleine kannetje ruim voldoende. Zoo'n klein kraanpotje moet ze nog eens hebben. Dat vindt ze toch mooier, met een kooltje er onder, op tafel. Ze wil eens zien morgen in de oude kast in de bakkamer. Daar is denkt ze, nog een van haar schoonmoeder. Al is 't niet mooi meer, dan moet het maar even opgelakt. Fennechien peinst er over door. Sterlak of kettinglak ‘Sterlak maor,’ zegt ze.
‘Hè?’ vraagt Harm, ‘wat is er, waor hest over?’
‘Och,’ en vrouw Luten lacht, ‘ik daacht, dat er nog 'n klein koffiepottien weez'n mus van 't aol mensk. Dat wol ik opzueken en lakken laoten. 'k Mag toch liever en kooltien op taofel, as zo'n kannegien bij 't vuur. En now daacht ik hardop, dat er maor sterlak op mus: rood met golden sterregies.’
‘O, is 't aans niet. Dat mag 'k wal liên. Most mörgen daodliek maor doen as 't er zin in hest. Jao, ik leuv' ok, dat moeder zo'n klein pottien hadd', dat was nog van ootien, die drunk daor 's middags kovvie oet, as d' manlue hen 't laand wassen. Ootien, dat was 'n Oldenbrinks oet Oosterhesseln, daor is dat plaos van, waor Wevers Gerriet op woont. Die hadden hiel wat te vertellen. Er wassen maor twee'j kinner, Marchien, dat was Ootien dan, en Hinnerk, die is met 'n Dinao Kampeng trouwt oet Zweeler kaspel, ok diknakken. Dat wicht was 'n beetien maank, maor aans 'n schiere meid. En aoreg, jong zoo vlukg. Daor gungen wij aait zoo geern hen gaasten. Zie woonden op 't olderliek stee. Krek zoowat zun hoes as dit, maor nog older. Zie hebt dat laoter umgooid en vertimmerd. 't Was aans en geev' hoes. D'r is nog veul van 't aol holt in 't nije opgaon. Maor zie hadden
| |
| |
en stuk vief, zes kinner en doe was 't te klein. Toch jammer van zun aold spul, dat men 't niet staon laoten kan. Dat mus men doen en dan en nij d'r naost, dan kun men 't unnerscheid ok is zien. Maor och, dan zul 't allicht verwaorloosd worden en dan was 't toch niks gedaon. Jao, zoo giet. 't Aol wordt opruumd en d'r komp nij veur weer. Zoo giet 't ok met oes, Fennechien. Dat is now ienmaol zoo. En men kan hier ok jao niet aaltied bliev'n. Lao'w maor zekgen, dat 't goed is.’
‘Och, wij kunt er toch niks an doen,’ zegt Fennechien ‘dat is alles zoo verordeneerd, daor is niet an te törnen.’
Ze bukt zich en neemt het koffiekannetje op om in te schenken.
‘Dat is ok gien mooi ding da's daor hest. En nog wal op Zöndag, daor mag wal 'n aner veur weez'n. As 't pottien van Ootien d'r niet meer is, most 'n nij koopen. En dan maor met sterlak.’ En nu begint Harm te lachen.
‘Wat zin ij vrouwlue toch vrumd goed. Daor broek ij 'n aold ding waor ij zölf gien aoregheid an hebt en 't geld laot ij in 't kamnet likgen.’
‘Och,’ denkt Fennechien, ‘wat is 't toch wat. Now heb ij niks gien bosschup an 't geld en as je ieneg kind wil trouwen, dan tel ij 'n aner zien geldpuut nao. Daor kan men jao gien heugte van kriegen.’
Ze zet Harm een kopje koffie voor en legt er een stuk koek bij. ‘Dat lig er al van 't mark her. 't Mot maor is op.’
‘Dat liekt mij goed toe,’ zegt Harm.
‘D'r is wal nij te kriegen. Kwan, 'k wil nog maor is opsteken.’
Over Wiecher wordt niet meer gesproken. Elk heeft het zijne gezegd, daar kan de ander zijn voordeel mee doen.
|
|
Auteursrecht onbekend