Niet naar de maan gaan

14. Lichtenberg, 4 oktober 1951.

Gisteren hadden wij bezoek. Een belangrijk man die Mark en mij komt vertellen dat Mark een kunstenaar is. Spaar mij dan, Heer, voor mensen zoals Mark en voor de idioten die hem aanhangen. Mark zélf doet trouwens alles om zich bij onze bezoeker verdacht te maken.

Meneer P. (volgens de Nederlandse titulatuur is hij geen meneer, maar een Hoogedelgestrenge Heer omdat hij lid van de Raad van State is) zegt bij een kop koffie tegen Mark:

‘En, mijn waarde jongeman, hoe staat u nu tegenover de K-unst?’ (Bij het woord kunst hóren Mark en ik allebei de hoofdletter).

[p. 85]

Mark: ‘Een zwaarwichtige vraag, meneer!’

P.: ‘Inderdaad. Daarom stel ik haar.’

Mark (volkomen onernstig): ‘Het is namelijk bij deze vraag zéér de vraag of het wel een vraag moet zijn.’

P.: ‘Hoe bedoelt u?’

Nu had ik tussenbeide moeten komen. Ik had kunnen zeggen: ‘Mark, de minister heeft niet zoveel tijd. Je moet Zijne Excellentie nog het kasteel laten zien.’ Maar ik zit er machteloos bij, ik serveer koffie en ik weet dat Mark vastbesloten is deze mijnheer in te maken. Hij heeft een feilloos gevoel voor zwakheid in anderen. Ik zeg dus niets.

Mark: ‘Ik bedoel: moet dat allemaal wel?’

P.: ‘Wát?’

Mark: ‘Tegenover de kunst staan natuurlijk. Dat vroeg u immers. Kijk eens, meneer, - (o, die schoolmeesterachtige toon waarmee Mark iedereen ergert!) - waarom gaat u er eigenlijk tegenover staan? Waarom niet ernaast of gewoon erboven op?’

P. (wijs): ‘Dat is onzin.’

Mark: ‘Zoals Carmiggelt zei: allemaal onzin. Maar het tegendeel is waar. Daarom heeft Simon het ook gezegd. Het hééft namelijk geen zin, het is zin.’

Meneer P. (onzeker reeds, maar nog welwillend): ‘Zoudt u mij dat willen verklaren?’

Ik denk: hoe kán hij het vragen? Hoe komt het in iemands hoofd op Mark te vragen iets te verklaren. Maar ik ben een vrouw. Ik zwijg.

Mark (stralend): ‘Graag, meneer, heel graag. Kijk, als u gevraagd had: waarom laten wij die kunst niet gewoon in de kou staan of in haar hemd?, dan had ik kunnen antwoorden: waarom zouden wij dat doen, Edelgrootachtbare Heer? Waarom gaan wij niet met haar naar bed? Of waarom geven wij haar het

[p. 86]

boezelaartje niet terug dat wij haar hebben afgenomen? U staat tegenover haar! Dat komt omdat u er niet lángs kunt. U moet tegenover haar blijven staan. Wat tragisch, meneer. Ik echter, ik moet niets. Ik doe iets met haar. Ik laat haar staan of ik laat haar liggen. Take her or leave her, dear sir.’

P.: ‘U bent ongelooflijk grof. Op dit niveau kan ik niet met u praten.’

Mark (op zijn best, op zijn vervelendst ook): ‘Ik spreek met u in vergelijkenissen, meneer. U vindt mijn vergelijkingen grof en u besluit dus dat ik grof ben. Over onzin gesproken!’

P. (kwaad en niet in staat het gesprek voort te zetten): ‘Mijnheer!’

Mark (bijtend): ‘Inderdaad. Ik ben uw heer.’

P.: (exit).

Een uur later belt mijn vader op.

‘Hoe is het met de minister?’

Ik: ‘Slecht. Hij is weg.’

Mijn vader: ‘Krijg ik geld om het kasteel te restaureren? Heeft Mark zijn reisbeurs binnen?’

Ik: ‘Nee.’

Mijn vader: ‘Ik wel?’

Ik: ‘Nee, jij natuurlijk ook niet. Mark heeft alles verknoeid.’

Mijn vader: ‘Goed zo, God zij dank!’

Ik: ‘Ben je soms dronken dat je zulke stomme dingen zegt?’

‘Integendeel. Die Mark van jou is een kerel.’

‘Zeg dat wel!’

‘Zeker. Jij kunt nog wat van hem leren. Ten eerste: geld is waardeloos. Ten tweede: gooi staatsraden de deur uit.’

Ik (verbijsterd want hoe kán mijn vader zo iets zeggen nu zullen ze nooit ons kasteel redden; én nu heeft mijn vader opnieuw alle reden voortdurend zich zelf te restaureren): ‘Maar je

[p. 87]

bent gek; begrijp je dan niet wat er gebeurd is? Mark heeft de enige relatie, die jou en jouw kasteel kan in stand houden, in koelen bloede de nek omgedraaid!’

Mijn vader (en ineens spreekt hij Frans omdat hij denkt dat Nederlands in zulke omstandigheden grof wordt): ‘Mais écoutez, ma chère fille, ces hauts fonctionnaires, c'est la crapule, je vous dis, c'est la crapule! Ça bave aux murs des palais, ça pullule aux dortoirs, ça monte aux boudoirs; et encore je vous dis, c'est la crapule!’

Gelukkig ken ik het citaat en ik weet welke variaties mijn vader aanbrengt. Het is de verkeerde wereld. En ik antwoord in zijn stijl.

‘La crapule, monsieur, c'est vous, c'est mon mari, c'est Marc. Il faut vivre, d'accord? Bien, c'est vous qui faîtes le monde crapuleux.’

Ik wacht op zijn wederwoord. Maar de telefoonlijn is dood. Met de waarheid moet je bij mijn vader niet aankomen, bij Mark trouwens evenmin.