Niet naar de maan gaan

9. Portmany, september 1960.

Aan het strand van Cala Llonga keek Nora even verbijsterd om zich heen. De uitgestrekte hete vlakte had haar overrompeld. Eerst liep je nog beschut en beschermd onder de pijnbomen van de lage heuvels en dan ineens stond je weerloos in het open licht van de zon en de zee. Cala Llonga stootte iedereen onverhoeds en meestal tegen wil en dank over de grens tussen veiligheid en avontuur. Cala Llonga was het enige strand in Portmany dat de magische eigenschappen van een menselijk proefveld bezat. Hier vluchtten mijn vrienden van vroeger terug naar de schaduw van de bosrand. Hier stortten anderen zich vooruit, de zee in, het zékere ongewisse tegemoet, zonder te weten en zonder zich te bekommeren. Maar Nora lachte om mijn proefveld. Zij lachte en rende bijna onmiddellijk naar het middelpunt van het licht.

‘Kom,’ riep zij, ‘kom ogenblikkelijk, Mark!’

Ik volgde. Langzamer omdat voor mij Cala Llonga geen verrassing meer kon zijn, langzamer ook omdat ik niemand anders ooit had zien doen wat Nora deed: de verbijstering van het onmenselijk harde licht binnenrennen.

[p. 62]

Op de toppen van de branding zwom ik haar achterna. Waarom?

Soms doe ik dierbare wezens dingen aan die maar één doel hebben: hen te verleiden zich zelf volkomen aan mij uit te leveren. Telkens wanneer een situatie voor mij onzeker wordt, tracht ik mijn tegenspelers in omstandigheden te brengen waarin zij weerloos zijn. Nora in Portmany én in mijn huis onder de palmen was binnen tien dagen een probleem voor mij geworden. Ik hield van haar. Aan het Bezuidenhout in 's-Gravenhage zou dit niet gebeurd zijn. In Portmany moest het gebeuren. Schoonheid heeft niets met leeftijd te maken, lichamelijkheid nog minder. Troostte zij mij? Of troostte ik haar? Wat wilden wij eigenlijk? Daarom had ik haar naar het strand van Cala Llonga gebracht.

De Cala is eigenlijk een rotsbaai, een zee-arm, ingesloten door groene heuvels, nauw open naar de zee; maar landinwaarts gaan de heuvels ineens liggen, de zak van de baai heeft een wijd strand, bijna zonder beschutting; de eerste schrale pijnbomen staan op bijna vijfhonderd meter van de waterkant. In het harde zand onder de brandende zon houdt niemand het lang uit. Je vlucht naar de rotsen aan zee of je trekt je terug in de erbarmelijke schaduw van de pinos. Hier had ik ook andere vrienden in een hinderlaag gelokt. Een van hen was de schilder Luis Dospuntos, in abstractis. In levenden lijve heette hij Ludwig Zweipunkt. Hij was het type Pruisische Junker voor wie je genegenheid kon opvatten omdat hij in gezelschap correct kon zijn. Zijn vrouw was een Oostenrijkse zangeres die veel bij mij op schoot zat. Pas ná Cala Llonga begreep ik waarom. Luis zelf was een heer. Compleet want er ontbrak aan hem niets, als je tenminste wist dat hij geen Spanjaard was. 's Morgens om elf uur liet hij je een goede en koele Jerez serveren, zo tegen het middaguur nodigde hij je uit een stukje Schweinebraten te eten, om drie uur was er altijd

[p. 63]

schwarzer Bohnenkaffee, waarna negen uur later, zo omstreeks middernacht, het gesprek onvermijdelijk uitliep op Berlijnse meisjes die in een nacht vaak met zwanen speelden, natuurlijk en volgens de regels van het spel vastgelegd door Leda en Zeus.

Maar ik vermoedde in Luis-Ludwig een duister geheim. Wanneer je eenmaal in een Spaanse oesterbar aan een tafel naast Otto Skorzeny hebt gezeten, dan vertrouw je de duivel in de hemel niet meer. En dus nam ik Luis Dospuntos mee naar Cala Llonga, op een voettocht over land. Zijn angst voor de zee kende ik al. En dáár, op het hete strand, kwam de oorspronkelijke aap uit de tailormade mouw. Luis Zweipunkt haatte bloed. Hij kon geen bok zien slachten en dát gebeurde juist die morgen op het strand van Cala Llonga; hij kon evenmin een ontbijt verorberen dat bestond uit rode wijn en gebraden bokkekloten. Hij was ten slotte een Pruisische heer. Maar hij kon wél joden haten. Het bloed van een jood kon hij drinken. Figuurlijk.

‘Hör mal, mein lieber Mark, ich mag Juden wirklich gerne, aber....’ Dat kleine woord ‘aber’ was genoeg. De onverdraagzaamheid van het uitverkoren christelijke volk tegenover een andere religie, dat was het, dat was Luis in persoon. Ras? Ras is een voorwendsel, zelfs bij Luis. Arabieren zijn immers óók Semieten, maar zij hebben het geluk geen joden te zijn, omdat zij moslim zijn. Luis-Ludwig Zweipunkt was zó overtuigd van het beter-zijn van zijn gedoopte vlees (‘Carne bautizada’ zeggen Spanjaarden wanneer zij het over varkens hebben) dat hij mij rustig kon bekennen joden te haten. Jodenhaat is immers een erezaak: religie contra religie, zekerheid contra verwachting!

Maar verder: later op de dag verwisselde Ludwig Zweipunkt bij het zwemmen in zee driemaal van badbroekje - eerst droeg hij een rode slip, daarna een blauwe, ten slotte een gele. Ik was misselijk van Luis. Ik heb ze liever authentiek, zonder sier.

[p. 64]

‘Wo gehst du denn?’ riep Ludwig Zweipunkt mij na, toen ik hem op het strand van Cala Llonga in de steek liet.

‘Ich nehme die nächste Strassenbahn nach Berlin!’ schreeuwde ik terug.

Exit Luis, exit Mark, doek.

Goed, Nora lag naast mij op het strand van Cala Llonga. In de zon. Zij was zeldzaam mooi, zeldzaam één vrouw, de enige.

‘Waar kijk je naar, Mark?’ vroeg zij met gesloten ogen.

‘Naar jou.’

‘Dat weet ik,’ antwoordde Nora. ‘Een vrouw kan blind zijn en toch weten waarnaar een man kijkt, als zij de man kent. Wees eerlijk, Mark, wáár kijk je naar?’

Ik wendde mijn ogen van haar borsten af, ik keek naar de zee.

‘Naar de zee,’ zei ik.

‘Kijk naar mij, Mark. Ik moet je iets vragen.’

Ik bleef hardnekkig naar de zee kijken. De Middellandse Zee is trouwens altijd de moeite waard, altijd. Zij strekte een hand naar mij uit en raakte mijn huid aan.

‘Ik had je willen vragen hoe Veronica eigenlijk was,’ zei ze, ‘maar ik besef ineens dat ik met jou moet beginnen. Goed dan. Hoe was jij? Ik bedoel: hoe was je werkelijk voordat ik je leerde kennen?’

De zee had mij niets meer te zeggen. Ik liet de golven naar de einder rollen, ik keek opnieuw naar haar borsten. Nora zuchtte.

‘Waarom doe je dat?’ vroeg zij zacht. ‘Waarom geef je mij geen antwoord?’

‘Waarom zou ik je sparen?’ antwoordde ik. ‘Ik doe immers precies wat je vraagt. Waarom geven wij elkaar voortdurend halve antwoorden? Waarom laten wij elkaar alleen maar die dingen van elkaar weten die ongevaarlijk zijn? Wil je dan niet dat ik je vraag naar waarheid beantwoord?’

[p. 65]

‘Jawel, Mark,’ fluisterde zij.

‘Nee,’ zei ik, ‘dat wil je niet. Want dan zou ik mijn hand in je zwarte badpak moeten steken, dan zou ik je borsten moeten strelen totdat je tepels hard en stijf werden, dan zou ik mijn vingers...’

‘Nee, Mark, nee!’ onderbrak zij mij heftig. ‘Ik wil het niet. Ik wil het niet, hoor je?’

Ik ging op mijn buik liggen. Ik probeerde mijn stem koel te houden.

‘Natuurlijk niet, Nora. Maar zo was ik werkelijk, ook voordat ik jou leerde kennen. Zo ben ik nog. Ik ben een man die niet alleen kan zijn, nooit. Zo was ik voor Veronica, zo ben ik voor jou. Maar jij hebt geluk, jij blijft onaantastbaar, niet alleen nu, Nora, maar altijd. Veronica heeft minder geluk gehad. Anderen hebben minder geluk gehad. Alleen jij ontsnapt aan de tirannie van mijn gemeenzaamheid.’

‘Je doet mij pijn, Mark,’ sprak zij.

‘Alle antwoorden doen pijn. Dat wist je al lang. Mag ik jou nu iets vragen?’

Ineens lachte zij weer. ‘O ja,’ zei ze, ‘vraag maar. Dan zal ik je laten zien dat niet álle antwoorden pijn doen.’

Nora kon de dingen onverbeterlijk zeggen. Zij rende naar de oever van de zee, bukte zich even en keerde naar mij terug - ‘Ga op je rug liggen.’ - Toen legde zij mij twee natte schelpen over de ogen en kuste mij snel en vluchtig op de mond. ‘Opdat je nooit de schellen van de ogen mogen vallen,’ spotte zij.

Neen, Nora's antwoord deed geen pijn. Maar zij had dan ook onverbeterlijk niets gezegd. Zo overwinnen vrouwen elke bekoring die haar bezoekt, dacht ik teleurgesteld.

Later, toen Nora en ik en onze lichamen thuis waren, zei ze:

‘Goed, Mark, dat was dan “hoe”. Maar ik heb mijn vraag van-

[p. 66]

middag verkeerd gesteld. Niet hoe, maar wie. Wie was Veronica? Wie was jij?’

Ik wilde natuurlijk liever nog eens praten over het hoe. Maar mijn eerbied voor Nora's vrouwelijkheid was groter dan mijn liever. Ik ging naar mijn schrijftafel en haalde er een klein, rood boekje uit. Ik gaf het zonder handtastelijkheid aan Nora. Het waren Veronica's aantekeningen.

‘Hierin vind je alle antwoorden of bijna alle.’

‘De echte, Mark?’ vroeg Nora. ‘Geen literatuur?’

‘Veronica schreef keurig,’ antwoordde ik stroef. ‘Ik geloof niet dat zij zich zelf heeft willen bedriegen. Lees die aantekeningen vannacht door. Dan weet je wie wij, Veronica en ik, waren. Maar doe het vannacht. Morgen is het te laat. Want morgen zul je weten wie ik werkelijk ben. Dat wist tot nu toe uitsluitend mijn vrouw.’

Nora weifelde. ‘Doe je het niet graag, Mark?’

‘Iedere man wil zich zelf wel uitleveren aan een vrouw, vooral aan een vrouw van wie hij houdt. Dat heb je vanmiddag al ondervonden. Maar geen enkele man wil graag uitgeleverd worden.

‘Waarom doe je het dan?’

‘Omdat je er recht op hebt de waarheid te kennen.’

‘En kun jij niet zélf mij de waarheid vertellen?’

‘Nee, Nora. Ik zou immers liegen. Tegen wil en dank, maar ik zou liegen.’

‘Waarom, waarom? Vanmiddag heb je toch ook niet gelogen?’

‘Nee, vanmiddag heb ik de waarheid gezegd. Maar gelukkig heb jij gelogen. Gelukkig, Nora! Wij blijven voor elkaar gespaard dank zij de leugen.’

‘Maar je spaart je zelf niet!’

‘Waarom zou ik? Je weet nog niet dat ik ook Veronica niet heb gespaard.’

[p. 67]

Nog weifelde zij. Maar ik kuste haar op het voorhoofd en Nora ging met het rode boekje naar haar kamer.