Dichten en spelen van Jan van den Berghe

[p. 89]

De Wellustige Mensch

[p. 91]

⁺Item hier begint een spreeckende Prologe vant tspel genaempt Den wellustigen mensch.

1

 

Const lustige sinnen || van buijten en binnen, ¹

 

Edele oft onedele die hier sijt present,

2

 

Wij bidden uuijt minnen || hoort ons ontwinnen, ³

 

Constlustige sinnen || van buijten en binnen,

1

5

Tverstant wilt innen van dat wy beginnen ⁵

 

Als honich suijgende bijkens ongeschent.

2

 

Constlustige sinnen van buijten en binnen,

 

Edele oft onedele die hier sijt present.

1

 

⁺Al sijn wij pellicaennisten niet constich bekent, ⁹

10

Nochtans streckt tot Conste al ons begeren.

2

 

Daerom wij hier comen vrijmoedich omtrent

 

Om een sinnelijck spel u te presenteren ¹²

1

 

Vanden Wellustigen Mensch, die hem ginck keren,

 

Tot het gebruijck van wereltsche ijdelheijt,

2

15

Niet achtende goods gracij oft haer goddelijcke leren

 

Die sij hem inblies, want hij werde verleijt

1

 

Door quaet gelooff en vleijschlijck sin die hem maeckten bereijt

 

Om met den schadt der boosheijt sijn lust te boeten,

2

 

Als breder int vervolg sal werden verbreijt,

20

Want hem dagelijckx duijsent perijckelen ontmoeten ²⁰

+ [85v^o]

1 van buijten en binnen, van buiten de stad en uit de stad; deze aanhef komt geheel overeen met het slot van het Esbattement van den Preecker (N.V.D. LAAN, Uit het Archief d. Pellicanisten 25).

3 ontwinnen, voor ontwinden, ontvouwen.

5 innen, in u opnemen; dezelfde wending Esb. v. d. Preecker, vs. 395.

+ [86r^o]

9 pellicaennisten, leden van Trou moet Blycken.

12 sinnelijck spel, zinnespel.

20 duijsent perijckelen, vgl. vs. 127 en 516.

[p. 92]

1

 

So datmen in alle ijdelheijt den mensch sach wroeten,

 

Volgende des werelts samblant tot allen stonden,

2

 

Twelck voor sijn siel maeckten een cleijn versoeten ²³

 

Om dat hij was vallende in mennichte der sonden.

1

25

Maer sijn corte weelde, hoort dit vermonden,

 

En mocht bij hem niet lange blijven noch duijren,

2

 

Want goods gramschap heeft hem over gesonden

 

Tswaert der wraecken, twelck hem dede truijren,

1

 

En den geessel der plagen die hij most besuijren,

30

So dat hij alle verganckelijcke vreucht most affsnijen. ³⁰

2

 

Want hij worde gequelt om sijn sondige cuijren

 

Met oorloch / pestilentij / en dieren tijen

1

 

Die hem aen alle canten quaemen bestrijen

 

En hebben groot lijen || den mensch aengedaen.

2

35

Maer de mensch, siende aen allen sijen

 

Dat hij met sulcke benautheijt was bevaen

 

En dat hij den dood niet sou mogen ontgaen,

 

So heeft hij sijn toevlucht tot den heer genomen

 

⁺Die door sijn gratije den mensch weer heeft ontfaen,

40

Want hij wil niet versmaen die tot hem comen,

 

En hij heeft hem bevrijt van sulcke verdomen,

 

Affnemende de plagen die hem mochten quellen.

2

 

Om dit hier te spelen sullen wij niet schromen,

 

Maer sonder beromen van ons constich voorstellen. ⁴⁴

1

45

Ist dat wij faeijlgeren, wilt ons niet mellen ⁴⁵

 

Als Monus gesellen || maer wilt met ons verduldich || sijn.

2

 

Hoort na ons saluteeren so wij van outs schuldich || sijn:

1

 

Hij die hemel en aerde van niet heeft gemaeckt

23 een cleijn versoeten, een weinig aangename ervaring.

30 affsnijen, laten varen.

+ [86v^o]

44 zonder ons te beroemen op een artistieke opvoering.

45 mellen, melden, bekend maken, nl. onze fouten.

[p. 93]

2

 

En door sijn gracij hout alle ding int wesen,

1

50

Die den doot voor ons altsamen heeft gesmaeckt,

2

 

Hij die hemel en aerde van niet heeft gemaeckt

 

En door sijn gratije hout alle ding int wesen, ⁵²

1

 

Bewaer onsen stathouder op dat hij ongelaeckt

 

Altijt mach blijven in eeren gepresen,

2

55

Hij die hemel en aerde van niet heeft gemaeckt

 

En door sijn gracije alle ding hout int wesen.

1

 

Wij bidden dat vrientschap mach sijn geresen

 

Toschen onzen schout en die loffelijcke heeren

 

Burgemeesters en schepenen, die wij midts desen

60

Met ootmoedighe salutacij vereeren,

2

 

Wenschende dat sij mogen administreeren

 

Recht en justij[ci]e int haerlemsche dal.

1

 

En op dat vree en vrientschap mach vermeeren

 

Tusschen ons en ons broeders van Lieft boven al, ⁶⁴

2

65

So groeten wij haer vriendlijck met een blij geschat,

 

Om dat sij vervult sijn met constige practijcken.

1

 

Oock die in Liefden getrou sijn, groot en smal. ⁶⁷

 

Groeten wij vriendlijck, want ons Trou moet Blijcken.

⁺

2

 

En die Jonge scholieren die in const beswijcken ⁶⁹

70

Willen wij niet vergeten in ons salutacije.

1

 

Voorts alle borgers en vreemden, armen en rijcken,

 

Die herwaerts quamen strijcken op dese stacije, ⁷²

2

 

Die wenschen wij dat godt alle blamacije ⁷³

 

Van haer wil nemen en haar weer gerijven

75

Met vreucht en welvaert tot elcken spacije,

 

Op dat vreed en eendracht eens mach beclijven,

52 het hs. heeft na ding nog eens hout.

64 Lieft boven al, devies van de Wyngaert rancken te Haarlem.

67 in Liefden getrou, devies van de Witte Angieren, de Vlaamse kamer te Haarlem.

+ [87r^o]

69 in const beswijcken klinkt vreemd; misschien is niet uitgevallen?

72 staijc, plaats.

73 blamacij, tegenspoed.

[p. 94]

1

 

Waer door twist en discoort sullen moeten wech blijven

 

En verder drijven uuijt haerlemsche prieel.

2

 

Wij bidden u altsaemen, ghij mannen ende wijven,

80

Bewaert wel u buijdels naer ons beveel,

1

 

Op dat ghij naemaels niet en maeckt crackeel

 

Door tverlies us gelts, naer ons oorconden || plaen. ⁸²

2

 

Hoort, siet en swijcht, wij beginnen van stonden || aen.

[Daarna volgt in het hs. de proloog van de ‘Cluyt van Ronsefael’, d.i. Tielebuys.]

82 oorconden, betogen.