Hauk en hazze

[p. 43]

10

De dei nei myn wylde feart oer de mar, sieten G en ik wer as fan âlds foarinoar oer, G mei tee, ik mei jenever.

Ik hoaste as in âld man en hie it dan wer kâld, dan wer sa waarm dat ik it leafst bûtendoar siet.

‘Hoe lang kenne wy elkoar no eins al?’ frege se ynienen earnstich, as wie dat op dit stuit fan grut belang.

‘Al slachst my dea, ik soe 't net witte. Wiest noch in famke doe'st hjir foar it earst kaamst.’

‘En do al in âld man!’

Ik krige in tik, wêrnei't se sabeare djip neitocht: ‘In libben lang, tink. Al sa lang dat we net mear sûnder elkoar kinne... dat we deafrieze as de oar net gau mei kofje en jenever klearstiet.’

Se gniisde en telde lûdop op har fingers.

‘Ja! Hast al trije jier! En dat wurdt noch wolris tritich, asto teminsten net te faak mear sûnder jas en sûnder my de mar opfljochst.’

De wiisnoas! Dy't har soargen makke as ik ris siik wie; sokke tiden alle dagen delkaam mei sinesappels en tydskriften, en mei soarch myn temperatuer byhold: ‘Meist der noch net út. Ik helje de krante wol. En hast dochs mei gjinien ôfpraat, nim ik oan.’

[p. 44]

Mei dat lêste, dat se faker brûkte om te demonstrearjen wa't hjir baas wie, wie de diskusje dan sletten.

Yndie kaam der selden ien foar my de reed del; yn dy trije jier hie 'k ek net faak mei ien ôfpraat. De measte tiid hie 'k wat oan 't timmerjen west op 'e pleats of brieven skreaun oan Groesjenka en oan freonen yn Amsterdam, wêrfan't de measten, alteast it earste jier, trou werom skreauwen.

It libben dêr wie net feroare sûnt ik fuort wie, yn dy sin dat alles noch like hurd feroare; nije boeken ferskynden, kafee's krigen nije ynterieurs en gebouwen gongen del om plak te meitsjen foar nije, lúksere kantoaren. Neat die it dêr kalmer oan. En ik soe gau ris oerkomme om dy feroarings te besjen. Mar de winsk om dat sa gau mooglik te dwaan, hie oant no ta net sterk genôch west.

Dy freonen. De earste jierren op 'e pleats fleach ik geregeld har kant út, oant ik my op in dei realisearre dat it inisjatyf meastentiids fan myn kant kaam.

Fansels, de kearen dat se delkamen, troffen se inkeld my oan, de pleats mei wat hinnen op it hiem, en dan noch de mar en it lân dêr't simmerdeis bisten rûnen. Mar dat eage net oars as om Amsterdam hinne.

Meastentiids wie G der ek, dêr't se it goed mei fine koenen, mar dy't se der leaver net by hienen as it petear oer harsels gie; de manlju oer har freondinnen, de froulju oer har freonen, de steltsjes oer it wrotten om der noch wat fan te meitsjen.

Alle kearen wer siet it G heech as guon har yndie

[p. 45]

min of te mear bûtendoar setten. Wy hienen gjin geheimen foar elkoar. En dy soenen wy ek noait ha, hienen we ôfpraat.

As dan de oare deis de freonen wer fuort wienen, flokte se as in arbeider. Se wie ommers in frou as alle oaren, en in hufter dy't dat net respektearre. Dan noch wol lyts en sûnder de skaaimerken fan in folgroeide frou, yn geast en wurden wie se 't sûnder mear: ‘Ik tink as in frou, en dan bin 'k it ek!’

Ik joech har grut gelyk, en dêr lieten wy it by.

Har âlden en âldere broers en susters kamen út en troch even del en waarden ek freonen, hienen wille om G en my en rôpen op in jûn ús freonskip ta ferkearing út. Wy fûnen dat wol bêst. We wisten wa 't it sei. Gâns de famylje mocht graach gekjeie en de grappen wienen bytiden net fan 'e loft. Mar as ik by 't timmerjen help noadich hie, wienen de jonges der dalik. Dêrtsjinoer sprong ik faak ris by op harren pleats, en sa wie 't elk wol bêst.

Jild hie 'k genôch, en gjin soargen. Boppedat wie 'k immen, sa lyts as 'k wer wie; it jonkje dat wer omswalke yn dy greiden sûnder ein, en dat net wist wêr en wat te begjinnen, om't der safolle te dwaan wie op it kastiel fan dy omke, it ryk der omhinne fol bisten.

Wat wie der eins feroare, behalven dat der wat silo's en wat hokken bykaam wienen. De kij, út en troch noch like ûnberekkenber, like ûnbestjoerber; swiere skippen sûnder roer, dêrst better in stapke foar fansiden diest as dy de earste dagen mei sinne it lân yn stoarmen. It bûthús dat winterdeis in

[p. 46]

waarme tekken om dy hinne sloech, fol mei rook fan kuil en bisten.

In jonkje dat brieven skreau oan froulju en soms ynienen oerfallen waard troch de langst har oanreitsje te kinnen; dat dy gleonens fuort dêrnei yn fatsoenlike, deistige wurden op 'e post die, yn 'e hope dat se tusken de rigels 't bûnzjen fan it bloed fiele soenen.

Guon freondinnen fielden it net en bleauwen gewoan freondinnen. Oaren skreauwen net werom. Soms fielde ien itselde, mar seach gjin mooglikheid om in dei of wat der út, om't der ien tusken ús yn stie. Dan wer hie 'k al genôch oan inkeld de brieven te skriuwen, de opwining fan it wachtsjen op in antwurd.

Mei de brieven dy't ik fan Groesjenka krige, feroare stadichoan it byld dat ik fan har hie. En ek de wrâld dêr't se yn libbe - bylden fan in moaie, mar wynderige stêd, dêr't ik it mei dwaan moast - ferlear mear en mear syn betsjutting. Har kollega's, eins de iennichsten dy't wy dy hiele wike wat better kennen leard hienen, bestienen al lang net mear as werkenbere persoanen.

Uteinlik feroare ek sysels yn in frou dy't no oeral opdûke koe; soms op 'e lytse plakken yn 'e omkriten, op 'e Lemmer of yn Snits, dêr't ik út en troch de boadskippen helle. Soms wie se der dan ynienen, mids de drokte fan it winkeljende folk op 'e keapjûnen, mar sûnder my te sjen.

Nei in skoft wie sa'n moeting net iens mear ûnferwachts; wie se der as ik my dat winske, sa begearlik as ik dat mar woe.

[p. 47]

Dan spriek ik har oan, dronken we tegearre kofje en kaam se mei nei de pleats op dagen dêr't ik fan wist dat G útfanhûs wie ôf yn elk gefal net delkomme soe.

Mar tenei wist G der altyd fan, as koe se 't sjen, as hearde se 't oan myn stim. En hoewol't se 't net sei, seach ik yn har eagen dat se wist hoe't ik de nacht trochbrocht hie yn it selskip fan in frou dy't hjir net thús hearde.

Ien kear murk se ynienen op: ‘Sjochst der wurch út. Hast sa min sliept? Mar sjochst oars wol fleurich út 'e eagen. Hiest sa'n wille sûnder my?’

Yn dy trije jier dat ik har no koe, wie se bot feroare, boppe alles fysyk. Sichtber wie se foller wurden op plakken dêr't dat te ferwachtsjen wie.