Hauk en hazze

[p. 23]

5

‘Soargje earst mar ris datst immen bist, foardatst de mûle iepenskuorst!’

Al wer lang lyn joech in heit syn soan dat advys, dat drigemint, dat ferwyt - wat wie it eins?

Yn elk gefal, dy meidieling om de mûle net earder iepen te dwaan as dat men immen wie, hearde ik dêrnei noch withoefaak en withoelang.

Eins spûke my dat noch sa'n tweintich jier yn 'e kop om, ek doe't ik al lang en breed yn Amsterdam wurke en der alle dagen in klasfol bern meastentiids mûsstil nei my siet te harkjen. En hast alle jûnen harken freonen nei my as ik de mûle iepen die om myn stientsje oan 'e diskusje by te dragen; harken freondinnen nei my, de eagen ferwachtingsfol, mar se harken, sadat ik ta de konklúzje komme moast dat ik yntusken ûngemurken immen wurden wie. Teminsten as it der om gie dat der nei jin harke waard.

Doe't der op in dei berjocht kaam dat de man dy't my dy wurden destiids yn 'e kop gravearre, foar altyd swije soe, wist ik lykwols noch net oft er dit dêrmei bedoeld hie. Mar hy hie wat jild efterlitten, en dêr koe 'k ferskillende dingen mei dwaan.

Of ik joech in ûnbidich feest foar myn freonen en

[p. 24]

freondinnen, en beleanje nochris elk dy't bydroegen hie oan it feit dat ik, alteast yn ús lytse rûnte, immen wie. Of ik hold it jild yn 'e bûse en soe mei rjocht immen wêze. Ommers, it drigemint, of wat it dan wie, hie gjin oare betsjutting hân as dat men earst immen wie as men genôch jild om hannen hie - hoe't jin der oan kamen, like fan minder belang; dêr waard net oer praat.

Ik keas foar it lêste; immen te wêzen dy't mei wat jild gean en stean koe, wêr't er mar woe, as ik der teminsten noch wat by die. Miskien fertaalwurk dat ik oeral dwaan koe en dat my al sa faak oanbean wie. En gjin mins soe 'k mear noadich hawwe, behalven freonen, hie 'k betocht. Sa ienfâldich lei dat.

Eins soe 'k dan no werom kinne nei dy steat fan soargeleazens dy't ik foar it lêst field hie doe't ik tolve, tretjin wie, in skriel jonkje dat alle wykeinen en skoalfakânsjes omswalke yn it lân om 'e pleats fan in omke, deun by de Iselmar. Eins soe 'k my dan no mei inselde roekeleaze hertstocht as doe weromlûke kinne yn dy wrâld dêr't allinnich iksels it foar it sizzen hie.

Ek dêr wie 'k foar warskôge; ‘Soks bart mar ien kear, dêrnei noait wer!’

Dat mocht dan sa wêze, wat stie my yn 'e wei om alles wat der letter bykaam wie, saken lykas dat ivige jachtsjen om maatskiplik oansjen, farwol te sizzen? Wat hold my tsjin om wer as dat jonkje inkeld noch te genietsjen?

Dat allinnich al te betinken makke my hast dron-

[p. 25]

ken fan opwining. Ommers, sels soe 'k demonstrearje kinne yn tefredenheid nimmen te wêzen, of troch it libben te gean as immen dy't inkeld neitocht, neat mear en neat minder. Inkeld neitinke, wat om my hinne sjen en dêroer prate mei freonen dy't ik leaf hie, fierder neat.

Ik hold fan 'e stêd. Dy wie gjin reden om fuort. In stêd dy't nei tweintich jier as fansels yn myn ieren floeide - amper wie der in strjitte dêr't ik noait fan heard hie. Dochs wienen de measte minsken dy't ik tsjinkaam my frjemd, en nochris tweintich jier soe dêr ek neat oan feroarje.

Ik wie it yntusken sels, dy stêd; de minsken, de lûden en de roken dy't der altyd wienen, en altyd wer oars, de kleuren alle dagen en nachten troch, de stellerij en dêr wer foaroer de feiligens. Dat alles miende ik al net mear sûnder te kinnen.

Dochs hie 'k faak werom west nei de Súdwesthoeke, om even gjin mins te sjen en my tagelyk te oertsjûgjen oft alles der noch wie; it lân, it wetter, de bisten, de loften.

Dat wie sa, en gerêst hie 'k my wer opnimme litten troch de stêd. In omjouwing dêr't neat ferkeard gean koe; as ik siik wie kamen de freonen del, en foaral de freondinnen; wie ik mankelyk, dan wienen deselde freonen der wer, en it wie goed sa.

Mar dy deis dat ik dat alles oertocht, naam ik ynienen, en eins sûnder te witten wêrom, it beslút om de stêd foargoed te ferlitten. Miskien om te sjen oft de freonen my misse koenen, of hielendal net, sa't freondinnen my dat út en troch yn it ear

[p. 26]

lústeren, wylst se my op feesten healdronken om 'e hals hongen. Se koenen my beslist net misse, hielendal net om reden fan gleonens, wat se net seinen, mar al bedoelden. Miskien woe 'k gewoan sjen oft se 't werklik mienden.

Wat it dan ek wie, ik soe fuort. En dan net as in bern dat fuortrint om te sjen oft immen der wit wat foar oer hat om it werom te hawwen. Nee, mear in bern dat alles al hie en dochs fuort woe. Boppedat wie 'k wat kwytrekke, miende ik, en krekt dat woe 'k werom ha.

It lêste sei ik tsjin de freonen, en guon knikten, as koenen se 't har wol yntinke. Oaren seagen my oan as spriek ik ynienen in oare taal.

‘Dat is de reden,’ sei ik, ‘en in goeie reden of net, ik gean! Mar fansels net sûnder dierbere oantinkens!’

Oantinkens? Ik miende no wol fan 'e stêd te hâlden, mar soe dêr ommers earst wis fan wêze as ik dy efter my liet. En noch in reden: sa maklik as it libben dêr syn gong gie, sa siet dat gemak my ek yn 'e wei.

Sa koe 'k noch wol even trochgean, mar wat it ek wie, no hie 'k de kâns om te ûntkommen.