Hauk en hazze

[p. 11]

2

Fier efter my lei Amsterdam, de stêd dy't ik úttekenje koe. Tusken dy stêd en my yn sa'n hûndert kilometers dy't de iene dei amper bestienen, wylst dy my oare dagen mear as tûzen taliken.

Mar op dit stuit bestie der gjin ôfstân mear en ferskynden om my hinne ynienen de âlde barokgevels oan 'e grêften, it giseljende ferkear, de noazen fan 'e auto's as in erehaach op 'e kant. En hieltyd wer in lege brêge dêr't ik fol ûndertroch stode, dwers troch de stêd dy't op 'e kant nei my stie te wiuwen, wylst de sjauffeurs útdaagjend klaksonearren. Ik koe se fermoardzje - dy wille gunde ik har net - lykas de pear freonen dy't ik dêr noch hie. Lang koenen se wachtsje ear't ik by har foar de doar stean soe.

Ik moast werom nei de mar, dêr't gjinien my folgje koe; allinnich ik koe alle gatten en ûndjipten. Dy trouwe mar, by wintertiid as in see, sa leech en ferlitten. Dêr omhinne it lân, like leech, útsein de pear boerepleatsen dêr't fan hjoed ôf fijannen wennen. Op 'e kime de sylhûetten fan doarpen, dy't ik likefolle minachte. De lytse bakkers mei har ivige ‘Goemoarn, jo ek wer ris op 'en paad? Noch wat drokte? Wat hienen jo ek al wer by d'ein?’

[p. 12]

‘Dat wit ik net, man! Sa'n drokte dat ik dat net iens mear wit.’

Dan de supermerkfamkes dy't elkoar gnizend oanstjitten as ik mei it tûzenste doasfol guod en in goedbedoeld grapke de doar út skode. Guon wienen moai, mar se gniisden te bot.

Ien fan har soe 'k ûnophâldlik myn leafde jaan wolle, myn lichem, myn geast, alles wat ik hie. As ik dan, lykom, itselde werom krige. Har hûd sa blank, dat ik my hast skamme der nei te sjen, har lea dy't my ûnwis makke as ik har oanspruts - it waskmiddel dat ik wer ris net fine koe. Mar se gniisde om alles wat ik sei. Se moast it ek mar witte.

In momint wie 'k it gas fergetten en lei ik suver stil. Ik moast net mear oan oare saken tinke, mar my wer konsentrearje op 'e fijân, dy fierste grutte romte sûnder lûd. En op 'e nij gong ik dy wer te liif mei de disel, in grimmitich spoar fan swarte reek efterlittend.

Kâld hie 'k it al lang net mear, hoewol't de jas noch thús hong. Mar wat makke in jas noch út as men alles efterliet en gjin doel mear hie. Gjin oar doel as om alles, ynklusyf jinsels, ferdwine te litten.

As ik brânstof genôch hie en it motorke hold it, kaam ik in hiel ein dêrmei. En krige ik it kâld, dan koe 'k altyd noch by Lysbeth oan, dy't fan fjouwerheech útseach op 'e Meagere Brêge en my fan fierren oankommen sjen soe. In healwize stjoerman dy't, fan 'e iene kant nei de oare swalkjend, as in gek oer de Amstel stode.

[p. 13]

Al faker hienen wy elkoar waarm holden yn tiden dat ien fan ús dêr slim om ferlegen siet. En dy kearen heugden my noch as de dei fan juster; har lea, gleon as wie 't de sinne sels - dy fan my meastal únrêstich, as wie 'k benaud dat se 't ynienen net mear oan tiid hawwe soe.

De stêd moast har stadichoan mei hûd en hier opslokt hawwe, want om dy farwol te sizzen en mei my earne yn Fryslân oan 'e râne fan in mar bytsje by bytsje te stjerren, sa't se dat ferwurde, ferdomde se.

Mei in grimmitich: ‘Ik wol 't der net mear oer ha!’, hie 'k de lêste kear in ein makke oan it ûnderwerp, en dêrmei, sûnder dat te wollen, ek oan ús moetings. Mar it wie in logysk gefolch. En 't wie yntusken al wer in healjier lyn dat ik foar it lêst nei Amsterdam ôfreizge, en like lang hienen wy ek net mear skreaun.

Hoe hurd ik gie, hie 'k gjin idee fan. De skou koe net sa hurd, mar it rikjen en stampen fan it motorke en út en troch dêr oerhinne it kreakjen fan 't iis, joegen my it gefoel as in motorisearre duvel oer it wetter te stowen, no wer yn 'e rjochting fan Amsterdam. Mar hoe lang dit al duorre en noch duorje soe, ik wist it net.

Gjin sinne en gjin wyn. It hie der in soad fan dat alles meiwurke oan 'e ferneatiging fan 'e wrâld, yn elk gefal dizze wrâld: it skaad fan 't appelhôf dêr't ik simmerdeis genôch oan hie, it ferwyldere hiem dêr't ik meastentiids gedachteleas tusken de krûden en wat der al net groeide ompandere. Myn ryk, in heale hektare middenyn 'e greiden,

[p. 14]

mar net te oersjen sa grut.

Mar wat is grut? Lysbeth fûn it te lyts, doe't ik har in foto sjen liet, en se bedoelde dan ek net dy heale hektare. Wêrnei't ik andere hie: ‘It lân der omhinne, oan 'e kime ta, en wat dêr noch efter leit, alles heart derby.’

It wie har net genôch. En om it ris te besjen wie har de muoite net; it soe dochs noait genôch wêze.

‘Taak is 't my hast tefolle,’ leagene ik, op 'e selde toan as wannear't der ien delkaam en krityk hie op it lange gers, dat ik der mar net ôfkrige om't it net ophold te reinen. Dochs wie 'k bliid mei alle besite, liet dy dan grutsk it ryk sjen en woe hjir foar gjin jild mear wei.

Ik krige it waarm en it skeat troch my hinne dat ik net foar de flauwe kul op 'e mar omswalke. Alles moast ommers oan stront, iksels derby. Mar it gas koe net mear iepen as it al stie, en safolle iis kaam ik hjir net mear tsjin.

Om dochs wat te ûndernimmen, joech ik mei al myn krêft in feninige gisel oan it helmhout, wêrnei't in hurde klap in ein makke oan 'e wrâld. Dêr wie 'k teminsten in pear sekonden lang fan oertsjûge doe't ik it lykwicht ferlear, langút foaroer saaide en mei de holle tsjin it board sloech.

Sa hie 'k it net bedoeld, sa knoffelich. Oan 'e oare kant hie 't moai west, te einigjen op it wetter dat ik sa goed koe. Dy ûnbidige mar, dy't de iene kear as in wyld skomjend op it hûs ôfstoarme, gysten as it stedsferkear, mei it donderjende lûd fan 'e bussen

[p. 15]

en frachtweinen; dy't der dan wer blakstil hinne lei, glimkjend as it swilk yn 'e gong, en sa djip as ik my dat mar winske. Yn elk gefal djip genôch foar immen dy't ferdwine woe.