Hauk en hazze

[p. 5]

 

Wat de simmer fan de winter ûnderskiedt,

 

is min te sizzen.

 

Miskien in frou dy't delkomt,

 

ien fan fleis en bloed.

[p. 7]

1

Ien winsk hie 'k noch: like maklik as de snie ferdwine te kinnen. Like ûngemurken as dy geile brot, wêrfan't al mear as de helte fan 'e iene dei op 'e oare samar ferdwûn wie; weisakke yn it gers, fuortrûn yn 'e feart. Wêr dan ek hinne, it wie fuort, allike gau as 't der in foech wike lyn ynienen wie, mar doe yn folle gloarje. De moarns yn 'e lege sinne in ûneinich en ferblinend wyt lekken dat dy nachts stikem delkommen wie, sûnder lûd, en dat alles, mar dan ek alles ôfduts; de mar, de opfeart, it hiem, de kroade, de âld Opel, de skou; alles dat net ferweegd hie. Allinnich de merkels skarrelen noch swart en wat ûnwennich op 'e wâl om, mar amper ûntkommen oan 'e ynfaazje fan it wyt.

Dagenlang bleau it wyt, in brekber dekor dat wachte op 'e spilers en dat alle lûd dalik absorbearre, lûd dat der nea west hie as men de earen net iepen hie. En dagenlang hie 'k mei de hannen boppe de eagen stien te wachtsjen, nijsgjirrich oft der wat barre soe, eat dat ynienen in ein makke oan dy stilte en dy maagdlikens fan lân en wetter.

Der barde neat. Oant juster, doe't de wyn draaide en rein brocht. Oant fannemoarn, doe't der wat barde dat my winskjen die fan dizze ierde ferdwine

[p. 8]

te kinnen, like maklik as de snie dat koe. Dy brot dêr't inkeld noch wat smoarchwite skimmelplakken ûnder de appelbeammen en efter it weinhok fan oer wienen, plakken dy't de rein noch net berikke kinnen hie.

De temperatuer soe gau omheech, waard earjuster al sein op it nijs, en yndie wie dat doe al te fielen en te rûken.

Net lang mear, en alles soe wer by 't âlde wêze. It âlde? Sûnt dizze moarn soe alles oars wêze, in oare foarm ha, in oare kleur, in oare rook; de pleats, it lân, iksels.

It teiwaar sette troch, mar sa 't de winter oant foar in wike west hie, sacht en wiet, de greiden foar distiid fierste grien, sa wie 't noch net. Mar ear't it safier wie, en dat duorre ek gjin dagen mear, moast ik fuort wêze, ferdwûn, der foar soargje net mear te bestean. Dea!

Wêr moast ik oars hinne? Werom nei Amsterdam? De freonen dy't my al opjûn hienen en dy't wat my oangie foar it grutste part likemin noch bestienen? Dy sieten net te wachtsjen op ien dy't ferwyldere wêze soe, dy't him klaaide as bestie der gjin moade, en dêr't de lêste ûntwikkelings yn 'e jazzmuzyk of literatuer wierskynlik oan foarbygien wienen.

Se wisten it noch net, mar hienen gelyk. Yndie wie dat alles my it lêste jier ûntgien, drok as 'k it hie mei it dak en wit wat op 'e pleats te meitsjen. Dus dochs ferwyldere.

En wat moasten se mei ien dy't altyd presys wist wêr't de wyn siet? Ien dy't oeren oer it wetter

[p. 9]

stoarje koe, sûnder gedachten, sûnder mar de minste ferwachting dat der wat barde. Wetter wie wetter foar har, oft dat no de mar wie of de Amstel, en meastal wie dat ferrekte kâld, lykas de wyn.

Goed, de man dy't mei dat lêste kaam, hie 'k nei in wike fan krimmenearjen gau op 'e trein set, en de persoan wie in útsûndering. Mar ek sûnder dat soe it gat dat der yn 'e freonskip fallen wie, foaral troch de ôfstân, net sa maklik mear te tichtsjen wêze. En ik frege my ôf oft ik dat noch wol woe.

Wêrhinne? It makke my net mear út. Ik wist allinnich dit: alles moast fernield wurde, folslein ferneatige. Alle spoaren dy't oan myn ferbliuw tinken dienen, moasten fuortreage wurde, sanoadich ferbaarnd. En úteinlik soe 'k mysels likemin sparje.

Iensumens - wierskynlik hie 'k allinnich mar iensum west - koe inselde ferneatigjende krêft ha as de slimste sykte, wist ik yntusken. En dy nachten dat ik amper sliept hie, dronken of net, dy dagen dat it net ophold te reinen, moasten foargoed út 'e kop.

Dêrfoaroer hoegde ik gjin muoite mear te dwaan de dreamen te ferjeien, de wille dy't ik hân hie op dit plak; dat alles wie 'k al lang fergetten, wie út himsels al ferdwûn, as snie foar de sinne.

Wie it spyt? Ien dy't spyt hat kin werom. Ik woe net werom, inkeld alles ferneatigje, mar dan ek alles.

Yn 'e feart lei noch gâns iis, want op in stuit hie it noch even fûleindich ferzen. Dat iis like sterk, mar der moast hiel wat barre ear't eat of immen my tsjinhâlde koe, en seker gjin diselmotor.

[p. 10]

Ik ferdomde it om te bidden en te smeekjen, doe't der alderearst al gjin kontakt wie, mar nei wat omgriemen mei seare en stive hannen gong de startmotor der ynienen fol tsjinoan. De soarch foar de akku smiet yn elk gefal wat op; de disel kaam fûl stampend en rikjend op gong.

Wat moast ik eins mei de skou? Ik wist it net, en joech krekt dêrom fol gas, sadat de kont djip weisakke en de boat mei geweld it iis opskeat, der troch sakke en wer foarút brûsde. Even yn 'e achterút en dan der wer fol tsjinoan.

Om my hinne weage en kreake it as barde der wit wat ûnder it weake, smoarchgiele oerflak. Hjir en dêr skoden skossen oer inoar hinne en kaam it wetter tefoarskyn. Mar de rommel moast der hielendal út, de wâl op. En leaver noch oan stront, fermeald ta lef, brún wetter.

Poer wie 'k en joech de motor wer op 'e bealch, gas werom, gas fol. En sa wrakseljend en swittend as in hynder, de lippen stiif opinoar, berikte ik úteinlik de mar, dêr't grutte stikken noch iepen leinen. Hjir koe 'k einlings gong meitsje.