Briefwisseling en aantekeningen. Deel 1

CCCXXIV.
Hendrik Fagel aan Willem Bentinck.

[B.M., Eg. 1736.]

Den Haag, 24 April 1748.

Gelijk de slegte gesteltheid van saaken, en de weinig hoop, om de aanstaande campagne met succes te kunnen openen, het Hof van Groot Brittannien voor eenige dagen gepermoveert heeft, om van de ouvertures, die onder de hand gedaan zijn, aangaande de sentimenten van Vrankrijk te profiteren, en ordres te zenden aan den

[p. 455]

Grave van Sandwich, om daarover met den Grave van St. Severin in onderhandelinge te treden; soo hebben de seedert ingekoomen tijdingen van de beleegering van Maestricht, en de conzideratiën van de gevolgen die uit het overgaan van die stad, voor de veiligheid van den Staat, en voor het belang van de gemeene saak, bijna onvermijdelijk te wagten zijn, Syne Majesteit van Groot Brittanniën doen resolveeren, om door den Heer Hertog van Newcastle, bij twee verscheide missiven van dato den 5 en 8 deezer maand, oude stijl, nog nader en meer preciser ordres te doen afgaan aan de Heere Grave van Sandwich, om hoe eerder soo beeter een afkomst van de vreedehandeling te maaken, en zelfs te procedeeren tot het sluyten en teekenen van eenige praeliminaire articulen met Vrankrijk.

Den Heer Keith deese morgen communicatie hebbende gegeeven aan Sijn Hoogheid van den inhoud van de ordres, die nader aan den Grave van Sandwich zijn gegeeven, met versoek om gelijke ordres aan de Heeren plenipotentiarissen van den Staat af te senden, heeft Sijn Hoogheid gemeint niet beeter te kunnen doen als ten spoedigsten een afschrift van beide de extracten uit de voorsz. missiven aan den Grave van Sandwich aan U Ho.Ed. te laten toekomen; waaruit U H.Ed, zult kunnen afneemen dat men in Engeland heeft begreepen dat men het met Vrankrijk genoegsaam eens is over het éetablissement van Don Philippe in de Hertogdommen van Parma en Plaisance, onder seekere reversie in de gevallen, die zijn voorgestelt. Dat het articul van de extensie van de guarantie van Vrankrijk teegen de posteriteit van den pretendent niet voorkomt groote swarigheid te sullen maken, nadien Vrankrijk sulx reeds bij de quadruple Alliantie heeft nagegeeven, en een soo reedelijken eisch niet gevoeglijk kan werden geweigert. Dat omtrent de inclusie en garantie van den Koning van Pruijssen de meening van het Hof van Groot Brittannien niet verder gaat als tot de guarantie van Silesiën en het Graafschap Glatz, en van Sijne Majesteits oude domeinen, sonder Oostfriesland daaronder te begrijpen. Dat vervolgens de twee pointen daar het voornamentlijk op aankomt, zijn die van Final en Duinkerken. Dat ten aansien van Final den Graaf van Sand-

[p. 456]

wich moet tragten uit te werken, dat hetzelve mogt blijven aan den Koning van Sardiniën, of ten minsten dat de Republicq van Genua moge consenteeren in de redemtie van die plaets, ten voordeele van den Koning van Sardiniën, of zoo zulks niet kan verkreegen werden, dat als dan het voorsz. point gerenvoyeert moge werden aan het Generaal Congres; en zoo zelfs daartoe geen kans is, dat alsdan in de uiterste extremiteit hetzelve behoort te werden toegegeeven, behoudens het overige hetgeen buiten Plaisance aan den Koning van Sardinien bij het Tractaat van Worms is gecedeert, hetwelk aan denzelven sal werden gelaten. Dat met relatie tot Duinkerken, gem(elde) Grave van Sandwich moet in(si)steeren, om dat point te brengen op den voet van de Tractaten van Utrecht en 1717, maar zoo zulks niet geobtineert kan werden, alsdan mag nageeven, dat die plaats gefortificeert werd aan de landszijde, en zelfs desnoods mag afsien van het senden van Commissarissen derwaarts tot het ondersoek van de nakooming van dit articul.

Dat op dien voet gem(elde) Grave van Sandwich geauthoriseert werd niet alleen tot het adjusteeren van eenige preliminaire articulen met den Grave van St. Séverin, maar zelfs tot het sluyten en teijkenen van dezelve, soo het mogelijk is de concert met de Ministers van alle de Geallieerden, en soo niet, alleen met die van de Republicq, in het eerste geval toegeevende een generaale Armistice, soo te water als te land; en in het tweede bedingende een immediate stilstand van wapenen in de Nederlanden, gelijk zulx alles breeder in de hier nevensgaande copye extracten is vervat.

Wanneer Sijn Hoogheid hier over met den Heere Raad Pensionaris en met mij omstandig heeft gesprooken, heeft dezelve, sonder voor het jegenwoordige te treeden in de reedenen en motiven die Sijne Majesteit van Groot Brittannien tot deeze resolutie hebben bewoogen, namentlijk, het ontstaan van de verseekeringen aan Sijne Majesteit gegeeven, wegens het getal van de troupes door den Staat te furneeren, en de onmagt van de Republicq om de sware oncosten van den oorlog te draagen, ontrent het eerste van welke pointen misschien verkeerde informatiën aanleiding hebben kunnen gee-

[p. 457]

ven, en bij weege van retorsie het een en ander soude kunnen werden gesegt; en ontrent het laaste van welke men niet wil discussieeren, maar hetgeen ook plaats heeft met relatie tot het Rijk van Groot Brittanniën; sonder, seg ik, voor het jegenwoordige daarin te treeden, heeft Sijn Hoogheid geoordeelt in 't gemeen twee reflexiën te moeten maken op den inhoud van de ordres aan den Grave van Sandwich afgesonden.

Vooreerst dat, hoe seer Sijn Hoogheid verlangende is om tot een goede afkomst van de Vreedehandelinge te geraaken, het egter aan Sijn Hoogheid vooralsnog soo klaar niet voorkomt, hetgeen in de ordres aan den Lord Sandwich werd veronderstelt; namentlijk dat een spoedige overgave van Maestricht de eischen van Vrankrijk ten aansien van de Vreedens-conditiën soude doen verhoogen, welk argument meer specieus als solide schijnt te weesen, dewijl soo het Vrankrijk ernst is om de Vreede te willen maken, niet waarschijnlijk is, dat bij de overgave van die Stad van toon sal veranderen; en soo het geen ernst is om de Vreede te willen maken, geen reeden kan werden uitgedagt waarom van nu af aan geen andere taal door haar werd gesprooken, geconsideert dat Vrankrijk van nu af aan genoegsame staat kan maken dat Maestricht in haare handen sal vallen.

En ten andere, dat het aan Sijn Hoogheid eenigsints bedenkelijk toeschijnt, of het nog wel raadsaam is om al te schielijk met het sluyten en teekenen van de praeliminaire articulen buiten volkoomen consent van de Geallieerden voort te gaan, vooral buiten consent van Haare Keijzerlijke Majesteit, voor en al eer men van desselfs sentimenten dienaangaande nader is verwittigt. Ten welken opsigte te considereeren is dat den Staat nog al eenige meerdere menagementen voor Haare Keijserlijke Majesteit te houden heeft, als wel mogelijk het Hof van Groot Brittanniën, soo met relatie tot de proximiteit van wedersijds landen als tot de tegenwoordige omstandigheeden van de tijd, waarin soo veel Oostenrijxe troupes op de frontieren sigh bevinden, en waar in nog veele openstaande interessen met het Huys van Oostenrijk ten aansien van de barrière vereffent moeten werden; als ook dat zulks eenigsints aanloopt tegen de constante

[p. 458]

maximes, die men tot hier toe in de onderhandelingen met Vrankrijk heeft gevolgt.

Waarom Sijn Hoogheid seer geern soude sien, dat soo men soude komen tot het teekenen van eenige articulen, immers den Oostenrijxe Minister gepermoveert mogt werden daarin met die van Groot Brittanniën en den Staat te concurreeren. Egter, gelijk Sijn Hoogheid in alles veel deférencie heeft voor het sentiment van den Koning van Groot Brittanniën, en niet op sig wil neemen, te bepaalen hoe verre in deesen ietwes gewaagt soude kunnen werden, met al te seer op sijn stuk te blijven staan, heeft dezelve aan het oordeel van den Grave van Sandwich en U Ho.Ed. wel willen overlaaten, om niet alleen het finalijk vereffenen van de preliminaire pointen met den Grave van St. Severin te reguleren; maar ook te determineeren op wat tijd en wijze het gevoegelijkste tot het sluyten en teekenen der praeliminaire pointen behoord te werden geprocedeert; hetzij met of sonder het consent van de twee andere Geallieerden, of een van die beide, begrijpende Sijne Hoogheid, dat U Ho.Ed. sig in alles behoort te voegen met den Grave van Sandwich, ende wanneer die soude willen sluyten en teekenen U HoogEd., met desselfs Heeren medeplenipotentiarissen, ook gebruijk behooren te maaken van het pleinpouvoir aan dezelve meedegegeeven, sonder nader last van hier nodig te hebben. Egter alles in die vaste suppositie, dat den Lord Sandwich geen andere ordres heeft als degeen die hiernevens zijn gevoegt. En dat wanneer men met Vrankrijk sal sluyten, voor den Staat bedongen sal werden de immediate vernieuweringe van het Commercietractaat van 1739, en de stipulatie van dezelve avantages, die het Hof van Groot Brittannien voor sigh van Spagne sal verkrijgen, uitgesondert het Assiento, en het jaarlijxe Zuijdzeeschip, welke pointen U Ho.Ed. in 't oog sal dienen te houden.

U Ho.Ed. sult genoeg geremarqueert hebben uit den inhoud van deese brief, dat ofschoon dezelve alleen aan U HoogEd. is geaddresseert, om alles des te beeter en met de meeste secretesse te beleiden, egter van deeze geheele saak tijdige communicatie behoort te werden gedaan aan desselfs heeren meede-plenipotentiarissen,

[p. 459]

vooral wanneer het op een sluijten en teekenen zoude moeten aankomen. Waartoe alhier geoordeelt werd onnodig te zijn een ordre van het Secreet Besogne te ontfangen, en veel beeter te zijn, dat wanneer de saak gedaan is, approbatie daarop te versoeken, met allegatie van de reedenen die tot het doen van sodaanige démarche hebben gepermoveert; sullende Sijn Hoogheid het doen van de heeren plenipotentiarissen bij den Staat in sodanigen geval tragten goed te maken.