Gezangen mijner jeugd

[p. 74]

56. Het keurslijf (95) ^56.

Zij, die, tot vrouwelijke pracht,

Het Keurslijf eerst heeft uitgedacht, ²

Was wis een rimplig wijf van driemaal dertig jaaren, ³

Wier grommigheid, der lieve jeugd, ⁴

't Genot ontzei der zoete vreugd,

Om dat haar 't zoet genot was met de jeugd ontvaaren.

Hadt dan de deugd geen magts genoeg, ⁷

Dat ze een vermeetle hand verjoeg',

Die, met een' dartle drift, een' boezem dorst genaaken? ⁹

56. Het keurslijf, Keurslijf (frans: corps de baleine of corset) is de misschien puristische benaming voor ‘het onder de bovenkleederen gedragen, stijve, stevige rijglijf met baleinen, dat - beneden de armen - om rug, borst en dijen aansluitend wordt toegehaald om aan bovenlijf, middel, buik en heupen gewenschte, slanke vormen te geven’ (WNT. VII, 2e st., 2698). Het keurslijf met baleinen dateert uit het midden der 16e eeuw maar de sterke inrijging wordt pas in de modieuze kleding aan het eind van de 17e eeuw gebruikelijk. Reeds op zesjarige leeftijd dwong men de meisjes in dit pantser: ‘Het styf gebaleinde keurslijf (werd dan) om de nog bijna kraakbeenige ribben, borst en heupen van het onvolwassene Meisje vastgesnoerd’ (Vervolg op Chomel, Algemeen huishoudelijk enz. woordenboek, door J.A. de Chalmot, Kampen-Amsterdam 1786-1793, 9 dln., 4041 b). Tegen deze ongezonde praktijk rees echter al gedurende de 18e eeuw veel verzet, zoals blijkt uit diverse verhandelingen en bijdragen in spectatoriale tijdschriften, bijv. Misbruik der Keurslyven (Verhand, der Holl. Maatsch. der Wetensch. dl. 7; vert. van Abus des Corps à baleine van 1763); Nijland, aant. 35 noemt nog: Bederving van het Menschelyke Geslacht, door het Gebruik der Baleinen Keurslyven. Vertaeld uit het Fransch van den Heer Bonnoud, Dordrecht 1777; en Aanmerkingen over het schadelyk gebruik van Keurslyven, en over de krommen Ruggegraat of bogchels door Jacob van der Haar in Algemeene Vaderl. Letteroef. 1782, 2e st., p. 140. In de Empiretijd verdween het keurslijf geheel. Zie F.W.S. van Thienen, Acht eeuwen westeuropees costuum, Zeist 1960, passim; en van dezelfde in Kath. Encycl.² dl. 8 (1951), s.v. corset.

2 eerst: het eerst.

3 wis: stellig.

4 grommigheid: grimmigheid, nurks karakter.
der lieve jeugd: aan de lieve jeugd.

7 magts: genitivus afhankelijk van geen.

9 genaaken: naderen.

[p. 75]

10

Moest dan een mislijk samenstel ¹⁰

 

Van walvischbeen, met wreed geknel, ¹¹

 

De maagdelijke borst zoo strengelijk bewaaken?

 

 

 

Natuur! men handelt u tot hoon!

 

Gij schept vergeefsch uw toovrend schoon:

15

Gij kunt der grilligheid, der mode niet behaagen!

 

Ach! mogt zij, die dees dwaaze pracht

 

Te zinneloos heeft uitgedacht,

 

Tot straffe, in Pluto's hof, een gloeïend harnas dragen! ¹⁸

10 mislijk: ellendig.
samenstel: uit onderling verschillende bestanddelen gevormd geheel.

11 walvischbeen: gebruikt voor het maken van de baleinen.

18 Pluto's hof: de onderwereld waarvan Pluto de god is.