Gezangen mijner jeugd

55. De weifelende schoone (93) ^55.

Waarom zoude ik toch beminnen?

Is de Liefde dan zoo zoet?

Doris zal mij niet verwinnen, ³

Schoon hij zoo veel moeite doet!

Schatten heeft hij - maar - zijn schatten

Dan de bronnen onzer vreugd?

Neen! de rijkdom, niet te omvatten,

Is 't bezit der schoone deugd!

Waarom zoude ik toch beminnen?

Is de Liefde dan zoo zoet?

55. De weifelende schoone. ‘Deugd sterker beweegkracht tot Liefde dan rijkdom en schoonheid’, zo vat Nijland I, p. 140, pregnant de inhoud van dit gedicht samen. Daarmee is die deugd meteen getypeerd als de deugd der eeuw, die weinig gemeen heeft met het christelijk deugdbegrip. Ze heet in vs. 8 dan ook veelbetekenend ‘schoone deugd’; alle rigorisme of askese is haar vreemd.

3 Doris: in de griekse mythologie naam van de gemalin van Nereus; in de pastorale en minnepoëzie gebruikelijke herdersnaam.

[p. 73]

 

Hylas zal mij niet verwinnen, ¹¹

 

Schoon hij zoo veel moeite doet.

 

Welgevormd en juist van leden

 

Is hij 't puik der frissche jeugd;

15

Maar! zijn woeste en losse zeden

 

Missen 't kenmerk van de deugd!

 

 

 

Waarom zoude ik toch beminnen?

 

Is de Liefde dan zoo zoet?

 

Daphnis zal mij niet verwinnen, ¹⁹

20

Schoon hij zoo veel moeite doet!

 

Daphnis is zoo braaf als schrander....! ²¹

 

Dit is immers 't merk der deugd? -

 

Hij heeft, boven menig' ander',

 

Grijze wijsheid in zijn jeugd! ²⁴

 

 

25

Ach! indien ik kon beminnen!....

 

Mooglijk is de Liefde zoet!

 

Daphnis zou mij wel verwinnen,

 

Want hij heeft een eêl gemoed. ²⁸

 

Daphnis, ja! ik moet u achten....

30

Zagt! - zoo dit eens liefde waar?....

 

Neen! dit moet hij nimmer wachten! ³¹

 

'k Min hem niet - ik acht hem maar!

11 Hylas: in de klassieke mythologie is Hylas de knappe metgezel van Herkules tijdens de Argonautentocht. Toen hij eens onderweg alleen op zoek ging naar water, namen de nimfen, die op hem verliefd geworden waren, Hylas in hun gezelschap op. Zie Pauly-Wissowa IX, 1, S. 110-116; ook in dit gedicht representeert hij de lichamelijke schoonheid.

19 Daphnis: in de antieke poëzie het ideale beeld van de herder-dichter; ook in de roman Daphnis en Chloë van Longos (3e eeuw na Chr.) ‘Als Inbegriff des Liebeskranken Schäfers feierte der Name Daphnis in der Schäferdichtung des Barocks und Rokokos auferstehung.’ (Elizabeth Frenzel, Stoffe der Weltliteratur², Stuttgart 1963, S. 119), bijv. in de pastorale roman Daphnis van S. Gessner uit 1754.

21 zoo braaf als schrander: even deugdzaam als verstandig. Zie voor braaf = deugdzaam het WNT. III, 1e st., 937, Aanm. 1 en kol. 940, blijkens hetwelk braaf pas sedert ongeveer 1750 deze betekenis gekregen heeft.

24 Het motief van de puer senex, jong van lichaam maar met de geestesgesteldheid van de bejaarde, wijze mens: het omgekeerde van het huidige cultuur-ideaal. Zie over deze topos Ernst Robert Curtius, Europäische Literatur und lateinisches Mittelalter⁶, Bern 1967, Hfdst. 5, §8: ‘Knabe und Greis’; Anton van Duinkerken, De dichter en de ouderdom, Haarlem-Antwerpen z.j. (1958), p. 7.

28 eêl: edel.

31 wachten: verwachten.