Gezangen mijner jeugd

[p. 71]

54. De verwonnen philosooph (91) ^54.

Wat is Liefde, roept Lyzander, ¹

Wat is toch de kragt der min?

Liefde zal mijn hart niet boeïen

Aan heur trotsche zegekar! ^3-4

Vruchtloos spant de God der Liefde ⁵

Zijnen kinderlijken boog,

Want mijn hart is, voor zijn pijlen,

Met een staalen schild gedekt!

U, doorluchte Wijsbegeerte!

Die ons boven de aard verheft,

U alleen ben ik verschuldigd,

Dat mijn hart onkwetsbaar is! -

Chloë, die de trotsche reden ¹³

Van Lyzander hadt gehoord,

Zegt: ik zal hem overwinnen,

Al was hij Diogenes! ¹⁶

Zij, gewapend met een lagchje,

Volgt den stuggen Philosooph;

Roept hem, en - een vuurig lonkje

Dringt hem, door het oog, in 't hart.

54. De verwonnen philosooph. Zie voor het motief van de ‘gevoelloze’ stoïcijn die zijns ondanks door de liefde overwonnen wordt, de inleiding, p. XV. In de tweede druk van Gezangen Mijner Jeugd uit 1790 luidt de titel De overwonnen Philosooph.

1 Lyzander: o.a. naam van Hermia's minnaar in A Midsummer Night's Dream van Shakespeare.

3-4 Het zgn. triomfmotief, van klassieke oorsprong maar zeer verspreid in de renaissance, bijv. in Petrarca's Trionfi, een allegorisch gedicht waarin een zestal triomfstoeten beschreven worden; de reeks opent met een Trionfo d'Amore: Amor verschijnt op zijn zegewagen, gevolgd door de stoet van zijn gevangenen; dezelfde voorstelling met bijbehorende prent in Jan van der Noots Cort Begryp der XII Boeken Olympiados, vs. 175-195; zie Cath^a. Ypes, Petrarca in de Nederlandse letterkunde, Amsterdam 1934, p. 64, 86-89; cf. ook nr. 4.

5 de God der Liefde: Cupido.

13 Chloë: zie voor deze naam nr. 16.

16 Diogenes: befaamd grieks wijsgeer (± 412-323 v. Chr.), bekend als vertegenwoordiger van de Cynische school; wilde het huwelijk afschaffen.

[p. 72]

 

Chloë gaat al lagchend heenen.

 

,,Schoone! toef een oogenblik!

 

Voer den slaaf, door u verwonnen, ²³

 

Toch met u in zegepraal!...

25

'k Zal, in u, de kragt der Liefde -

 

'k Zal uw oogen hulde doen...!! ^22-26

 

 

 

Ach! doorluchte Wijsbegeerte!

 

Waarom stondt ge uw' zoon niet bij??

23 den slaaf: zie voor deze voorstelling Friedrich Maurer, Der topos von den ‘Minnesklaven’, in DVjs. 27 (1953), S. 182-206, welk opstel zich hoofdzakelijk beperkt tot afbeeldingen in het zgn. Malterertapijt uit Freiburg i. Br. We vinden dezelfde topos in Bellamy's gedicht Aan de Min uit 1781 (= Gedichten van J. Bellamij, Haarlem 1826, p. 183-184).

22-26 Bellamy legt hier Lyzander de taal van de petrarkistische liefdeslyriek in de mond. Zo wereldvreemd is de bekeerde stoïcijn blijkbaar niet of hij beheerst perfekt het jargon dat bij zijn nieuwe situatie past - met inbegrip van de lofprijzing op de ogen van zijn maîtresse!