Gezangen mijner jeugd

[p. 76]

57. Het gebrek in Chloris (96) ^57.

Natuur gaf aan mijn Chloris ¹
Heur allerschoonste gaven.
Zij gaf haar schoone leden,
Zij gaf haar tintlende oogjes,
En blosjes op de wangen.
Zij gaf haar, trots de mannen, ⁶
En vlug vernuft, en oordeel. ⁷
In 't kort, zij gaf haar alles,
Wat maagden kan versieren.
Maar jammer is 't - zij weet het! ¹⁰

57. Het gebrek in Chloris. Eerder gepubliceerd in de Algemeene Vaderlandsche Letter-Oefeningen van februari 1780, p. 233. Bellamy's vroeggestorven vriend Willem Adriaan de Ridder uit Emmerik schreef 6 januari 1782 aan J.P. Kleyn, dat B. ‘bij Rammler ook zijn beste stukjen gevonden (heeft): zijnde het gebrek van Chloris’; (Ts. 32, 1913, p. 251). Volgens Nijland II, p. LXII, doelt hij waarschijnlijk op Daphnens einziger Fehler uit Rammlers Lyrische Blumenlese I, Leipzig 1774, p. 287, waarmee Bellamy's gedicht - naar zij terecht opmerkt - slechts ‘enige overeenkomst in vorm’ vertoont die op zichzelf geen bewijskracht bezit. Het belangrijkste dunkt me de soortgelijke pointe aan het slot: nadat de dichter eerst het meisje in kwestie uitbundig geprezen heeft, eindigt hij met de verzuchting: ‘O! wüsste Daphne/Nur noch zu lieben!’.

1 Chloris: in de klassieke mythologie is Chloris de echtgenote van Zephyros, de westenwind; zij is, gelijk de romeinse Flora, de godin van de bloemen; als meisjesnaam reeds bij Horatius. ‘Waarschijnlijk onder invloed van de pastorale poëzie werd de naam in de 17e en 18e eeuw weer bekender - hetgeen merkwaardig is - als de naam van een jonge man; men denke aan de Bruiloft van Kloris en Roosje’ (J. van der Schaar, Woordenboek van voornamen, Utrecht-Antwerpen 1964, p. 54).

6 trots: niet onderdoende voor; cf. WNT. XVII, afl. 27, 3370.

7 En... en: zowel...als (nadrukkelijk gezegd).

10 De pointe, d.i. ‘der eigentliche, unerwartete Sinn, in den ein Witz ausläuft; entsteht durch überraschende Umwendung des Gesagten’ (Gero von Wilpert, Sachwörterbuch der Literatur⁴, Stuttgart 1964, S. 519-520); typerend voor de rococopoëzie, speciaal in het anakreontische genre; zie hieromtrent: Therese Erb, Die Pointe in Epigramm, Fabel, Verserzählung und Lyrik von Barock und Aufklärung, diss. Bonn 1928; J.A. Williams, Points in 18th. Century Verse, London 1934.