Gezangen mijner jeugd

[p. 46]

35. De drie bevalligheden (59) ^35.

Is Aglaïa deftig, schitt'rend, ¹
Is haar schoonheid meer dan schoonheid;
Even als de grootsche luister
Van een' held'ren nacht des winters:

Kwijnt in Euphrosine's oogen
't Vuur der zagte, ted're liefde;
Teekent heur bevallig wezen
Niets dan tederheid en liefde:

Is Thalia frisch en jeugdig,
Even als een lenteroosje;
Lagcht zij even als de hemel
Op een' schoonen lentemorgen:

35. De drie bevalligheden. Met dit gedicht levert Bellamy zijn bijdrage aan de zgn. Graziendichtung; het meervoud bevalligheden duidt trouwens als persoonsnaam de drie Gratiën of Chariten aan (WNT II, 2, 2305), dat zijn: Aglaia (‘de schitterende’), Euphrosyne (‘de vreugde schenkende’) en Thalia (‘de bloeiende’), allen dochters van Zeus; zie Pauly-Wissowa III, 2, S. 2150-2167, s.v. Charites. Voor de rococo-kunstenaars gelden zij als de incarnatie van de bevalligheid die het verhevene pas aantrekkelijk maakt. Men onderscheidt binnen de op hen geïnspireerde Graziendichtung twee richtingen: de ene, frans georiënteerd ‘die das Anmutige vorwiegend im aüsseren sinnlichen Reiz oder als Reiz des Geistes [esprit] fasst’ (Merker); Hagedorn en Gleim zijn hier de belangrijkste vertegenwoordigers; en de tweede richting, sterk beïnvloed door Shaftesbury's opvatting van de ‘moral grace’, ‘die vorwiegend seelische Schönheit und Anmut betont’ met Wieland als voornaamste representant. Het hoogtepunt van deze Graziendichtung is Wielands Musarion oder die Philosophie der Grazien van 1768. Zie Frans Pomezny, Grazie und Grazien in der deutschen Literatur des 18. Jahrhunderts, Hamburg-Leipzig 1900; Erna Merker in Reallexikon der dt. Lit.² (zie inleiding, p. XII). In Bellamy's Gezangen Mijner Jeugd merken we weinig van enige sublimatie met betrekking tot Fillis: ‘Hogere ideeën dan die cirkelen om haar lippen en boezem zijn praktisch niet aanwezig’. (W. Diemer, Psychologie van Bellamy, p. 345). Incidentele pogingen om liefde en deugd met elkaar te verbinden doen weinig overtuigend aan.

1 deftig: statig-sierlijk; cf. WNT II, 2, 2358 ad 4; het hele gedicht bestaat eigenlijk uit twee volzinnen, reps. vs. 1 t/m 14 en 15 tot het eind.

[p. 47]

 

Al die schoonheid is, in Fillis,

 

Door Natuur, te saam verëenigd. ^13-14

 

 

15

Deftig, schitt'rend als Aglaïa,

 

Zagt en teêr als Euphrosine,

 

Frisch en jeugdig als Thalia,

 

Dus is mijn bevallig meisje.

13-14 De gedachte dat allerlei genoemde kwaliteiten zich in de aanbeden vrouw verenigen, vinden we o.a. ook in Poots Klagt en Aen eene Schoone (Minnezangen, ed. C.M. Geerars, Zwolle 1964) en verderop in GmJ., nr. 42.