Gezangen mijner jeugd

7. Fillis (10) ^7.

ô Liefde! stier gij mijn penseel

Om 't beeld van Fillis aftemaalen, ^1-2

Dan zal mijn nedrig dichttafreel

Met de eer der jonge schoonen praalen.

Mijn Fillis heeft een gul gelaat, ⁵

Dat, met zijn vriendelijke trekken,

Den vuigen nijd, den stuggen haat ⁷

Tot rede en menschlijkheid kan wekken.

Heur statig voorhoofd, rond en hoog, ⁹

Dat edel sieraad voor de vrouwen,

Vertoont, op zijnen zagten boog,

Den zetel van het blank vertrouwen.

Heur tintlend oog is helder bruin,

En schenkt mijn hart een blijder leven:

Zijn aanblik zou het norsch arduin - ¹⁵

Gevoel aan 't kille marmer geven! ^15-16

Heur kaakjes, waar de vreugd op lagcht,

Zijn juist versierd met flauwe bloosjes, ¹⁸

En zijn zoo welgevuld en zagt

Als pasontsloten lenteroosjes.

7. Fillis. Geschreven in vierjambische regels met gekruist rijm. Hoewel typografisch niet in kwatrijnen verdeeld, ligt er telkens na de vierde regel een diepe syntaktische grens, zodat dit gedicht in formeel opzicht vrij traditioneel is, iets wat in versterkte mate geldt voor de hier gegeven idealiserende beschrijving van de geliefde.

1-2 zie voor het dichterlijk penseel de aantekening bij nr. 1, vs. 11.

5 gul: openharig; cf. WNT. V, 1240, onder b.

7 vuig: gemeen.

9 Het hoog-ronde voorhoofd vinden we ook in het idealiserend vrouwenportret van de renaissance-schilders. Zie bijv. Drie eeuwen portret in Nederland (catalogus Rijksmuseum Amsterdam 1952), afb. 3.

15 arduin: hardsteen, blauwgrijs van kleur.

15-16 De zinskonstruktie houdt hier het midden tussen chiasme en apokoinou.

18 juist: precies zoals het zijn moet.

[p. 10]

 

Heur lipjes doen het schoonst koraal,

 

Voor hunne schoone verw verbleeken. ²²

 

Zij kunnen, door de zoetste taal,

 

De rust in 't woelend harte spreken.

25

Heur borst, door zedigheid bedekt,

 

Doet mijn begeerten hevig blaaken,

 

Om, door verbeelding opgewekt,

 

Dien troon der wellust aan te raaken. ²⁸

 

Voorts is mijn Fillis schoon van leest. ²⁹

30

Doch al de schoonheid van haar leden

 

Wijkt voor haar' lieven zagten geest,

 

In luister van bekoorlijkheden. ^30-32

 

Het vuur van haar doordringend oog

 

Doet mij den jongen boezem gloeïen,

35

Doch weet, stijgt mijne vlam te hoog,

 

Met éénen wenk die drift te boeïen.

 

Mijn Fillis, wen de wellust lagcht, ^{37 +}

 

Blijft aan den hals der deugde hangen.

 

Haar rede stilt de woeste klagt

40

Van 't al te vuurig minverlangen.

 

Mijn Fillis kan de dartelheid

 

Aan 't snoer der eerbre liefde binden.

 

De weelde, schoon zij streelt en vleit,

 

Zal nooit heur waakend oog verblinden.

45

Zoo schoon is Fillis groot gemoed;

 

Zoo wijs, zoo edel is haar denken,

 

Dat, daar de min haar hulde doet, ⁴⁷

 

De drift gehoorzaamt op haar wenken.

 

Mijn Lier, volg Fillis voorbeeld na;

50

Wil ted're minnelustjes wekken!

 

Doch, dat u nooit een toon ontgaa,

 

Die 't schoon der deugde zou bevlekken!

22 verw: kleur.

28 wellust: genot (niet in ongunstige zin).

29 leest: gestalte.

30-32 Lichaamsschoonheid die slechts overtroffen wordt door de deugd van de geliefde vormt een stereotiep petrarkistisch motief; cf. bijv. Hoofts bekende Sang ‘voochdesse van mijn siel...’

37 wen: wanneer.

+ wellust: hier wèl in de thans geldende ongunstige betekenis.

47 daar: terwijl.