|
| |
| |
| |
Lijkkrans voor Tollens.
Ruim een halve eeuw had reeds zijn stem
In 't Bardenchoor den boventoon gezongen;
En toch, - van al de duizenden, die hem
Nog gistren luistrend aen de lippen hongen,
Niet een, bij wien 't gedacht verrees wellicht:
‘Straks sluit de dood dien mond voor eeuwig digt!’
Hoe onbewolkt, hoe majesteitvol praelde
Die zon bij 't zinken! en wie had vermoed,
Dat al die luister, al die gloed,
Waermeê zij gistren Neêrland nog bestraelde,
De lach was van heur afscheidsgroet!
| |
| |
Soms mag men dus een huiskring binnentreden,
Waer naest het vuer een achtbare oude zit:
Wèl is zijn wang doorgroefd, zijn schedel wit;
Wèl rilt de doodskil soms hem door de leden;
En echter, als 't gezin zich, bij den haerd,
Ten wijden liefdekring rond hem vergaert,
Om van zijn jeugd hem hooren te vertellen,
Is daer niet een, wien 't schrikbeeld komt ontstellen:
‘God weet of hij te nacht niet henen vaert!’
Het schijnt elk hunner of zijn eigen leven
Is met diens grijzaerds kalm bestaen
Vergroeid, en draed voor draedje saemgeweven.
Nooit was daer smert in huis, die niet een traen
Meê aen zijn wimpers had doen beven,
Nooit vreugd, die op zijn mond geen lach deed zweven;
En vreugd en smerte, dunkt hun, wierd voortaen
In huis onmooglijk, moest hij 't eens begeven.
En zoo was Tollens Nederland!
Ook, als de dood, Gods donkere afgezant,
Bij 't fluistren: ‘Leg u thans ter ruste neder!’
Hem de onvermoeide dichterveder
Stil weg kwam stelen uit de hand,
| |
| |
Wat weeklagt ging daer op ten allenkant!
't Was éen gezucht, dat in de wooning
Van arm en rijk ter zelfder tijd ontstond,
En dat zijn treurgen weêrgalm vond
Zelfs in 't paleis van Neêrlands Koning.
Nog heeft die klagt niet uitgeweend;
Want hoor! wat jammren allerwegen,
Uit Neêrlands verste hoeken opgestegen,
Rondom het graf, waerin hij is gelegen,
Zich tot een choor van rouw en lof vereent!
Een moeder zucht: ‘Grondpoëzij van 't leven,
Gevoelens tierende om den stillen haerd,
Uit moedermin met vaderzorg gepaerd,
Uit kinderlach en traentjes saemgeweven;
Wie zal, nu deze sluimert onder de aerd',
Voortaen ons in den mond die klanken leggen,
Zacht melodijgelispel, waer ons hert
Zich zelve en wie het lief heeft meê kon zeggen
Hoe rein uw vreugd is, en hoe diep uw smert?’
Een jongling fluistert: ‘Liefde! zoet verrukken
Van twee versmeltende tot een,
| |
| |
Hoe gloeijend wist hij uit te drukken,
Wat heemlen gij ons opent hier beneên!
Hoe kwam, bij 't ruischen zijner minnezangen,
Elk minnend paer hem aen de lippen hangen!
En wie zal hun voortaen de zaligheid,
Waervan gij 't hert doet overvlieten,
In 't streelend lied verdubbeld doen genieten,
Nu Tollens' luit in 't stof verbrijzeld leit?’
Een andre mijmert, ‘Wie zal ons geleiden
Langs heldre beek en koele laen,
Langs gelende akkers en langs groene weiden,
Om 's Almagts werk aenbiddend gâ te slaen?
Wie zal daer in ons hert voor al de schoonheid,
Die God in water, aerde of lucht ten toon spreidt,
Een nieuw gezigt doen opengaen?....
Zeg, o Natuer! als gij den Zanger,
Die U verheerlijkte in zoo menig lied,
Niet meer van liefde en geestdrift zwanger,
Langs uwe paden dolen ziet,
Zult gij niet heimlijk al de bloemen,
Die hij bij voorkeur plag te roemen,
Doen spruiten om zijn grafgesteent'?
Zal 't choor van uwe filomelen
| |
| |
's Nachts niet een treurlied komen kwelen,
Voor wie zoo meengen toon hun heeft ontleend?’
Daer klinkt een mannenstem: ‘Wijst uw historie,
O Neêrland, op een enkle glorie,
Die niet door hem gehuldigd werd?
Meldt ge ons éen dierbren naem, die niet zal leven,
Tot bij de laetsten onzer neven,
Van al den tooverglans omgeven,
Die daer in Tollens' lied om straelde uit Tollens' hert?’
En eene tweede: ‘Riept ge uw zonen op ten strijde,
Uw Tollens hief den wapenkreet,
Die allen aen Oranjes zijde
Gelijk éen man verrijzen deed.
Schoot na den strijd de zon der vrede
Heur stralen weder op uw grond,
't Was Tollens' juichtoon, Tollens' bede,
Waerin ge uw dank ten hemel zondt.
Zijn ziele was een harp, die heure snaren
Vol zoet geruisch weêrgahnen deed,
Bij eiken wind van vreugde of leed,
Die over 't hoofd u kwam gevaren.
Zijn ziel was eene echt-Nederlandsche ziel;
| |
| |
En daerom, Neêrland, was 't u steeds als hoorde
Ge uwe eigen stem in iederen akkoorde,
Dat dien geliefden mond ontviel.
En daerom, Neêrland, zal 't nog lang na dezen
U als der droeve moeder wezen,
Die, wat een bloeijend kroost ze ook om zich heeft,
Blijft voelen, dat er éen haer is ontvallen,
Een, dien zij lief had boven allen,
Een, wiens gelijke God haer nooit meer wedergeeft.’
En hoor! wat rijst daer voor een klagen?
Het is der armen bittre rouw:
‘Daer zijn weêr,’ snikken zij, ‘de winterdagen,
Met heel hun langen sleep van plagen,
Met al hun honger en hun kou!
En wie zal nu, langs gracht en wijken,
Met schael en bus voor ons uit beedlen gaen?
Wie zal, in 't roerend lied, den rijken
Ons schamel lijden doen verstaen?
Wie zal zich onzes noods erbarmen?
Stom is de mond, die voor uwe armen
De koudste herten deed ontfermen:
De goede Vader Tollens is niet meer!’
| |
| |
Aldus weêrgalmt zijn lof van duizend tongen,
Rondom de groeve, die zijn stof ontving.
En zal ik, needrig vreemdeling,
Stout door de schaer van dichters heengedrongen,
Die reeds een hulde zijnes weerdig zongen,
Hem 't offer durven brengen van een lied,
Waerop zijn schim licht medelijdend ziet?
Maer, Tollens, 'k had u lief! - 'k was een dier velen,
Die in ons arme Belgenland, eilaes!
Hunne eigen tael verschoppend, blind en dwaes,
Slechts ooren hebben voor des Franschmans kwelen.
En 't was bij 't luistren naer uw vollen toon,
Dat ik voor die verbastring blozen leerde,
Dat 'k mij tot Neêrlands tael, mijn tael, bekeerde,
En zwoer: slechts eigen kleed past eigen schoon!
Ik had u lief! en dies - gij zult dees zangen,
Dees lijkkrans uit het Zuiden u gebrocht,
Hoe kunstloos ook mijn hand zijn loover vlocht,
Met welgevallen op uw graf ontvangen!
|
|
Auteursrechtvrij