|
| |
| |
| |
Op de kermis.
Ziet toch hoe frisch, hoe lokkend, daer beneden,
Het dorpken aen den voet zijns heuvels ligt!
Hoe, over 't blauwend mastbosch heengegleden,
De herfstzon 't met heur fijnste goud verlicht;
Ziet hoe het kerkje, als in een doom van vrede,
Met glansen ongewooner blijheid glimt;
Hoe 't wolksken, dat uit ieder schouwken klimt,
U schijnt te nooden: eet hier gastvrij mede!
Ziet hoe elk leemen hutje, versch gewit,
Uitschittert tusschen 't zonnig groen; hoe 't vaentje
Blij hangt te wuiven naest het torenhaentje,
Dat op zijn kruis van trots te vonklen zit!
| |
| |
Want het is kermis in het dorp! - En, hoort maer,
Zoo haest ge nader bij treedt, wat een choor daer
Van bommlen en trompetten, met geschrei
Van kinders, en gezang, en allerlei
Geroep van kramers ondermengd, u tegen
Komt schallen! Ziet, wat menigte allerwegen
Ter kermis stroomt! - Hier is 't een lange root
Van knapen en van deernen, die luidtierend,
En arm aen arm de heerbaen overzwierend,
Het dansmuziek, dat hen van verre noodt,
Op voorhand hupplend, tegenspoên; daer weder
Zijn 't vrijersparen, die, meer stil en teeder,
Voorbijgestreken komen, en elkaêr
Den arm om 't midden strengelen, en kozen,
En fluisteren, en lonken, alsof daer
Rond hen niet menig spottend wezen waer,
Dat lachend omkijkt naer hun zalig blozen.
En gene vrouwe, die daer in een nis
Uit d'ijzergrond des hollen wegs gehouwen,
Zoo roerloos, op een dennenwortel is
Gezeten, met de handen saemgevouwen,
Zij steekt wel pijnlik-droevig af, niet waer,
Bij alles wat daer ruischt en woelt voor haer?
| |
| |
Ziet, menig meisje, dat haer, vol meêdoogen,
Eene aelmoes in 't voorbijgaen schenken wil,
Staet, van onwillige eizing siddrend, stil,
Als ze in die holle, somber-vonklende oogen,
Als ze op dit geel en afgeteerd gelaet,
Van enkle klissen halfgrijs haer omtogen,
Den blik met eenige aendacht rusten laet.
Want een verveerlik iets schijnt aen die vrouwe
Verknocht: ge zoudt ze voor een beeld van Rouwe
En Wroeging nemen, zoo bij poozen niet
't Krampachtig wringen van heur dorre handen,
Haer koortsig huiveren en klappertanden
Het leven, dat daer binnen woelt, verried.
Ook komt er klacht noch bede van haer lippen;
En zelfs, waer een goei ziel haer in den schoot
Een penningsken om Gods wil neêr laet glippen,
Bedankt ze, noch ontwaert ze wie dat bood.
Slechts op het dorp, daer ginder, houdt zij de oogen
Gevestigd; en nogtans, - hoe onbewogen,
En strak die blik ook zij, - heur ziele ziet
Het dorp, zoo als 't daer vóor haer ligt, toch niet!
Neen, in haer zelve aenschouwt zij 't, opgerezen,
Zoo als zij 't eens gekend heeft, lang voordezen;
En aen den aenblik van dát dorpken, kleeft
| |
| |
Heur ziel met al hetgeen in haer nog leeft.
Het was er toen ook kermis: - en, als heden,
Lag 't hupsche ding, ginds, op zijns heuvels voet,
- Prat als een meid die heur geliefde ontmoet, -
Met al den glans van zijn bekoorlikheden,
Te blikkren in den najaerszonnegloed.
En in zijn midden werzelde en krioelde
De bonte en dichte hoop ook door elkaêr,
Rond steekspel, kraem en herberg, alsof daer
Een stroom van hoofden heen en weder spoelde,
Waerboven een geraes, een schaetren joelde,
Dat zelfs de verste weêrgalm in het dal
Ontwaekte, en meêdeed in het vreugdgeschal.
En, als een heer van bieën zwermde en gonsde
De jonkheid rond en in de tente, waer
De dans aen gang ging: en 't was schoon, voorwaer,
Om aenzien, hoe daer alles door elkaêr
Woest sprong, en woelde, en op en neder bonsde!
Hoe al die kloekgebouwde knapen, met
Het korte pijpken in den mond, de pet
Flink op éene oor, hun liefken heen en weder
Voortrukten door de reien; of ze in 't rond
Omzwirlen deden, en ze van den grond
| |
| |
Voor 't laest de hoogte in wipten, als een veder.
Hoe al die meisjes, schittrend opgesmukt
In 't kermiskleed, en van genot verrukt,
Als vliegend bloemfestoen van duizend kleuren,
Zich lieten slingeren en medesleuren
In 't dansgewriemel; - o! 't was schoon om zien,
Wat blozende gezichtjes, tintlende oogen,
Wat roozenmondjes van een lach omtogen,
Daer door elkander warrelden en vlogen,
En zich niet toonden dan om weêr te vliên!
Doch wie, van al de schoonen, die daer waren,
Vermocht er schoon Regina te evenaren?
Geen meisje, waer ze bij den dans verscheen,
Of 't zag haer na met schuinsch en nijdig lonken;
Geen jongling, of hij drentelde om haer heen,
In hoop dat hem 'nen oogslag wierd geschonken.
En waer die oogslag op de rauwste ziel,
Op d'ongetemdsten woestaerd nederviel:
Daer stond die vóor haer als een lam, en blikte
Dom-lachende en beschaemd ten gronde, en vroeg
Zichzelven waerom 't hert hem nu zoo joeg,
Dat nooit nog voor gevaer of vuistslag schrikte.
| |
| |
En wie zou, van de heele jonglingsschaer,
Nu de gelukkige uitverkoren wezen,
Die eerst met haer mocht dansen? Want, voorwaer,
Zoo velen vroegen tegelijk het haer!
Doch, wie heur antwoord tusschen hoop en vreezen
Afwachtte, geen en voelde zich het hert,
Als meulders Karel op dien stond benard.
Want ziet! nu haest een week of drij geleden,
Was hij ter markte naer de stad gereden,
En keerde 's achtermiddags huiswaerts: - zacht
Liet hij zijn bruintje stappen naer behagen;
Sloeg soms 'nen dol, die 't glanzig beest kwam plagen,
Weg met een mei; of floot een deuntje, en dacht
Aen schoon Regina, - toen hem onverwacht
Een zilvren stemmeken in de ooren trilde,
Dat lachend hem van achtren toeriep: ‘Eh!
Voert meulders Karel geen mooi meiskens meê?’
En, vóor nog dat hij stil kon houden, tilde
Een meisje met een wip zich op, en had
Regina zelve plaets naest hem gevat!
Regina, op zijn karre, aen zijne zijde!
Zij, welker beeld zoo lang reeds heel zijn ziel,
| |
| |
Hetzij hij waekte of droomde bezig hiel,
En tevens hem deed treurig zijn en blijde!
O! 't was een engel, die haer op dien stond,
Bewogen door zijn liefde, tot hem zond;
En ja! het woord, dat hij zoo vaek wou spreken,
Maer dat, als hij in haer bruine oogen zag,
Hem telkens in de keel was blijven steken,
Dat zou ze van hem hooren op dees dag!
Maer, hoe begost? - Zijn liefde meê te deelen
Aen wie men mint, is zulk een ernstig iet!
En, of Regina Karels opzet ried,
Het malle ding scheen met zijn ernst te spelen,
Heur mondje stond naer lach, en anders niet.
En hij, - schoon hij ze zoo had willen stelen
Om heure malheid zelf, - dacht vol verdriet:
‘Neen, 't geeft nu nog geen pas! Wellicht zal ginder,
Aen 't Kruis, de lieve tooveres wat minder
Snapachtig wezen.... nog gewacht tot daer!
Maer, eens daer over, 't passe of niet, 'k zal haer
Mijn rede zeggen!’ - Doch, hoe traeg 't ook stapte,
Reeds heel een end was bruintje 't Kruis voorbij,
En zwijgend zat steeds Karel aen de zij
Van 't meisje, dat steeds luider lachte en snapte.
| |
| |
Maer, gaet hem daer niet plots een licht op? - Vroeg
Ze hem daer niet: ‘Is 't waer wat ze vertellen,
In 't dorp, dat ge uwen meulen gaet herstellen?’
- ‘Herstellen? - viel hij eensklaps in, en loeg
Haer veelbeteeknend toe; - neen, gansch herbouwen,
'Nen heelen niewen zetten! O, en 't zal
Een stuk zijn, als ge, van beneên in 't dal,
Hem met zijn roode wieken zult aenschouwen!
En ook ons huis komt tevens heel in steen,
Met een verdiep en pannen; en beneên,
De groote kamer, laten wij behangen
Gelijk in d' stad; en 't vensterglas vervangen
Met groote ruiten; zelfs spreekt moeder van
Een schouw waerin een kachel branden kan.
En als dit al voltooid is, zoo zegt vader,
- En hier sprak Karel stiller, en schoof nader
Bij 't meisje, - laet hij mij de meulderij
En kan ik zorgen dat ik winne als hij.
Maer wie zal dan meestres zijn in dit huisken?
Wie maelderesse van dat meulekijn?...
Regina, zeg me, o zeg dat du 't wilt zijn!
En met al wat er in is wordt het kluisken,
Met wat er op is wordt de meulen dijn!
O ja! laet mij het van dijn lippen hooren,
| |
| |
Dat du voor God de mijne worden wilt!...
Zoo vreeslik-lang heb ik geweld verspild
Om in mijn hert die liefde te versmooren;
Want du bist toch zoo schoon! en ik.... maer 'k zou
Di zóo beminnen, zóo gelukkig maken!
Ik zou di.... O! zeg toch dat du mijn vrouw
Wilt wezen.... of, Regina....’ en daer braken
De tranen, die plots gudsten langs zijn kaken,
De woorden af, die hij nog spreken wou.
En 't was alzoo dat Karel zijn vriendinne
't Geheim veropenbaerd had zijner minne.
En zij, - ze had noch ja noch neen gezeid;
Maer in zijn hand heur handeken geleid;
En, na ze een poos stilzwijgend was gebleven,
Had zij, zich nederbuigende over hem,
Gefluisterd met heur liefelikste stem:
‘Te kermis zal ik di mijn antwoord geven!’
En 't was nu kermis! - En nu stond hij daer,
Bij de andren, in de danstent, rondom haer
| |
| |
Schouw henendruipend; want om het te wagen
Haer, zoo als elk, stoutweg, ten dans te vragen,
Dat dorst hij niet, hoe vaek hij 't ook besloot.
En zoo had hij reeds menigen genoot
Met zijn Regina hupplend om zien varen,
Wijl hij er stom en droef stond op te staren.
Doch eindlik was ze weder vrij: - en zag
Ze daer naer hem niet met heur zoetsten lach?
God ja! en hij schoot toe, - en, met zijn hemel
In d'arm, vloog hij nu ook door 't dansgewemel!
En ziet, dat gaf hem moed! - Regina had
Licht na den dans wel geern heur plaets hervat;
Maer met zoo'n zacht geweld, zoo'n liefdrijk fleemen,
Wist Karel ze uit de tent te lokken, dat
Ze naest hem op een bank in 't lommer zat,
Schier vóor ze er zelf had kunnen acht op nemen.
En zonder dralen vroeg hij: ‘Weet du 's nog
Waerop du mij van daeg moet antwoord geven,
Regina? - 'k wacht dijn antwoord thans! - maer och!
Gedenk dat dit het heil van heel mijn leven
Verzekert, of mij van verdriet doet sneven!’
En om nog meer haer hert te raken, hiel
Hij nogmaels heur voor oogen hoe gedurig
Hij op haer dacht, hoe lang reeds en hoe vurig
| |
| |
Hij haer aenbeden had niet heel zijn ziel;
Dan, hoe ze in louter zaligheid hun dagen
Ombrengen zouden onder hun getwee,
In 't lieve molenhuisken; hoe hij 't wee,
Als dit hen treffen moest, alleen zou dragen;
Hoe ze alles, wat heur hertje kon behagen,
Zoo haest hij maer mocht raden wat ze wou,
Terstond van zijne liefde ontvangen zou,
Die heur geen tijd zou laten om te vragen.
Doch zij, - hem wijzend op een juffrenpaer,
Dat op de kermis over was, en daer
Hel-schitterend van goud en kant en zijde,
Op weinig schreden afstands, naest hun zijde
Voorbij gewandeld kwam, sprak: ‘Karel, zie!
Regina wordt alleen de vrouw van wie
Haer eens gelijk kan maken aen de die!’
‘En dit is 't tafereel, dat, gansch omtogen
Van jonkheidsglans en jonkheidsfrischheid, drijft
Voorbij de beedlares haer zielenoogen.
Doch, of haer dit aenschouwen zeer deed, wrijft
Ze, plotslings griezlend, zich voor 't hoofd, - en blijft
Dan weêr gelijk te voren, onbewogen.
| |
| |
Want onverwijld is daer een niew vertoog
Op komen rijzen voor haer zielenoog.
Weêr ziet zij 't dorp; maer luttel jaren later
Dan straks; - en weêr krioelt het overal
Van volk; en galmt het heinde en ver in 't dal
Van allerlei rumoer en vreugdgeschater;
Weêr is 't er kermis. - Doch wat ongemeens
Doet ginds die schaer van menschen, zoo op eens,
Aen d'ingang van de dreef te samen stroomen?
Ah! op de heerbaen zien ze een rijtuig komen,
Dat blikkrend voortsnelt door het zonnig stof,
En waer zoo trotsch een tweespan voor draeft, of
Het volk ter kermis bracht van 's konings hof.
Ruimbaen! daer komen ze aengesnord; daer houen
Ze stil: - o ziet! wat heeren en mevrouwen
Blij-juichend van de trede wippen! ziet,
Wat rijkdom, wat geruisch, en wat geschemel
Van vreemde kostbaerheên! en daer.... maer, hemel!
Die dame daer.... is dat Regina niet?..
't Is zij, voorwaer, die over luttel jaren,
Des dorpkens en des boerenlevens moê,
Naer d' stad trok, en sinds kort, men weet niet hoe,
Al wat daer prachtigst heet mocht evenaren.
't Is zij! - En met wat ongemaekten zwier,
| |
| |
Weet ze al heur schoonheid bij dien steedschen sier
Uit te doen schittren! - Wie, die haer te voren
Niet kende, of hij zou zweeren ze is geboren
En opgevoed in hoflikheid en pracht?
En echter houdt ze zich niet grootsch; maer lacht
En knikt elke oude kennis vriendlik tegen,
Of spreekt hen aen: en, waer er een, verlegen
Voor haren rijken tooi, niet weet wat hij
Heur zal ten antwoord geven, daer brengt zij
Zoo los en zoo bevallig, hem aen 't praten,
Dat hij ten leste haer bekent: ‘dat 's toch
Verwondrend! maer, Regina, gij zijt nog
Altoos als hadt ge nooit ons dorp verlaten!’
Ziet! zij wil zelfs nog eens, gelijk voorheen,
De wriemelende danstent binnentreên;
En, daer niet een haer voor den dans durft vragen
Grijpt ze 'nen ouden vrijer bij den arm,
En rukt dien lachende in den woesten zwerm,
En zwaeit en zwiert weêr, lijk in vroeger dagen.
En toch is 't niet dan ijdle trots, wat haer
Zóo, op dees kermisdag, doet komen naer
Heur dorp; toch toont ze zich maer zoo bezonder
Gemeenzaem met dat volk, welk zij veracht,
| |
| |
Opdat het heure raedselvolle pracht,
En heure schoonheid des te meer bewonder.
Toch, waer ze, begeleid van heel het heer
Der opgetogen dorpelingen, weêr
Haer koets in stijgt, en, onder 't henenrijden,
Den ouden beedlaer, die daer zit ter zijden
Des wegs, een goudstuk in den schoot laet glijden,
Doet zij dit enkel om dat elk van haer
Zou zeggen: ‘ze is zoo mild als schoon, voorwaer!’
Helaes! bij dit zoo heerlik henenvaren,
Regina, dacht ge niet dat u nadien
Het dorpken zóo niet meer zou wederzien!
Gij dacht niet dat ge er eens, na vele jaren
Teruggekeerd, de plaets innemen zoudt,
Van dien ge er toen zoo blij miekt met uw goud!
Want ja! de beedlaresse, die daer neven
Den heerweg is gezeten, en voorbij
Wier ziele die tafreelen komen zweven,
Dit roereloos en somber beeld - is zij!
En nog ziet ze, als een droom, haer volgend leven
Voortwentlen voor hare oogen: eerst een vloed,
| |
| |
Waer zij, van liefdeglans en wellustgloed
Omtinteld, op gewiegd wordt en gedreven
Langs golven van genot en overvloed;
Daerna een kolk, waer 't vreugdelichtgeflonker
Van vale schemering tot aeklig donker
Versterft; waer ze om en rondgegeeseld wordt;
En altijd dieper wegzinkt, tot ze in 't ende,
In een onpeilbren afgrond neder stort,
Waer rouw, en ziekte, en honger, en ellende,
Gelijk zoo vele helsche duivels, haer
Vastklampen, en betwisten aen elkaêr.
En, om die nare beelden te verjagen,
Drukt zij zich beide handen voor 't gezicht;
En houdt dan, op wat om en vóor haer ligt,
Met nijdige aendacht heuren blik geslagen.
En, - wat is dat? - Zij staert op 't dorp: en 't schijnt
Haer of allengs een deel haers zelfs verdwijnt;
't Is of ze weder kind wordt, en al dansend,
Ginds, op heur bloote voetjes, hand aen hand
Met haer gespelen rondhupt, of in 't glansend
En door de zonne warmgestoofde zand,
Van kol en madeliefkens perken plant;
| |
| |
Zij ziet het bosch: en 't is haer of ze weder
Al zijne slingerpaden op en neder
Doorkruist, en nootjes zoekt in 't kreupelhout,
En stil bespiedt waer elke vogel houdt;
De kerk: en weder zit zij in heur midden,
Al de gebêkens, die zij kan te bidden,
Opdat het kindeken der Lieve Vrouw
Ook tegen haer eens vriendlik knikken zou;
Zij ziet het huizeken, waer zij geboren
En opgevoed wierd door 't gebladert gloren:
En weder klimt ze daer op moeders schoot,
Hoort die vertellen van heurs vaders dood,
Vouwt wijs de kleine pollekens te gader,
En bidt voor 't zieltje van dien armen vader,
En klapt van wat ze doen wil, als ze eens groot
Zal zijn, om moeder bij te staen in nood.
Maer plotslings schiet er haer gelijk 't geschemel
Eens fellen bliksems voor 't gezicht, en doet
Haer nedertuimlen uit den schoonen hemel
Waerin zij ommezwierf met heur gemoed.
En, dreunend door het merg van hare beenen,
Weêrgalmt in eens, op donderenden toon,
| |
| |
Uit bosch, en kerk, en ouderliken woon,
Uit alle heesters en uit alle steenen,
Een stem die roept: ‘Gevloekt, gevloekt bij God!
Wie onzen eenvoud en ons deugd bespot!’
En, om die vreeselike stem te ontvluchten,
Loopt zij den heuvel op; - maer altijd hoort
Zij ze op heur hielen knetteren of zuchten.
En wanklende als een dronkene ijlt ze voort
En voort, tot dat ten leste voor hare oogen
Gelijk een donkre sluier wordt getogen,
En zij, met beide handen in het rond
Omtastend, krachtloos neêrzijgt op den grond.
En luttel dagen is 't na kermis: - over
Het dorpken is een grijze mist gedaeld,
En niets verroert er, dan het gelend loover,
Waer soms een huivrend windeken door dwaelt.
't Schijnt, zoo als 't dorp daer ligt, alsof 't zwaermoedig
En pijnlik uitsliep, na al 't overvloedig
Genot van zijne kermisvreugd. -
| |
| |
Daer wordt het in zijn sluimering gestoord,
Door 't doodskloktampen, dat zich, van den toren,
Op eens den ganschen omtrek door laet hooren.
En voor wie is 't toch, dat die stem der dood
De dorpelingen ter begraefnis noodt?
Ziet! de een volgt langzaem d'anderen; ze klimmen
Den heuvel op, als sprakelooze schimmen,
En scharen zich rondom het meulenhuis.
En al de luiken zijn daer dicht; een kruis
Van stroo ligt op den dorpel: de overleden
Is daer dus.... Maer wie is 't?... Doch stil! de deur
Gaet open; Karel brengt zijn karre veur;
't Lijk wordt op busslen strooi er in gegleden;
En, wijl rondom de mompelende stoet
Een bede voor de ziele hooren doet,
Voert Karel, langzaem stappend, naer beneden.
Doch, in den hoop van die er achter treden,
Vraegt meer dan een zijn buerman: ‘maer wie is 't
Nu toch, die wij ten grave vergezellen?’
En Hans de timmerman weet te vertellen:
‘Ik heb ze dezen morgend zelf gekist:
Het is een beedlaresse, eene onbekende.
| |
| |
Ezondag heeft de meulder voor zijn deur
Ze vinden liggen, onder hare ellende
Bezweken; en, meêlijdend heeft hij heur
In huis genomen, denkend: 'k zal tot morgen
Die arme vrouw eens goed doen en verzorgen.
Maer, pas uit heuren zwijm bekomen, viel
Ze in dulle koorts; en, wat m' ook aen mocht rechten,
Ze is blijven ijlen, tot dat haer de ziel
Ontvlucht is, zonder biechten of berechten!’
En wat die man daer fluisterde was waer!
En zoo was schoon Regina komen sterven
In d'eigen woon des jongelings, die haer
Wellicht het zaligst lot had doen verwerven,
Als zij, voor ijdelheid en zondge pracht,
Zijn liefde in hare jeugd niet had veracht!
En nu, op de eigen kar, waer eens de brave
Heur zijne eenvoude en reine min beleed,
Wordt, zonder dat hij zelf er iets van weet,
Haer overschot door hem gevoerd ten grave!
Verwonderlike spotternij des lots,
Niet waer? maer ook, gerechte wrake Gods!
1852.
|
|
Auteursrechtvrij