|
| |
| |
| |
Bij de dood der koningin.
Quand on a vu, quand on a appris que tout était fini, ç'a été un redoublement inouï de douleur. Il semblait que le ciel s'unissait à ce deuil profond qui remplissait les Ames; car le temps était affreux.
Belgisch Staetsblad van 23 oct. 1850.
De Geest had mij met zich gevoerd: - ik zag
Oostende; - niet zoo als ik haer te voren
Aenschouwen mocht, waer ze op heur zeestrand lag,
In 't lauwe nat wellustig heel den dag
Zich badend, om bij 't avondzonnegloren,
Met dansgewoel, en zang, en luid gelach,
Het lied van 't tintlend watervlak te stooren:
Ik zag haer, waer ze op d'oever van heur zee,
Stil, onbewogen neêrzat, als verloren
In de overpeizing van een grondloos wee.
| |
| |
Het wierd haer morgend. - Uit den schoot der golven,
Ontrolde zich allengskens over 't strand
Een mistgordijn, die spoedig heel het land
Als in een eindloos baerkleed hield bedolven.
Niets roerde, niets weêrklonk er in dit kil
En loodgrauw hulsel, dat het al omvatte,
Dan 't morren van de onzichtbre zee; het schril
Gesteun der baer, die, met gesmoorden gil,
Als waer 't een doodsnik, soms in 't zand verspatte;
Niets, dan bij poozen in 't geboomte een snok
Des winds, een griezlen der verdorde bladeren,
Der stuip gelijk, die rilt door 's veegen aderen,
En 't leven hem ontrooft bij elken schok.
't Scheen alles angstig, doodsch.... wanneer stadstoren,
Op eenmael wagglende in zijn nevelkleed,
Hoog in de lucht een kreet liet hooren,
Die gansch den omtrek siddren deed.
Zij is dood! Zij is dood!
Klonk het aeklig in 't rond,
Zij is dood! Zij is dood!
| |
| |
Liep in Belgenlands schoot,
Steeds verzwaerd en vergroot,
't Ging over steden, over dorpen:
En stad en dorp, 't borst al in klaeggeluid,
Met dof-weêrgalmend klokgedommel uit,
Zoodra die doodsmaer hun werd toegeworpen.
En, als 't geschrei van broêrs uit éen gezin,
Waerop de hoogste ramp is neêrgezegen,
Huilde elke stem van elke torentin,
Plots heel den lande door omhooggestegen,
Het huilen van al de andre tegen:
O wee! ze is dood! ze is dood! ons Koningin!
Daer stak een wind op. - Was 't het klagen
Dat uit heel 't vaderland ten hemel schoot,
Wat hij, Oostende, in wilde vlagen,
U op zijn vleugelen kwam overdragen,
Ten rouwzang voor de Dierbre, wie de dood
Daer even op uw oever de oogen sloot?
Zoo klonk het mij; - en 't gierde, 't loeide
't Ontzettend choor, waerin de smert
| |
| |
Van millioenen zielen samenvloeide;
Het gierde, 't loeide, 't bulderde, - eerst verward
De toonen door elkander smijtend,
En altoos holler, dieper, droever krijtend;
Dan weder zakkend, om door de andre heen,
De stemmen, die er luider schreiden,
Op beurt te laten onderscheiden:
En hoort hoe al die stemmen, een voor een,
Den lof der Afgestorvene verbreidden!
Van macht en pracht omgeven;
Die nooit, op minderen dan hij,
Een blik liet nedervallen
Wie was als Zij verheven,
Van macht en pracht omgeven?
En wie zag ooit bij 't pralen
| |
| |
Van koninklike majesteit,
Iets uit heure oogen stralen,
Dan liefde en needrigheid?
Waer is de bloem der vrouwen,
Die eens Haer mocht aenschouwen,
Van gade en kroost omgeven,
En die als vrouw en moeder daer,
Voor gansch een volgend leven,
Geen voorbeeld vond in Haer?
stemme van godvruchtigen.
Wat hebben zij gemeens met God,
De troetelkinderen der weelde,
De grooten dezer aerd, wien 't lot
Zijn hoogste gunsten mededeelde?
Wat zouden zij Hem voor genot
Afbeedlen, dat niet reeds hen streelde?
Wat hebben zij gemeens met God?
| |
| |
En zaegt gij Haer, die over allen
Wie grooten heeten, heen kon zien,
Voor God den Heer nooit op de knien,
In zijne templen nedervallen?
En was 't u dan niet of rondom
Die allernederigst geknielde,
Iets heiliger het heiligdom
Met geuren van omhoog bezielde?
Alsof uit Haer een lichtkrans gleed,
Die vrede in heel het kerkruim straelde;
Die 't voorhoofd van den diepstverstaelde
Voor God in deemoed bukken deed?
Alsof in zonnestraelgewemel,
Er soms een englenheer bewoog,
Dat zich voor Haer in eerbied boog,
Eer 't heur gebeden droeg ten hemel?
Wie zag de Heilige ooit een stond
Voor Gods altaren neêrgebogen,
| |
| |
En voelde zich geen traen in de oogen,
Geen bede zweven op den mond?
Wie toch dacht, bij feest en plechtigheden,
Wijl het vreugdedronken volksrumoer,
Als een liefdewolk, Haer van beneden
Op te tillen scheen alwaer Zij voer;
En wijl Zij op ieder en op allen,
Met heur groet een blik liet nedervallen,
In welks glans geheel een hemel loeg:
Wie dacht toen dat zulk een jonge en schoone,
Onder 't goud der koninklike kroone,
Reeds de doornekroon der smerte droeg?
En nogtans was 't zoo! - De teedre moeder
Had 's lands hoop, heur eerstling, van heur schoot
Weg zien rukken; had heur oudsten broeder,
Frankrijks hoop, zien treffen door den dood;
Had tot God, heur zuster, geest des Heeren,
Die heur troost op aerd was, weêr zien keeren;
| |
| |
En zoo vaek Zij liefdrijk haer gezicht
Rusten liet op 't beeld van heuren vader,
Was 't als zag Zij 't stael van een verrader
Op de borst des grijzen mans gericht.
En nog nauw had Ze, in gebed verslonden,
Soms voor Gods altaer een balsemdrop
Voelen leken op heur hertewonden,
Of daer bruischt het Fransche volk weêr op,
En het doet den vorst, die 't achttien jaren,
Door den storm van duizenden gevaren,
Had gemend met forschen knieëndruk,
Onverwacht in 't voetzand nederrollen;
Als 't weêrspannig ros, dat plots aen 't hollen,
Zijn bedwinger wegsmijt met éen ruk.
En daer moest Zij hooren hoe die vader,
Hoe heur moeder, door het volksorkaen
Voortgezweept, omdoolden, - en te gader,
God! licht zwalpten op den Oceaen!
Hooren hoe de balling, in zijn staten
Van den laegsten zijner knechts verlaten,
Beedlen kwam bij vreemden om een dak;
| |
| |
Zien hoe 't grijze hoofd, dat, onbezweken,
Op zijn kruin zag weereldstormen breken,
Zelf nu voor dien storm zich boog en brak.
En toch moest Zij doen wat koninginnen
Zijn verplicht: - waer 't volk Haer feesten gaf,
Moest een glimlach dekken wat daer binnen
Weende, - bloemen spreiden rond dit graf!
En nogtans was 't daer een graf vol dooden,
Welker stemmen haer gedurig noodden,
Op zoo zoet, zoo liefderijk een toon,
Dat Ze in 't eind bezwijkend onder 't lijen,
Zich ook daer ter ruste neêr ging vlijen,
Waer men beter slaept dan op den troon.
Komt, o komt, gij allen, die in 't herte,
Morrend tegen God, uw wonden draegt,
En aenschouwt die Vrouwe, door de smerte
Onder 't purper langzaem weggeknaegd!
Komt en leert van Haer hoe gij de slagen
Van het wreedste lot gedwee kunt dragen,
Tot u 't hert geheel is uitgebloed,
| |
| |
En de dood een eind stelt aen uw kampen!
Leert van Haer, - die koninklike rampen
Droeg met meer dan koninkliken moed!
Wie is er arm, die nooit, naer rijken
Opziende, bitterheid liet blijken?
Wie is er arm, die ooit tot Haer
Kon anders opzien dan met oogen,
Waerin zich peerelen bewogen
Van dankbaerheid en liefde zwaer?
Ons Koninginne, ons Koninginne!
Zij wilde niet dat onze minne
Het zou verkonden voor het land,
Hoe, op de dorheid onzer wegen,
Gelijk een milde zomerregen,
Steeds laefnis neêrstroomde uit haer hand.
| |
| |
Wij mochten niet dan voor d'Alhoogen
Op bloote knieën neêrgebogen,
En de armen tot Hem uitgebreid,
Uitroepen hoe Zij 't bitterst lijden
Kon doen verkeeren in verblijden,
Met hemelsche milddadigheid.
Maer nu Hij, die Ze ons had gegeven,
Haer wegnam voor een beter leven,
Nu stroome 't onze zielen uit!
Nu klinke 't loflied, klinke 't kermen
Van heur geliefden, van heure armen
Door gansch den lande hoog en luid!
Wij doolden, arme kleenen,
Langs witbesneewde straten;
| |
| |
Wij hieven naer den hemel
Ons blauw versteven handjes,
Wij hadden honger: geen vader
Bracht ons een stuksken brood;
Wij hadden kou: geen moeder
Verwarmde ons in heur schoot!
Maer toch was 't reeds zoo bitter,
Dat wij onze oogskens sloten,
En dat wij, arme kleenen,
Ons zetten in een hoeksken
Der witbesneewde straten,
En baden: Jezukens Moeder,
Ons warm te slapen leggen
Bij 't Kindeken in uw schoot!
| |
| |
En ziet! daer kwam een Vrouwe:
Zij blonk van goud en steenen;
't Boog alles voor haer neder;
Zij boog voor de arme kleenen.
En wijl het in heure oogen
Nog heller blonk van goedheid,
Wij dachten 't was Jezukens Moeder,
En die ons bij heur Kindeken,
Zij droegen ons in een beddeken,
Zoo warm en zacht ter ruste;
Wij kregen eten en drinken
Zoo veel ons herteken lustte;
En somtijds kwam de Vrouwe,
Die blonk van goud en steenen,
Ontroerd de blijde spelen
Aenschouwen van heur kleenen.
Zij was wel Jezukens Moeder niet:
| |
| |
Maer of zij Jezukens Moeder waer,
Zoo waekte op ons heur min.
Wij hadden heel ons leven lang
voor 't daegliksch brood gesloofd,
En bukten onder 's levens last,
hoe zwaer ook, nooit het hoofd:
Wij hadden spierkracht in het lijf,
en wilskracht in het hert:
Dies namen wij van Godes hand,
gelijk de vreugd de smert.
Maer ongemerkt kwam de ouderdom,
die ons den schedel boog;
Die spier- en wilskracht, drop voor drop,
En wij, beladen met een pak
| |
| |
Wij zegen eindlik uitgeput,
Daer lagen wij, wij eens zoo kloek,
thans, - wreede spotternij! -
Als kindren machteloos en zwak,
maer niet beschermd als zij;
Daer lagen wij, heel de aerd tot last,
verlaten van heel de aerd;
Dood voor het leven, en nogtans
steeds van den dood gespaerd!
Maer ziet! daer kwam op eens een hand,
Ons wenkend uit den weereldstorm,
als naer een veilig strand:
Wij volgden haer, en sedert, in
de schaduw die ze ons gaf,
Wat zaten wij gerust en wel,
| |
| |
Wat schokken er somtijds de weereld ontstelden,
Vaek wierd ons daervan, in den vreê onzer velden.
Nog nauwliks een nagalm gebracht;
Maer meermalen kwam, over bosschen en heiden,
Een wonder gerucht van Haer deugd zich verbreiden,
Als windjes met bloemgeur bevracht.
En als wij die wondre geruchten vernamen,
Dan vouwden onze ouden de handen te samen,
En riepen: ‘Het is dan toch waer,
Maria Theresia, dat ze uit uw bloed is,
Dat eindlik ons land door den hemel vergoed is,
Dat we U weêr bezitten in Haer!’
En nu is Zij dood!... Doch haer heugnis zal leven,
Bemind en vereerd bij de laetste onzer neven;
En, tot in de needrigste hut,
| |
| |
Zal 't nakroost nog eewen, met liefdrijk vertrouwen,
Haer beeld als het beeld van een Heilge behouwen,
Die 't land, van daerboven beschut.
't Was hongersnood! 't was hongersnood!
Daer lag de Maegd, eens als 't kleinood
Der westerweereld aengebeden;
Daer lag zij met verkrampte leden;
Vergeefs omwroetend in haer schoot
Naer al heur schatten van 't verleden;
't Was hongersnood! 't was hongersnood!
Daer lag, met hare kroon van dorpen en van steden,
Gansch Vlaendren worstlend in de omhelzing van den dood!
't Steeg uit Europa vol afgrijzen
Ten hemel: ‘Is er dan voor 't lot
Dier Droeve geen erbarming God?’
| |
| |
Maer vreeslik-plechtig klonk het uit den mond der wijzen:
‘Helaes! nog ver, nog ver is 't end
Want slechts uit Vlaendrens graf zal Vlaendren weêr herrijzen!’
En wijl Europe in stommen rouw
't Omsluierd hoofd ter zijde wendde,
Om niet te zien hoe 't vreeslik ende
Diens naren doodstrijds komen zou:
Door 't bleek van heur koon;
En - wonder! - daer hoorde
Waer 't kermen op smoorde,
| |
| |
‘O Heere, zoo suisde 't, is 't waer dat uw woede
Zij allen die zagen hoe diep mij uw roede
Zij allen verstomden en schudden de hoofden,
Alsof zij aen redding noch uitkomst geloofden,
Want waer ze mij allen verlieten,
Die redding verhoopten van menschlike macht,
Daer bleef steeds de christen weldadigheid zacht
Heur balsem in mijn wonden gieten.
Daer bleven heure Engelen trouw aen mijn zij,
En baden en stortten hun liefde over mij,
Tot dat zij den levensstroom zuiver en vrij
Weêr door mijne aedren zagen vlieten!
| |
| |
Die Englen der christene min!
Mijn lijden het eerste en het laetste van allen,
En steeds de overvloedigste laefnis liet vallen:
Stort al uw schatten uit op Belgie's Koningin!’
stemme uit den vreemde. (republikeinen)
Wat is ons kroon en koningsstaf,
Van d'aenvang aller eewen af,
Met glansen uit Gods glans omschenen?
De Rede blies er op, - en ziet!
Als waren zij er nooit, verdwenen
Hun goochelglansen in het niet!
Wij zagen vorsten, grijs van dagen,
| |
| |
Uit hunnen troon gebonsd, verjagen,
Bespouwen van het laegste grauw,
En bij den vreemde gaen verkwijnen in hun rouw.
Wij zagen bedelaers in lompen,
Spotlachend klaefren op den troon;
En dronkaerds, bij 't gejouw en 't schaetren van den hoon,
Europa's oudste en schoonste kroon
Wegschoppen met hun klompen.
Wij zagen 't, en wij zeiden: ‘God
Gaf elk zijn recht en geeft elk recht zijn beurt op aerde!
De troon heeft lang het volk bespot:
Het volk gevoelt in 't eind zijn waerde,
En wisselt met den troon van lot!’
En echter als wij Haer aenschouwen,
Die met der Belgen wijzen Vorst
Den last der kroone heeft getorscht;
Dan kunnen wij ons niet weêrhouwen
Het hoofd te buigen op de borst,
| |
| |
En een bewondringstraen te mengen,
Bij al de tranen, sprekend-waer,
Die de oog van rijke en bedelaer
Ter lofrede om heur lijk komt plengen!
Dan, Belgenland, beseffen wij
Waerom 't omwentlingsspringgetij,
Dat half Europa overplaste,
Het woeden van zijn golfgeklots
Op uwe grens, als op een rots,
Vergeefs en nog vergeefs ontlastte.
Waerom uw kroon met heller glans
't Verbaesd Europe in de oogen gloeide,
Als aller kroonen schitterkrans
Verbleekte in 't onweêr, dat er loeide;
Want, drijmael zalig land, niet waer,
Met geen geleende flikkring praelde
Uw kroon; - maer 't licht der deuged straelde
Uit wie ze op 't hoofd droeg, rondom haer?
| |
| |
Zoo deden, op de vleuglen van 't orkaen,
Liefde en bewondering, van uit den lande,
Als rouwbeklag ontzichtbrer geesten, aen
Dit vorstlik sterfbed, op Oostendes strande,
Hun hulde in beurtgezang ten hemel gaen.
En, door wat stemme er lof werd aengeheven,
Geen klonk er, die niet eindigde in een klacht;
De een riepen: ‘Wie zal thans ons 't voorbeeld geven,
Dat Zij van elke deugd te geven placht?’
En de andre: ‘Wie zal onzer zich erbarmen,
O God, nu gij voor eewig in den dood
De koninklike hand der moeder sloot,
Die troost en zegen regende over de armen?
Wie zal den grijze, wie het kind beschermen?
Wie hongerigen spijzen in den nood?’
En al de stemmen smolten in éen kermen
Weêr samen; en, door 't schokkend luchtruim sneed
Plots zoo vertwijflend en zoo diep een kreet,
Dat de Oceaen, opspringend, zijne baren
Verhief, alsof een nooitgekend vervaren
Zijn diepste diep van eizing siddren deed.
En ziet! - alsof er antwoord uit den hemel
| |
| |
Zou dalen, scheurt het jagend wolkenheer
Zich open; en verblindend straelgewemel
Valt, als een oogslag Gods, op Belgie neêr.
't Orkaen zwijgt stil - en, wijl alleen het dansen
Der witgekuifde golven ruischt in 't licht,
Dat hen besprenkt met goud en roozenglansen,
Houdt Belgie de oogen naer het Oost gericht:
Want, is het niet of soms, aen gindsche transen
Een windeken het gloeiend-purpren kleed
Van Englen door het wolkdons fladdren deed?
Want, komt daer uit den hooge niets gevaren,
Smertsussend als 't akkoord van hemelsnaren?...
Ja, 't nadert, 't nadert! kniel, kniel neêr en hoor!
O Belgie! daer weêrgalmt der Englen choor!
Heilig, heilig, drijmael heilig
is de wil van God den Heer!
Buige de aerd zich voor dien wille,
en op de aerd stroomt vrede neêr.
| |
| |
Laet, ja, laet uw tranen vloeien
op het lijk van uw Vorstin!
Weenen moogt gij om uw moeder,
Belgen, kindren heurer min.
Maer den Heere, wiens Algoedheid
En wiens Wijsheid haer terugnam;
vraegt Dien geene reekning af!
Slaegt uwe oogen op de Telgen,
die er sproten uit heur schoot,
En aenschouwt hoe Ze in hun ziele
't zaed van al haer deugden sloot.
Dringt u om die Spruiten henen;
en weldra zal over 't land
Zich de vredeschaduw spreiden,
van den boom door Haer geplant.
| |
| |
En wat storm er elders woele,
rustig, zal haer moederoog
Belgie in die schaûw zien schuilen,
wijl Zij 't zegent van omhoog.
Heilig, heilig, drijmael heilig
is de wil van God den Heer!
Buige de aerd zich voor dien wille,
en op de aerd stroomt vrede neêr!
EINDE.
|
|
Auteursrechtvrij