Jongelingsdroomen
(1853)–Jan van Beers–
Auteursrechtvrij
[pagina 58]
| |
I.
Met eenen vriend was ik het stadsgewoel
Ontvlucht; wij wandelden langs bosch en veld,
Die kalmte smakend en die zaligheid,
Die 't hert alleenig smaekt in de eenzaemheid.
Het was een laffe zomerdag geweest;
Maer de avond ging haest vallen, en daer kwam
Allengs een zoele frischheid in de lucht.
Wij gingen arm aen arm en sprakeloos;
Want al hetgeen er ons op 't herte lag
Was reeds gestort geweest in 't hert des vriends,
En al hetgeen er schoon was rondom ons
Had reeds de vriend den vriend gewezen: dus,
Wij gingen sprakeloos en door een bosch.
| |
[pagina 59]
| |
II.Doch eensklaps kwamen we aen een vlakte, die
Te midden van dat bosch gelegen was.
Ik bleef daer staen; want lieflik was die plek,
Eenvoudig-lieflik. 't Was een klaverwei,
Zachtgroen fluweel, met bloemen rijk bestikt,
Doorkronkeld van een murmelende beek,
Te midden van de statigheid des wouds
U zoet verrassend, als een teeder woord,
Dat onverwacht gehoord wordt uit den mond
Eens grijzaerds, die van strenge wijsheid spreekt.
| |
III.‘Hier wil ik rusten!’ zei ik tot mijn vriend.
‘En droomen?’ vroeg hij, met een schalkschen lach.
‘En denken, en gevoelen,’ antwoordde ik.
‘Nu, dan tot straks’, kwam hij, ‘ik ga terwijl
| |
[pagina 60]
| |
Wat klappen met mijn kruiden en mijn bloemen,
En met mijn lieve vogelen in 't bosch.’
En hij verdween in 't bosch; - en 'k zat alleen,
Ik zat alleen, en zag, en hoorde, en dacht.
........................................
O! wat was al hetgeen ik zag en hoorde,
En al hetgeen ik dacht, vol harmonij!
Ginds, achter 't sluimrend loover, ging de zon
Verdwijnen; en daer was de lucht gelijk
Een zee van vuer, en hooger was zij goud
Met roozen, en nog hooger peilloos blauw.
Het woud was gansch met purper overdekt,
En trilde, alsof het zich met weemoed en
Met wellust overgaf aen d'afscheidskus,
Waermeê de zon het kuste in 't ondergaen.
De vlakte vóor mij lag in schemerlicht,
En hulde hare bloemekens allengs
In 't slaepkleed van een frisschen avonddauw.
't Was alles rust en stilte; alleen de beek
Verhief heur lied soms in de wei, alleen
Een vogel floot zijn deuntje soms in 't woud:
Als was 't maer om te zeggen dat die stilte
De rust des levens was en niet des doods.
| |
[pagina 61]
| |
IV.En langzaem zonk mijn hoofd op mijne borst:
Het wierd mij of er een betoovering
Langs ieder zintuig tot mijn binnenst drong,
En al het heimelikste, dat er in
De diepste diepten van mijn herte sliep,
Kwam wakker zingen; - 't wierd mij of mijn ziel
Werd van den vleesche losgemaekt; want 'k zag
Niet meer met de oogen mijnes lichaems, maer
Alleen met de oogen mijner ziel: - ik droomde,
En 't leven van mijn hert was in dien droom.
| |
V.Ik zag een jongeling en eene maegd,
Twee kinderen der liefde, hand aen hand
Getreden komen uit het bosch, en ginds
Zich nedervlijen, onder 't weemlend dak
Van wilgeboomen, op den zoom der beek.
| |
[pagina 62]
| |
Hij scheen nog jong, maer ouder toch dan Zij:
Zijn voorhoofd was verheven, breed en blank;
Zijn aenzicht zacht, schier vrouwlik zacht, maer toch
Van ernstigheid omtogen; want ofschoon
Er thans veel meer dan aerdsche zaligheid
Dat wezen glansen deed, was daer nogtans
Iets diep, iets dweepend in zijn blik, was daer
Iets in den glimlach van zijn zoeten mond,
Gelijk een plooi van bitterheid, - wellicht
Daerin genepen door een vroege smert.
En 't meisjen, o! de teedre blik, waermeê
Hij haer aenschouwde, zegde: kind, ge zijt
Zóo, als ik in mijn schoonsten droom, u nooit
Heb durven droomen; 't ideael, dat ik
Zoo lang, zoo vurig in mijn dichterziel
Aenbeden heb, zijt gij, verwezentlijkt!
En waerlik, ze was schoon de maged, als
De droom eens dichters; ze was rank gelijk
Een lelie uit de delling; ze was blozend
Gelijk een zomerochtend: - en ze zag
Met heure groote, bruin, beminnende oogen
Op heur beminde, - en deze zag op haer;
En beide bleven lang zoo, hand in hand,
Lang oog in ooge, ziel in ziele, sprakeloos.
| |
[pagina 63]
| |
VI.Doch eindlik kwam uit beider borst een zucht,
In beider oog een traen; en met een stem,
Waer heel een hemel van geluk in klonk,
Sprak toen de jongling: ‘Liefste, zegt me, voelt
Ge thans wat dit beteekent: de eenzaemheid
Met zijn geliefde deelen? - de eenzaemheid!
O! dat is niet als in de stad, waer al
Wat u omringt, gelijk een wanklank, in
't Akkoord van twee beminnend' herten klinkt.
Neen, als ge hier van liefde spreken komt,
Spreekt alles meê van liefde: ziet, die strael
Der ondergaende zon! wat denkt ge dat
Zij aen de bloemen zegt, waerover zij
Zoo streelend henenglijdt? - Ze zegt: ik min u!
En al de bloemen keeren zich tot haer,
En zeggen ook: wij minnen u! - En hoort!
Dien vogel die daer zingt! hij zegt aen 't woud:
Ik min u! - en de weêrgalm antwoordt: 'k min u!
En voor ons voeten zegt elk golfken van
De beek aen 't oevergras, zachtkabblend: 'k min u.’
| |
[pagina 64]
| |
‘En ik, sprak eensklaps 't meisje, 'k zeg u ook,
Mijn lieve, 'k zeg u ook: ik min u! 'k min u!’
Maer ziet, de toon, de glimlach waermeê zij
Dat zegde, was zoo kinderlik, zoo zoet;
Het blozen dat heur wangen overliep
Was zoo verrukkend, dat de jongling haer
Een wijl met sprakelooze dankbaerheid
In de oogen zag, en uitriep: ‘Ach! mocht ik
Dat zoet: ik min u! vangen in mijn ziel!’
| |
VII.En zoo zag ik dien jongling en die maegd
Daer zitten en beminnen: en voorwaer,
't Was schoon om in die heimvolle avonduer,
Te midden van dat zalig-sluimrend woud,
En van de duizend bloemekens der wei,
Die reine zielen, die twee blanke duiven
Te aenschouwen in hun zaligheid! 't Was schoon
Om hen te hooren, schoon om hen te zien!
Nu eens vertelden zij elkander al
De duizend lieve dingen, waer hun hert
| |
[pagina 65]
| |
Van overvloeide, met dien gullen lach,
Door God alleen aen schuldelooze zielen
En kinderen gegeven; en dan weêr
Kwam daer op eens een stilte, een hemelzoet
Gesprek van oog tot ooge; dan een traen;
En dan weêr 't lachend kuizelen op niew.
| |
VIII.Doch eensklaps vroeg het meisje: ‘Lieve, wil ik
U eens een tuiltje bloemen plukken, zegt?’
En zonder antwoord af te wachten, sprong
Ze vlug gelijk een hinde door de wei.
De jongling had haer eenge stonden ga-
Geslagen, met dien glimlach van geluk,
Waerop vast tranen moeten volgen; en
Dan had hij 't hoofd allengs gebogen, als
Door een gedacht terneêr gedrukt.
Reeds lang
Zat hij daer zoo diepdenkend, en zelfs toen
Het meisje weêr kwam zitten nevens hem,
Zag hij niet op, wierd hij ze niet gewaer.
| |
[pagina 66]
| |
En zij, ze staerde hem een wijl verwonderd,
Niewsgierig aen; en dan heur poezel hand
Hem op de schouder leggend, kwam ze: ‘Vriend,
Waerop toch denkt ge zoo?’
Bij deze vraeg
Scheen hij als uit een droom te ontwaken; doch
Na eene pooze sprak hij: ‘Wel, ik heb
Daer iets gedroomd, of liever 'k heb met de oogen
Mijns geestes iets aenschouwd dat wonder was.’
‘En wat toch was dat?’ vroeg het meisje; en hij:
‘Ziet, sprak hij, 't was op deze plek, waer wij
Thans zitten; maer dees plein was in een hof
Herschapen, en aen d'ingang van het woud
Rees daer een lief, eenvoudig huisken, onder
Het breed gewelf der beuken half verscholen
Gelijk een tortelduivennest. - 't Was herfst
En avond. Bij een vrienlik-flikkrend vuer,
Zat in dat huis een jonge moeder met
Heur kind; en over haer een man, die soms
Al mijmerend iets neêrschreef. Aen de borst
Der moeder, lag heur wicht, heur eersteling.
Het sliep, het bloosde lijk een rooze; - zij,
Zij zag hoe 't sliep, hoe 't bloosde. - Zij was schoon;
Zoo schoon als gij, mijn lieve; schooner, ja!
| |
[pagina 67]
| |
Want ze was moeder! - want de duizend droomen
Van liefde, heil en toekomst, die een vrouw
Alleenig droomt wen ze heur kind ziet slapen,
Die zag ik beurtlings stralen uit den blik,
Waermeê die vrouw heur kindje slapen zag.
En sedert luttel stonden had de man
Zijn penne neêrgelegd: hij staerde op 't wicht,
Op haer; verhief in dank de vaderoog
Ten hemel; dan, zachtopstaend, sloeg hij om
Den hals der vrouwe een arm, omvatte 't kind
Met d'andren; en terwijl hun beider kus
Het poezlig kleintje wekte, scheen het mij
Alsof ik englen om hun hoofd zag zweven,
Die zeiden: ‘Dat is 't zaligst paer der aerd!
| |
IX.‘Maer dat gezicht verdween, ik weet niet hoe,
En 'k zag iets anders: 't was die zelfste plek,
Die hof, dit huis; - maer 't was in 't voorjaer en
Des morgends. Aen het einde van den hof,
Was een priëel van meiroos en seringen,
| |
[pagina 68]
| |
Waerboven twee kastanjeboomen, gansch
Met hagelwitte trossen overdekt,
Hun kruinen liefdrijk door elkander vlochten.
In dat priëel zag ik dien man, die vrouw,
Welke ik daer straks gezien heb, zitten en
Zich koestren in de warme lentezon.
Ze waren oud en grijs nu; ja, zoo oud
Dat hunne hoofden zachtjes beefden, wen
Ze spraken; en nogtans, zij zaten daer,
Zoo rustig en zoo zalig naest elkaêr!
De grijzaerd had de hand van zijne vrouw
In zijne hand gevat: hij wees haer met
Een stillen glimlach op 't kastanjenpaer,
Dat boven hunne hoofden tot éen kruin
Zijn kruinen samenmengde, en fluisterde
Heur iets in de oor van over vijftig jaer,
Toen eensklaps een gerucht hen stooren kwam.
| |
X.‘Hun zoons en dochters, met hun kleinzoons en
Kleindochters traden in 't priëel, en schaerden
| |
[pagina 69]
| |
Zich rondom de ouderlingen. Eene wijl
Was alles stil. Toen kwam er uit den hoop
Een knaep, een blonde blozaerd; en die las
Voor grootvaêr en grootmoeder een gedicht,
Een zang op hunne gouden bruiloftfeest.
Maer ziet! dat was een roerend tafereel!
Gelijk de stem eens engels klonk de tael
Des kleinen hel en schuldloos: de ouden weenden
En lachten te gelijk; en toen 't gedicht
Was afgelezen, vlogen zoons en dochters,
Met heel hun schaer van kindren, om den hals
Der grijzen, die al snikkend zeiden: ‘God!
Nu smaekten wij geluks genoeg op aerd!’
....................................
En, lieve, deze vrouw waert gij, die man
Was ik; - en daerop was het dat ik dacht.
| |
XI.‘En nu, wat zegt ge van dat visioen?’
Het meisje bloosde bij die vraeg: zij liet
Haer voorhoofd nederzijgen op zijn borst,
| |
[pagina 70]
| |
En gaf geen antwoord. - Doch, na eene poos
Vroeg hij op niew: ‘Welnu, wat zegt ge er van?’
En langzaem 't hoofd verheffend, sprak ze: ‘Vriend,
Zoudt gij gelooven dat ge een droomer zijt?’
‘Een droomer?’ vroeg hij, en daer kwam gelijk
Een wolk op zijn gelaet, - ‘een droomer!... ja
Waerachtig, 't zijn maer droomen, ijdle droomen,
Die nooit misschien....’ En met een bittren lach
Zag hij voor zich en zweeg. -
Doch 't meisje, alsof
Hetgeen ze had gezegd haer spijt deed, lei
In zijne hand heur handjen, en een traen
Van heure wimpers vagend, sprak ze: ‘Vriend,
Maer God is toch zoo goed! God is zoo goed!
Die zal wellicht....’
| |
XII.Doch ik verschoot op eens
Als uit een slaep geschokt. Eene zware hand
Was op mijn schouder neêrgevallen: - 'k zag
Verwilderd op, en zag mijn vriend, die naest
| |
[pagina 71]
| |
Mij stond en met zijn schalkschen lach mij vroeg:
‘Nu, droomer, hebt ge lang genoeg gedroomd?’
Gedroomd! dacht ik, - helaes! 't is waer, ik ook,
Ik ook heb maer gedroomd! - En ik stond op,
Gaf mijnen vriend den arm, en peisde, wijl
We huiswaerts gingen: Ja, 't was slechts een droom!
Maer toch.... God is zoo goed! God is zoo goed!
1845. |
|