Seven manieren van minne

Regelnummers proza verbergen

1Dander maniere der minnen.^1.

2S'Elcstont heeft si oec ene ander maniere van⁺ 3minnen · 'dat es, datsi ondersteet onsen here 4te dienne te uergeues, allene met minnen · sonder^4. 5enich waeromme ende sonder eneghen loen van 6gratien ofte van glorien · ende also gelijc alse .'i.

1. Selcstont: opgemerkt zij dat HW het woord niet hebben. Daarentegen voegen deze hss. aan datsi van 3, de bepaling bi wilen toe, die hier beter past dan het selcstont van B in het begin.

+ H 191 c

4. Te uergeues: Hadewijch kent de uitdrukking niet, maar bij Ruusbroec komt ze meermalen voor: om niet, zonder belooning.

[p. 8]

tekstkritische noten

7'Jonfrouwe die dient haren here van groter minnen, 8⁺ ende sonder loen · 'ende hare dat genuecht,^8. 9datsi heme moge dienen · ende dat hi dat gedoget, 10datsi hem gediene · also begert si met minnen te^10. 11dienne der minnen, sonder mate ende bouen mate,^11. 12ende bouen menschelike sin ende redene, met 13allen dienste van trouwen.^13-18.

14Alse hier in es, so es si so bernende in der begerten, 15⁺ 'so gereet in // dienste · 'so licht in arbeide· 16so sachte in onghemake · 'so blide in vernoye ·^16. 17ende met allen dien dat si es · 'so begert si heme 18lieue te doene · 'ende so es hare dat genuechlec,

7 here] allene add. H die haren heer dient allene transp. W 8 sonder]enegen add. H W; genuecht]ghenoeghe W 9 moge dienen] transp. H W; dat¹] om. H W; gedoget]doegt H doghe W 10 gediene] dint H diene W; also] ende also add. HW; te] om. W 12 ende bouen... redene] der menscheliker sinne ende der redene W 14 so²] om. W; in der begerten] in begerden H van begheerte W 15 gereet] bereit W Boven het folio is de volgende aanteekening met potlood nog leesbaar: Nota Die minne verwijnt alle dinck 18 so es] es H tis W; dat] om. H W.

+ W 255^r

8. Ende hare dat genuecht anacoluthon: en voor wie het... Zie F.A. Stoet, Middelnederlandsche Spraakkunst, Syntaxis, 3, 's Gravenhage, Nijhoff, 1923, par. 69.

10. Gediene tegenover dienen van 9, misschien, maar niet zeker, met de schakeering volmaakt dienen, totaal ten dienste staan.

11. Der minnen: de Liefde, Christus. Wat volgt, zooals trouwens de geheele voorstelling van den dienst der Liefde uit loutere liefde, is zoo echt Hadewijchsch. Zoo ook in 't bizonder: met allen dienste van trouwen. Zie b.v. Hadewijch, Br. VI, X, enz. Het Lat. laat het Dietsch nog genoeg doorschemeren, maar is toch meer omschrijving dan vertaling. Het specifiek hartstochtelijke, het aandringend-werkelijke dat hier treft, en dat juist zoo in de lijn van Hadewijch ligt, is geheel weggebleven in het breedsprakige, maar zoo algemeen en conventioneel gehouden Latijn, uit de vergelijking waarmee men het eigenaardige van Beatrijs en Hadewijch reeds eenigszins kan vatten.

13-18. De opsomming is hier wat overvloedig. Al houdt Hadewijch ook van opsommingen en detailleeringen, toch niet van zulke: zij is gedrongener.

+ f^o 27^v

16. Sachte in onghemake: gelaten in geestelijk of lichamelijk wee: een gewone beteekenis van sachte, ook bij Hadewijch.

[p. 9]

tekstkritische noten

19datsi iet vint te doene · 'ende te dogene in der^19. 20minnen dienste ende in sijn eere.

19 in der] mitter W.
1 Om. H W 2 Andre... geleghet] Die derde manire van minnen heft die gude sile. dar sulke tit vele pinen in legt H id. W met datter voor dar 5 volgene... gehorsamheit] voldunne in alre eren in allen dinste in alre gehorsamheit H in allen dienst ende ere 'ende in alre gehoersaem het W 6 in alre] om. W 8 onderwilen] onder tiden H dicke W; verstoremt] berurt H beueert W de eerste e supra lin.

19. In der minnen: in met de beteekenis van tot, gelijk blijkt uit het volgend in sijn eere. - Van af Erat ergo videre is het Latijn uitwerking van den biograaf: toepassing van dezen staat op het leven van Beatrijs. Het zedelijk-moraliseeren de doel treedt ook duidelijk te voorschijn waar hij aantoont dat die onbaatzuchtige dienst niet zonder rijke belooning blijft, een beschouwing die Beatrijs achterwege laat! Het Latijn bepaalt ook dien dienst van Liefde als zijnde mede een bejegening der lijdende ledematen van Christus in naastenliefde.