Tragedie ofte treur-spel, van Edipes en Antigone
(1618)–Willem de Baudous–
Auteursrechtvrij
[Folio B4v]
| |
Antigone
Het selve geeft my vreemt hoe dat het wesen mach,
Ick wou dat ick het wist om stillen ons gheclach.
Iocaste.
My dunckt ick sie daer een die 't ons wel sal verclaeren,
Hoe dat het is geeynt, of hoe zy zijn gevaeren.
Bode.
Ghenadichste Princes ick com u wel te moet,
Iocaste.
Wel Bood' wat maere ist? zegt op, ist quaet of goet?
In't minste niet verswijcht, laet my nu alles hooren.
Bode.
Sal dese droeve maer laes! comen tot u ooren?
Antigone
Ach Bood' ick bid u swijcht, mijn hert alreede trilt
Daerom en spreeckt niet meer: soo ghy nu aen my wilt
Vrientschap betoonen hier.
Iocaste.
Wel wat mach dit doch wesen?
MIjn herte slaet en beeft, ick ben in duysent vreeden,
Antigone
Ach laet hem seggen nu op dat ick weten mach
D'oorsaeck waerom hy comt, met sulcken droef gheclach.
Bode.
't Is verlooren.
Iocaste.
O Goon.
Antigone
Ha! arm bedroefde Vrouwe,
V herte stucken berst van al u quel en rouw
Die u nu over comt.
Iocaste.
Helaes! wat ongeluck.
O Antigoon mijn kint, hoe com ick wt dees druck?
Wat sal ick nu gaen doen? Wat sal ick nu beginnen?
Antigone
En quelt u niet te seer in dees bedroefde saecken,
Stelt doch u selfs gerust.
Iocaste.
Wel wat begin ick nu?
Antigone
Ach stilt doch u gheween, ick ben bedroeft om u,
Het is om u alleen: het is om uwen't wille.
Iocaste.
En 'k ben om u bedroeft (daerom wilt d'uwe stillen)
Om dat ghy my bemint. Is Eteocle doot?
Bode.
Ia Poleniese mee.
Iocaste.
Het Leger was't oock groot?
Antigone
Sijnder veel doodt ghebleven?
Bode.
Een heel hoop van menschen.
Het groen begraefde veldt (welck is seer soet om wenschen)
Dat was met bloet bedeckt datmen niet mercken kon
Wat dat daer onder was. En dickmaels men noch von
De menschen plat ghetreen dat zy gheen mensch gheleken,
En even wel men sach de Lancens lustich breecken.
De trommels sloegen op, de swaerden kletsten t'saem,
s'Ontsagen niet malcaer, elck docht hem best bequaem
Te moorden en te slaen tot datse henen vvielen,
Soo dat aen beyde zijd' niet veel 't leven behielen.
Doen was u Polenies verslaegen in't ghemoet:
Hy tot sijn selven sprack, daer's niemant die dit doet
Als ick, die d'oorsaeck ben dat al dees arme menschen
| |
[Folio C1r]
| |
Dus liggen hier ter doot: dit was laes al mijn wenschen
En't heeft my niet ghebaet: nu sal ick noch den dief
Gaen brengen totter doot, want het is mijn belief,
Dat hy noch sterven sal, of ick een van ons beyden,
Die sullen desen dach hier vande werelt scheyden:
Met nam hy doen een boogh, met een bestaelde pijl,
En schoot dat na zijn broer, die maer een corte wijl
En leefde na de schoot, doen ginck hy noch te Paerde,
Met een bloedighe lans', met Helm ende met swaerde,
En reedt soo in't gemoet sijn broeder door het lijf.
Wat dunckt u doch me-Vrou wast niet een quaet bedrijf?
Doen spronck hy van sijn Paert: en riep 't is al ghewonnen,
Geluckich is den dach dat ick't oyt heb begonnen.
Daer leyt nu den Tyran, en rover van mijn Croon:
Nu sal 'k danckseggingh doen aen d'aldergrootste Goon,
Voor d'over groot geluck dat aen my is bewesen,
En dat ick van dit rijck een Coninck nu sal wesen.
Nu heb ick al mijn wensch, nu heb ick mijn begeert,
Dat ick dees snode schelm, hier nu heb overheert.
Doen hy dees woorden sprack, viel hy voor't op sijn knien,
Om een ghebedt te doen, en groote eer te bien
Aen d'aldergrootste Goôn, die't hem hadden verleent,
(Hoe wel't van u ghenaed, zeer claechlijck wert beweent:)
Maer Eteocle die noch niet was overleden,
Die creech noch sulcken moet (hoewel hy niet kon treden
Een voete van de plaets) greep lijckewel een swaert:
En stack het nae sijn broer, met sulcken snellen vaert
Dat hy't niet wijcken con, maer moste daer me sterven.
Daer nae sachmen het volck onder malcander swerven,
Den eenen die ginck hier, en d'ander die ginck daer,
Soo dat de Legers by waeren in groot beswaer.
Sy wisten niet te doen, maer elck die ginck weer heenen,
En riepen overluyt, o Goôn wilt ons verleenen,
Een krijch eer lange tijdt naer onse wil en wensch.
Iocaste.
Ach my bedroefde Vrou.
Antigone
Ach! arm bedroefde mensch.
Iocaste.
Fortuyn ha! al te wreet: hoe vielt ghy my dus teghen?
Dat ick mijn eygen zoon laes! niet en kon bewegen,
Maer datse nu te saem liggen ter aerd' ghevelt,
Tot aes van't wilt gediert veracht'lijck op het velt.
Was dit niet laes het gheen dat ick hem staech ginck seggen?
Was dit niet 't ongeluck, die 'k hem te voor ginck leggen?
Maer hy verachten't al wat dat hem wert gheseyt,
Met redelijcke reen, of met gerechticheyt:
Maer nu leyt hy ter aerd', die anders niet ginck dencken
Als met 't vervloeckte swaert, zijn broer te willen krencken.
Creon geluckich is dat hy hier open vint
| |
[Folio C1v]
| |
Den Conincklijcken stoel, welck soo seer was bemint,
By Eteocle mijn zoon die 'k hert'lijck ginck beminnen:
En Poleniese me die niet was uyt mijn sinnen.
Maer nu ist al gedaen: nu is mijn hoop geent;
Wat lyd' ick al verdriet? o Goon 't is u bekent.
Nu heb ick geen meer vreucht helaey te verwachten,
Dan kermen en gesucht by daghen en by nachten:
O dochter Antigoon 'k seg u haest goeden nacht,
Want op dees werelt meer geen welvaert ick verwacht.
Daerom sal ick seer haest neder by Pluto vaeren,
En helpen so mijn selfs, wt quel en groot beswaeren
Die 'k anders lyden moet, daerom seg ick adieu,
Want niet lang sal dit lijf hier wesen meer by u.
Waer sijt ghy herde punt? die 'k dus lang heb verborgen,
Die 'k dus lang heb bewaert? met hondert duysent sorgen,
Dat niemant hier van weet? steeckt nu vry door het lijf.
Antigone
Ach moeder wat bedaert, wat is dit voor bedrijf?
Witl ghy u self gaen doo'n hier in u leste jaeren?
Iocaste.
Helaes dit wert gedaen, om teffens uyt beswaeren
Te raecken van dees eeuw: Wat raet om al mijn quel?
Wat raet om al mijn ramp? Helaes bedroefde hel!
Sal 't nimmer sijn een endt? sal ick dit lang verdraegen?
Comt haelt my soete doot, doet eens nae mijn behaegen:
Laet my hier langer niet, maer 't leven my af snijt.
Antigone
Ach moeder die hier nu met deucht bepeerelt sijt!
Laet vaeren quaet gedacht, stelt dit doch uyt u sinnen,
En laet nu niet het quaet u goetheyt overwinnen.
Ick sal mijn beste doen om uwen't wil voor goet,
't Is al tot uwen wil, al waer't mijn eygen bloet.
Iocaste.
Swijcht stil o Antigoon ghy en cont my niet helpen,
Het is alleen de doot die mijn droefheyt kan stelpen.
Daerom ick bid vertreckt laet my hier eenich zijn,
Laet my mijn eygen selfs verlossen nu uyt pijn
En denckt ghy om u lief, gaet by hem lieflijck praeten,
Want mijn tydt is hier cort: Ick sal u haest verlaeten,
Mijn tijdt heeft haest een endt, daerom doet eens mijn wil.
Antigone
Wel Moeder wat is dit? wat is dit voor een gril?
Soeckt ghy voor goet het quaet? wel dit plach niet te wesen.
Iocaste.
Neen kint 'k en soeck geen quaet 'k soeck maer om te genesen
My selven vande smert, die ick hier lyden moet:
Het moet sijn laes! de doot die my het bitter soet
Comt trecken vande mont.
Antigone
Soeckt ghy alleen te sterven?
Ick laet u niet alleen, maer wil me 't leven derven.
Waer dat ghy henen gaet, ick gae daer henen mee,
Gaet ghy nae Ach'ron toe, ick houde hier gheen stee.
| |
[Folio C2r]
| |
Maer volgh in alles u, al waer't in Plutos rijcke.
Iocaste.
Wat sijt ghy voor een kindt? noyt wasser uw's gelijcke:
Hout ghy u leven jongh, verslijt dat noch in vreucht.
Antigone.
So lang ghy Moer dus zijt, kan ick niet sijn verheucht,
't Geen dat u hert door-snijt, dat sal de mijn door-snyen,
En 't geen dat u verblijt, dat sal my me verblyen.
Oock 'tgeene dat ghy haet, dat wert van my ghehaet,
En dat voor u is goet, can voor my sijn gheen quaet.
Iocaste.
Sout ghy u Hebes jeucht, om mijnen't wil gaen haeten.
Antigone
En soud' ick om wat vreucht, mijn Moeder soo verlaeten?
Iocaste.
Wel Antigoon u Vaer is die uyt 't hert ghestelt,
Die soo langh heeft gheleeft op't wyde woeste velt,
Sonder bystant of troost, of hulp van eenich menschen?
Antigone
O Goon als ick't bedenck, hoe sal ick dit nu wenschen?
Soo 'k mijn Vader verlaet, het leven ick verlaet,
Is het voor d'eene goet, voor d'ander is het quaet:
Zy sijn my even nae, hoe sal ick't gaen beginnen?
Want beyde even seer 'k van herten gae beminnen.
Maer d'eene sterven wil, en d'ander die wil niet,
Die leeft nu heel bedroeft, vol quel en swaer verdriet.
Hoe sou ick dus mijn Vaer soo uyt mijn sin gaen stellen,
En als hy't quam te weet, het sou hem meerder quellen,
Dat wy beyde te saem soo licht waeren gedoot.
Neen daerom is het best, dat wy ons uyt dees noot
Houden soo't mog'lijck is, daerom ick bids wilt hooren:
Laet mijne woorden laes eens comen tot u ooren.
Laet vaeren sulck gedacht, denckt eens wie dat ghy zijt,
Denckt dat ghy zijt dus out, en laet niet so subijt
't Quaet comen in u sin. Wat wilt ghy gaen beginnen?
Ghy sijt ghelijck een mensch, die gansch is uyt sijn zinnen:
Denckt soo g'u selfs doorsteeckt ghy doet u ziel te cort,
En dat u sonden laes! daer door verdubbelt wort.
Iocaste.
Het is met my gedaen, 'k en mach niet langer beyden,
'K verlang maer dat mijn ziel van dit rif mach verscheyden:
Want nu ist in een hel, en lange is geweest,
Daerom secht my waerom zou ick yet sijn bevreest?
Comt Ponjaert gaet hier in door dit benaude herte,
Gaet deur, en deur het lijf, verlost my eens uyt smerte.
Waerom wacht ick dus langh? waerom ben ick verschrickt?
Helpt my nu eens uyt pijn, laet ick een sijn verquickt.
Antigone
Ach Moeder hout u handt, het quaet wilt doch beletten,
Stelt eens u selfs gherust en wilt u neder setten.
Iocaste.
Ghy doet al te vergeefs, ick heb het al ghesmaeckt,
Ick heb nu haest mijn wensch, het herte is geraeckt.
Den Cerberos ick hoor met luyder keelen huylen,
En oock dat Pluto roept comt wilt onder my schuylen.
| |
[Folio C2v]
| |
Mijn rijcke is voor u, het is al tot u wil,
Vaert wel O Antigoon, hout doch u selven stil:
Mijn herte berst in twee, nu is mijn tijt gecomen,
Nu heeft mijn quel een endt, dat my is overcomen.
Antigone
Ach! helpt o Goden groot, wat ramp sent ghy my toe,
Wat moet ick lyden laes! mijn leven ben ick moe.
D'een rou op d'ander comt, hoe is dit te verdraghen?
Hoe verslijt ick mijn tydt, met kermen en met claeghen.
Ha! hemel staet my by, aensiet mijn hertens quel,
Ach helpt o Goden my uyt dees bedroefde hel.
Fortuyn valt my te wreet, ick can het qualijck lyden,
Al 't Gheen my overcomt nu en tot allen tyden.
Mijn Vader 'k eerst verloor, die 'k soo seer had in't hert,
Daer nae beyde mijn broers, dwelck brenght my in veel smert.
O ongeluckich uur, dat ick oyt was ghebooren,
O ongeluckich uur, dat ick oyt was vercooren.
O ongeluckich saet, waer van ick ben gheteelt,
Echo.
Heelt,
Antigone
Heelt, wat soud' ick heelen? wort soo niet afghebeelt.
Echo.
Queelt.
Antigone
Ia quelen doen ick staech, maer sal het nimmer scheyden
Echo.
Scheyden.
Antigone
Scheyde, Echo wanneer, sal ick noch langer beyden?
Echo.
Beyden.
Antigone
Ia beyd' ick seker langh, ick sterve me de doot,
Echo.
Noot.
't Heeft seker noot ghenoch, al acht ghy't voor gheen noot.
Hoe spreeck ick niet een stem die menich gaet bedriegen,
En met een valsche galm, die menschen gaet beliegen.
sy swycht een weynch stil.
Maer 't is gelijck men seyt, een ong'luck niet alleen,
Daer op ick my vertroost, en stil al mijn gheween.
Maer of ick't nu al stil, en 't comt my staech te vooren,
Ha ongeluckich uur, dat oyt ick heb verlooren
Mijn Vader, Moer, en broers, die 'k soo seer heb bemint.
Hemon, uyt.
Hemon.
Me-vrou hier dus alleen, hoe sijt ghy dus verblint.
Dat ghy dus stadich weent! Ach wilt u quel verlaeten,
Passeert u tijt met my, met lieffelijck te praeten.
En denck't niet meer op't gheen dat u al is gheschiet,
Maer laet het vaeren heen, en acht het min als niet.
Waer toe dient dit gheweer, die g'hier hebt by u legghen?
Antigoon 'k bid u spreeckt, ay wilt het my doch segghen.
Antigone
Helaes! daer leyt mijn Moer versmoorend' in haer bloet,
Dit is o Prins, het gheen my weer dees quel aen doet.
Hemon.
On Antigoon wat's dit, hoe quamt dat dit gheschieden?
| |
[Folio C3r]
| |
Antigone
Hemon, ick zoud' u 'trecht laes! qualijck connen bieden.
Haer quam laes inde sin, hoe dat sy eerst verloor
Mijn Vader seer bedroeft.
Hemon.
O Gôden wat ick hoor.
Antigone
Daer na dat bey mijn broers, soo schie'lijck sijn ghestorven,
En datse niet dan quel daer van en heeft verworven.
Haer hoop en oock haer troost, die waren haer ontgaen,
Dit was haer segghen laes! dit was al haer vermaen:
En ick, wat ben ick nu? een mensche gansch verlooren.
Hemon.
Sijt ghy nu een vriendt quijt, ghy hebter twee vercooren,
Daerom stelt u gherust, met weenen crijcht ghy niet,
Dan een onrust ghemoet, vol quel en swaer verdriet.
Antigone
Helaes wat soud' ick doen? ick en can't niet vergeeten,
Het is helaes te vast in mijn herts grondt gheseten:
Mijn herte is vol quel, dewelck nimmer sal vergaen.
Hemon.
Soo is de mijne oock, om u ben ick belaen:
Ick ben om u bedroeft dat ghy dus staech gaet queelen,
Noch moet ick segghen meer, dat ick niet en can heelen:
Soo lange als ghy leeft, soo lange leef ick me,
Soo lang ick by u ben, soo lange duert mijn vree.
Zijt ghy helaes bedroeft, ick ben me in beswaeren,
En soo ghy hebt wat vreucht, ick can u niet verclaeren
Wat vreuchde ick dan voel.
Antigone
Mijn vreuchde ben ick quijt,
't Is niet dan al verdriet.
Hemon.
Dat ghy verwachtend' sijt:
Maer ick bids seght waerom, sal't nimmermeer verand'ren?
Sullen wy nimmer sijn in vreuchde met malcand'ren?
Waer dat ick gae of stae, ghy zijt staech in mijn sin,
My dunckt ick voor mijn oogh' u staech gheschildert vin.
V ooghen sijn voor my, ghelijck twee morgenstarren,
Hoe ickse meer aenschou, hoe zy meerder verwarren
In't lieffelijck ghelonck, hoe wel zy toonen rou.
'K ginck liever in mijn graf, eer 'k u verlaeten sou.
De blonde Phoebes claer, die al de wer'lt gaet lichten,
Verlicht my niet soo seer als ghy my cont verlichten.
Ghy sijt alleen mijn ziel, ghy zijt alleen mijn hert,
Ghy zijt die my verlost uyt droefheyt ende smert.
Antigone
En ick bemin u me, maer mijn hert ende sinnen,
Die zijn helaes! verwert vol quel en ramp van binnen,
Door d'overgroot misval die ick aenschouwen moet.
Hemon.
En my comt staech de liefd', die my veel quelling aen doet:
Antigone
Wat lyd' ick al verdriet.
Hemon.
Wat moet ghy staech verdraeghen,
Helaes! o arme Maeght, ghy zijt zeer te beclaeghen:
't Is wonder hoe ghy'thert, het valt u al te swaer,
| |
[Folio C3v]
| |
Dat ghy dus leven moet in sulcken groot beswaer.
Maer grijpt eens goede moet, set droefheyt aen d'een syden.
Ghedenckt het spreeckwoort vry: na droefheyt comt verblyden.
Laet hoope niet vergaen, maer altijt hoopt en lyt.
Antigone
De hoop bedriecht een mensch, en selden maeckt verblyt,
Een mensch welck is bedroeft.
Hemon.
Maer Antigoon wilt dencken,
Dat elck een sterven moet, heeft hun de doot gaen krencken,
Hun tijdt ghecomen was, anders waer't niet gheschiet.
V Moeder die was out. En denckt ghy sulckes niet?
Het heeft Cloto belieft, u broers van hier te haelen
En oock u Moeder me, daerom en wilt niet taelen
Van u broers noch u Moer, want Cloto niet en vraecht,
Aen yemant inde wer'lt, oft hun oock wel behaecht.
Antigone
Ach datse my oock me mijn leven woud' afsnyden,
Dat sou sijn al mijn vreucht, dat sou my eens verblyden.
Of had ick soo veel macht, dat ick my selfs ginck doen,
'K sou wachten langher niet, maer sou my haestich spoen,
Al met de selfde punt, zou ick my selven dooden,
Daer sy me is ghedoot.
Hemon.
Wel wat is dat van nooden?
Mijn hert onstucken berst als ghy van dooden spreckt,
Com laet ons t'samen gaen, eer het meer quel verweckt:
En seggen't aen den raedt, hoe dat dit al gheschieden,
En hooren wat sy dan daer van sullen ghebieden.
Antigone
Mijn Heer ick ben te vreen, ick bid mijn Heer treedt voort.
Hemon.
Neen treedt ghy voor my in, want d'eer my niet behoort:
Binnen.
Hier dient een vertooninge, hoe de Coninck Creon gekroont voort. |
|