Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

Cloeckelijck verdachten/maer qualijck beleydden aen-slach op Slvys, den 12. Iunij, 1606.

[1606.] ALsoo het die van Vlaenderen seer schadelijck ende na-deelich is/dat de Stadt van Sluys met der Staten garnisoen besett is/die daer mede alle de omliggende Steden ende Stereten in gheduyrighe vreese van verrascht ofte overvallen te worden / zijn onder-houdende: Soo heeft du Tarrail eenen behendighen aen-slach ghehadt op dese Stadt/door het in-gheven ende aen-dienen van twee Spaenjaerden die van den vyandt over-ghecomen waren (eenighe meynen dat het gheschiedt was met kennisse van hare Overicheyt) die nae dat sy eenen tijdt lanck aldaer in garnisoen gheleghen/ ende alle [1606.] ghelegentheyt der Stadt binnen en buyten wel doorsien ende besichticht hadden/soo zijn sy wederom aen de Spaensche sijde ghegaen/ ende hebben aen-ghedient / hoemen eenen wissen aen-slach op de Stadt Sluys soude connen maken /segghende/ ghelijck het waer was / dat het Wacht-huys / d'welck op de Brugghe buyten d'Oost-poorte ghestaen hadde / afghebrandt was / ende datter op die buyten-brugghe gheen wacht ghehouden en wierdt / want yeder een heeft geordeelt/dat de Stadt aldaer buyten perijckel

[p. 809]

(270)

Slingesbi nobis est alter HORATIUS, ille

Slusam fortê dolo MAURUS cum scanderet Vrbem,

Sydere nocturno, solus DUX eijcit hostem,
Munere virtutem magno SACERORDO beavit.

[p. 810]

[1606.] van surprinse was/overmits datter aen het uyterste eynde deser langher Brugge een pallisade ende Poorte was/diemen 'savondts toe-sloot / ende sy wierdt al avondt tweeder weghe op-ghetrocken/ behalven dat sy is streckende nae Couxie/ Cadsand/ ende het verdroncken landt/d'welck al-omme met der Staten Schansen besett is: Alsoo dat het scheen onmogelijck te wesen/dat de vyandt/sonder ontdeckt te worden/ tusschen de selfde soude connen passeren/insonderheyt voor ofte nevens de Crabbe-schanse / d'welck nochtans de vyandt ghedaen heeft / op den 12. dach Iunij, des nachts als het leeghe water was. Graef Frederich van den Berghe, des maels ghebiedende over des Conincx Crijchs-volck in Vlaenderen/ was te deser tijdt binnen Brugghe. Sijn Hoocheyt heeft hem belastt/ dat hy dese entreprinse in aller manieren soude helpen bevoorderen/die des halven hier toe heeft verordineert twaelf hondert uyt-ghelesene Soldaten. De Heere van der Noot Gouverneur van Sluys ende de om-ligghende Stedekens ende Schansen/ heeft des vrydaechs/als des sondaechs den aenslach aenginck/ een heymelijck briefken ghecreghen /daer in hem geschreven wierdt/ dat de vyandt eenich volck vergaderde / ende dat hy binnen Brugghe drie waghenen met petarsen ende andere ghereetschap gheladen gesonden hadde / d'welck van der Noot stracx aen alle plaetsen onder sijn Gouvernement staende / heeft laten weten / haer vermanende dat sy dobbele wacht houden souden/ tot welcken eynde hy uyt Aerdenburgh het Vaendel van Capiteyn Pekel gelicht/ende in de Crabbe Schanse tot versterckinghe des garnisoens aldaer ghesonden heeft. Hy is op de cundschap die hy ghecreghen hadde/stracx ghetroeken nae Aerdenborgh / Ysendijck / ende andere om-ligghende Schansen / om op alles ordre te gheven / hy heeft die van de Crabbe-schanse belastt/dat sy dien nacht seven Adel-borsten souden laten sentinelle-perdu staen buyten de Schanse/ d'welck verswijmt is/ ende alsoo [1606.] heeft de vyandt aldaer eenen openen pas ghevonden. Jndien die van Crabbe-schanse des Gouverneurs ordre ghevolcht hadden / soo conde hy tijdts genoech zijn gewaerschout geworden/om oock binnen Sluys de wacht te verdobbelen/ ende ordre op alles te gheven/ daer is niet quader, als een quaet toe-verlaet. Jmmers en heeft de Gouverneur dien nacht gheen dobbele wacht ghestelt/ meynende/ jae voor seker houhende/dat dien nacht soo goede ordre was ghegeven/ datter gheen swaricheyt en was/ ende hy meynde den naesten nacht de wacht binnen Sluys te verdobbelen.

De beleyders deses aenslachs hadden dese ordre ghegheven/ dat een deel van het Crijchs-volck soude trecken nae de Suyd-sijde van de Stadt/ om op een bestemde uyre aldaer eenen loosen alarm te maken/ ende alsoo het meeste volck der Stadt derwaerts te trecken/ midler wijle soudemen de Oost-poorte petarderen ende aenvallen. Jn somma alles was wel bestelt/ende na Menschen oordeel en conde desen aenslach niet missen/veel weynigher volcx als daer was/ conde het werck wel verrichtt hebben/maer Godt de Heere heeft dese Stadt naem-cundich bewaert/want het is ghebeurt / dat de Coster die het grootste uyrwerck regiert / des avonts (als des nachts daer aen de Stadt soude zijn in-ghenomen gheworden) nae thien uyren in den duysteren gegaen is / om het selfde op te winden/d'welck hy (buyten allen twijfel door de beleydinghe Godes) soo heeft over-ghewonden/ dat de Clocke den gheheelen nacht niet gheslaghen en heeft: Soo dat den hoop die aen die Suyd-sijde was/ gheenen clocke-slach hoorende / ende gheen horologie by sich hebbende/ niet gheweten en heeft / wanneer het tijt was den alarm te beginnen. Die aen de Oostpoorte waren/en conden haer niet ghenoechsaem verwonderen watter schuylen mocht/ dat sy geen alarm

[p. 811]

[1606.] aen het Suyden en hoorden/sy begosten wat quaets te vermoeden / ende te vreesen/ dat sy in de valle waren / ende souden wel haest af-ghetrocken hebben/ten ware dat du Tarrail, ende eenige Bevel-hebbers/haer couragie ghegheven hadden / die een slaende uyrwercksken by haer hebbende/ ende wetende dat de bestemde uyre al langhe ghepasseert was/ soo hebben sy/sonder langher te wachten op den alarm-roep aen de Suydt-sijde/haren aenslach begonnen in het werck te stellen. Pompeio Iustiniano schrijft / datter een Peerdt d'welck over de Brugghe ginck weyden / geneyet heeft /daer door de Schilt-wacht veroorsaeckt wierdt nauwe toe te sien ende te luysteren/ d'welck neyen des Peerdts de vyandt selfs sal moeten bekennen een werck Godes gheweest te zijn/gheschiedt tot waerschovwinghe der Stadt. Pompeio Iustiniano voecht hier voorder by / dat de Schilt-wacht gheen ander gheruchte hoorende dan het neyen van het Peerdt/in sijn schilt-wacht-huysken ghegaen is/sonder sijnen Corporael ofte yemant aen te roepen: maer Capiteyn Slijnghesbie heeft my vertelt/dat de Schilteenich gheruchte hoorende/ den Corporael aengheroepen heeft tot twee ofte drie mael toe/ ende dat de Corporael/sonder by hem te comen/gheroepen heeft/ laet passeren / meynende dat het de Ronde was/die de Schilt-wacht veroorsaeckte te roepen.

Du Tarrail heefter ontrent xxv. veerdich ghehadt tot sijnen dienste/ die gheswommen zijn tot daer het wacht-huys op de Brugghe gestaen hadde/elck met een touken naeslepende eenen swaren hamer/ bijl/ houweel / ofte der ghelijcke instrument / om de sloten ende crammen der Val-bruggen af te slaen / ende aen het Hamey-poortgen t'eynde der Brugghe van de Stadt af/ hinghen sy een petarse. Soo haest als die overgheswommene Soldaten uyt het water op de Brugghe gheclastert waren (daer toe haer recht te passe quamen de half afghebrandde palen van het wacht-huys d'welck op de Brugghe ghestaen hadde/ [1606.] ende de dammenkens die de werck-meesters in het verdiepen der grachten ghemeynelijck laten ligghen/ als niet connende erghens aen schaden wanneer sy met water beloopen ende bedeckt zijn) soo hebben sy met ghewelt de sloten ende grendelen der Val-brugghen ghelijckelijck afgheslaghen/ ende de petarse aen de Hameye/staende op het uyterste van de Brugghe/ ginck oock te ghelijcke aen / also dat de buyten Poorte/ende de beyde Val-brugghen te ghelijcke gheopent wierden ende neder-vielen. Stracx is de vyandt / so dicke als hy conde / over de Brugghe tot de Stadtspoorte aen ghemarcheert. Doch / tot groot voordeel der Stadt/waren het Spiesen die voor aen quamen/ d'welck een groote foute van de beleyders deses aenslachs was / want de Musquettiers ofte Vier-roers conden daer onghelijck beteren dienst gedaen hebben.

Des Gouverneurs Sergeant hadde de wacht aen dese Poorte met xvi. of xvii. Soldaten. De Sergeant het gheruchte op de Brugghe hoorende / is stracx met sijn by-hebbende Soldaten op de beenen ghecomen/ haer voegende van binnen dichte voor de Poorte/om die te bewaren/midts dien heeft de vyandt de petars die hy aen de Stadts-poorte vast ghemaeckt hadde/doen los springen/die de eene deure der Poorte open sloechs/ ende oock het clincket van 'tander bladt/ soo dat de vyandt wel vier Man te ghelijcke conde in de Stadt comen. De Sergeant des Gouverneurs wierdt van den slach der petars doodt geslagen/met twee Soldaten die nevens hem stonden/ d'welck den anderen Soldaten die daer de wacht hadden/een groote verbaestheyt heeft aenghejaecht/ soo dat sy de Poorte verlieten/ende haer op de vlucht begaven. Des vyandts Soldaten die den voor-tocht hadden/ en hasteden haer niet seere om in te vallen stracx met dat de petarse hare operatie ghadaen hadde/ maer achter-dencken hebbende om dat sy noch

[p. 812]

[1606.] gheenen alarm aen de Suyd-sijde en hoorden/ als oock om dat sy gheen gheruchte in der Stadt en vernamen (d'welck haer dede vermoeden dat sy verraden waren/ ende dat die van binnen op haer pasten) soo bleven sy noch wat voor de gheopende Poorte staen. Du Tarrail riep soo luyde als hy roepen conde/ marche, marche, de Poorten zijn open; d'welck waer was: Mits dien zijnder ontrent twintich tot binnen de gheopende Stadts-poorte getreden/ende sy souden met een groot ghevolch dieper in de Stadt ghevallen hebben/ ten ware dat eenen cloecken Enghelschen Capteyn/ghenoemt Antoni Slingesbie, haer sulcx verhindert hadde/ die corts te vooren te Berghen op Zoom gheweest was/doe de vyandt die Stadt ghepetardeert hadde/ alwaer hy voor ooghen ghesien hebbende/hoe subijtelijck dat een Stadt met petarsen can over-vallen worden/ soo en heeft hy dien nacht niet hart gheslapen/ wetende wat tijdinghe dat de Gouverneur des vrydaechs ghecreghen hadde/ als dit des sondaechs 'snachts gheschiede. Soo dat desen Capiteyn van d'eerste was/ die in der Stadt de slaghen der hameren ende der petars op de Brugghe gehoort heeft/ ende hy is met der haeste uyt het bedde ghespronghen/ende half ghecleedt nae de Poorte toegheloopen met een pijcke in de handt/ cloeckelijck gevolcht zijnde van derthien Soldaten van sijn Compagnie/ met de welcke hy de Soldaten die aen de Poorte de wacht hadden/meynde ter hulpe te comen: Doch hy en heeft daer niemant ghevonden/sy waren alle gaer ghevlucht: Maer ter contrarie heeft hy ghesien ende bevonden/dat de vyandt door de ghepetardeerde Poorte in de Stadt ghetreden was; Hy heeft even wel moet gegrepen ende den vyandt cloecke teghen-weere ghedaen/ soo met de wapenen ende gheweer (ontfanghende van den vyandt in het ghevecht eenighe cleyne quet suyren) als oock den vyandt verbaest makende met roepen val aen val aen/ lustich Soldaten: Ende samblant makende als offer vele [1606.] van het garnisoen by hem gheweest waren/ riep hy met luyder kele/ Sergeant seght den Luytenant/dat hy met de Musquettiers van de drie Engelsche Compagnien aenvalle/ de vyandt is in onse handen. De vyandt dit hoorende/ is nae een weynich schermutserens afgheweken / ende Capiteyn Slinghesbie met de gheene die by hem waren / hebben de Poorte nae hen toe-gheschoven/ende de doode van binnen daer tegen aen-gheleyt / om de selfde toe te houden/ want de grendelen ende sloten waren al in stucken ghespronghen met den slach van de petars. Gheduyrende 'tgene alreets verhaelt is/ soo waren op de beenen ghecomen de Gouverneur/ met de Capiteynen Philips Haultain, Brucksaulcx, ende Turner; Capiteyn van de wacht / met het ghereetste volck/meest half ghecleet/ de boxens aen/ ende 'tcorcelet over het hemde. Daer is stracx met grof Gheschutt/ Musquetten/ ende Handt-roers op den af-wijckenden vyandt dapper gheschoten/vele wierdender doodt gheschoten /vele dronghen malcanderen van de Brugge in het water/ die meest al versmoorden /vele blevende op de Brugghe doodt liggen/welcke de Soldaten des garnisoens gheplundert hebben/ alsoo dat sy half ghecleedt uytgegaen zijnde/meest met cleederen genoechsaem versien wederom binnen ghecomen zijn. Des vyandts Soldaten die aen de West-sijde waren/ hoorende aen de Oost-sijde den alarm aengaen/hebben oock alarm/ doch seer slappelijck ghemaeckt/ maer sy begaven haer stracx op de vlucht/in groote disordre. Men heeft nae het af-wijcken des vyandts ghevonden eenighe petarsen/ ende wel soo veel wapenen/ daermen vijfhondert Man mede soude connen wapenen. De Gouverneur heeft den af-ghewekenen vyandt laten volghen van twee Vaen-draghers met ontrent hondert Man/ die met de Soldaten die op de Crabbeschanse laghen/ vele van de vluchtende Walenhebben

[p. 813]

[1606.] doodt gheschoten: Eenighe verdroncken in de krieken en slooten/ want de Zee was aen het wassen doe sy af-weken. Een van de Spaenjaerden die den aenslach ghepractiseert hadde/ wierdt op de Brugge onder de doode ghevonden. Turdus ipse sibi malum cacat. Graef Frederich van den Berghe bleef een stuck weechs achterwaerts/ by sich hebbende twee duysent Soldaten/ met de welcke hy stracx het Casteel van Sluys meynde te belegeren/indien den aenslach op de Stadt gheluckt hadde/ maer vernemende dat hy misluckt was/soo is hy nae Brugghe getrocken/ het Crijchs-volck latende elck in sijn garnisoen vertrecken. De vyandt heeft eenen Tamborijn in de Stadt gesonden/ om eenighe ghevanghens te lossen / die seyde / dat de Spaensche wel by de vijfhondert Man dien morgenstondt verloren hadden. Corts nae dat Godt de Heere dese Stadt soo ghenadelijck (waer voor hy moet ghelooft ende ghepresen zijn) uyt de handen harer vyanden verlost hadde /soo heeft sijn Excellentie voor die Brugghe een halve mane laten maken/ om dierghelijcke aenslaghen in toe-comende tijden te verhoeden: Ende is verboden voortaen de over-loopers van den vyandt comende/ in dienst aen te nemen binnen Sluys ofte andere Frontier-plaetsen.

Het heeft den Arch-Hertoghe seer verdroten/ dat hem desen aen-slach so leelijck misluckt was/ende dat (so du Tafrail riep en claechde) by foute van couragie/ ende door verswijmenisse/ want hy hadde haer de Poorten ende Val-brugghen geopent. De Arch-Hertoge heeft den Crijchs-raedt bevolen informatie op dit stuck te nemen / ende te verordelen ende te straffen de ghene die dese foute begaen hadden/d'welck geschiedt is/want den Crijchs-raedt heeft ghewesen/ dat Capiteyn Cruyckenborgh, ende Capiteyn Resar, Sergeant Major van het Regiment van den Grave van Bossu, die langhe den Coninck ghedient hadde/soudent onthalst worden/daer over veel murmuratie geresen is/ [1606.] soo onder de Burghers / als onder de Soldaten/roepende: Al misdoen de Spaenjaerden ende Italianen, sy behouden even wel hare hoofden, maer de Neder-landers moetense verliesen.

De Heeren Generale Staten hebben Capiteyn Anthoine Slingesbie, tot een teken van danckbaerheyt/ voor sijnen ghetrouwen dienst den Landen alhier bewesen/ vereert met een goudene Medaille, daer op de veroveringhe der Stadt Sluys gemunt staet/weerdich hondert pondt/ ende sijn Soongen Charles, des maels drie daghen oudt zijnde/ hebben sy ghegheven een tractament van vijfthien guldens ter maent/met dese Acte: De Raden van State der Vereenichde Neder-landen hebben volghens resolutie van de Heeren Staten Generale van den elfden deser maendt, om sekere goede consideratien, ende ten regarde van het goet devoir by Capiteyn Anthonis Slinghesbie in de laetste entreprinse by den vyandt op de Stadt Sluysghehadt, aldaer ghedaen, daer door hy by een yeghelijck den roem heeft, dat hy alleene met Godes ghenade, is ghevveest die gheene, die met hulpe van vveynich Soldaten van sijne Compagnie, de voor-noemde Stadt alsdan heeft ghesalveert, desselven Capiteyns Soongen gheapoincteert, ende appoincteert by dese onder de selve fijne Compagnie op een tractament van vijftien ponden van veertich grooten ten tvvee en veertich dagen &c.

[p. 814]

[1606.] Ghedaen in 'sGraven-Haghe, den xii. Maij, 1607. Jck en weet niet dat de Heeren Staten oyt eenighen Capiteyn of Colonel in dese Landen treffelijcker attestatie van manachticheyt ende cloeckheyt [1606.] ghegheven hebben/ als dese is die sy den cloecken Capiteyn Slingisbie hier gheven.

----- Laudataq́ue virtus
Crescit, & immensum gloria pondus habet.