Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 776]

Prins Mauritius treckt voor 'sHertoghen-Bos, d'welck hy wederom moet verlaten. Anno 1603.

[1603.] IN desen jare van 1603. heeft wederom sijn Princelijcke Excellentie 'sHertoghen-Bos gaen belegheren/daer hy voor ghecomen is den 19. Augusti, met hondert en dertich Vaendelen Voet-knechten/ ende fes en dertich Vanen Ruyteren / beginnende stracx hem te beschansen te Vught / loopende met sijn begravinghen nae S. Antonis poorte aen. Daer en was doe ter tijdt gheenen Gouverneur binnen de Stadt/ ende heel weynich garnisoen. Soo haest als de Arch-Hertoghe/die met sijn Leger in Brabant ghereet lach/ loerende erghens op eenen aen-slach/ hoorende dat Prins Maurits voor den Bos ghevallen was/ soo is hy hem ghevolcht den 21. Augusti, sich neder-slaende te Doughen/ Ghester/ Schindel/ ende daer om-her / stracx vast besettende ende beschansende Eickendonck ende Hintem/om die sijde van de Stadt open te houden. Beyde Leghers groeven en schansten daghelijcx / sijn Excellentie nae de Stadt toe / d'andere nae harer weder-partijen Legher aen. Graef Frederick van den Berghe maeckte een stercte ende batterie/ de Sterre-schanse genoemt/ van waer hy lichtelijck conde schieten in het Quartier van Graef Ernst van Nassou, die te groot Pettelaer niet stille en lach /maer schoot wederom dapper in Graef Fredericks Quartier. Doe het Leger Alberti gecampeert lach aen d'een sijde van de Stadt/ soo wist sijn Excellentie wel/ dat hy gheen meester van de Stadt en foude connen worden / als niet connende de selfde met sijn Legher/schansen/trencheen/ ende begravinghen om-cinghelen/ nochtans soo hebben de Edele Hooch-Mogende Heeren Staten met sijn Princelijcke Excellentie goet ghevonden ende gheresolveert daer stevich ende vaste te blijven ligghen/ wetende daer groot voor-deel te rekenen tot dienst der Landen: Want soo langhe als sijn Excellentie voor dese [1603.] Stadt bleef liggen/so moeste ooc Albertus daer eenen Leger houden tot defensie en̄ bewaringe der Stadt/ (midler wijle sijn eyghen Landt beschadighende) den welcken hy sus anders conde/ ende buyten twijfel soude ghevoert ende ghebracht hebben in den Bommeler-weert / of erghens op den Rijn / daer sijn Excellentie defensive hadde moeten teghen gaen/ met schade ende verderf der Landt streke daer dese beyde Leghers hadden comen te ligghen. Jndien Albertus sijn Legher van de Stadt ghetrocken hadde / so soude voor seker sijn Excellentie meester daer van zijn gheworden. Hier door is de Arch-Hertoghe ghenootsaeckt gheweest sijnen Legher daer te continueren/ d'welck hy nochtans niet en hadde behoeven te doen/ indien die van der Stadt hadden willen sterck garnisoen in-nemen/d'welck sy weygherden/hoe instantelijck dat Albertus tot verscheyden reysen daer om aenhieldt / segghende dat sy mans ghenoech waren om hare Stadt te bewaren.

Den eersten Septembris soo trock met den donckeren uyt des Arch-Hertoghen Legher den Marquis de la Bella, met meer dan drie duysent Man/ ghecoren uyt alle Regimenten/door de Stadt ende buyten omme / soo stillekens als hy conde / sonder Trommel te roeren/ oock sonder Vaendelen/ ende hy nam een hoochte in buyten S. Jans poorte/genoemt Trent/ een plaetse seer wel gheleghen om te beletten den toevoer welcke in sijner Excellentie Legher van Hemert over Vliemen quam. De Marquis de la Bella beschanste hem stracx op dese hoochte met menichte van mutsaerden/die hy tot dien eynde hadde mede-gebracht/ aerde daer op werpende. Sijn Princelijcke Excellentie des midder-nachts hier van verwitticht zijnde/

[p. 777]

(259)

Buscoducum rursus DUX impiger agmine facto,

Cinxerat, ALBERTI copiois ut falleret armis,

Ne peterent GELDROS, sic MARS deluditur arte

Sincerus, dolus an virtus quis in hoste requirat.

[p. 778]

[1603.] maeckte terstont alarm in sijn Legher/ ende dede also al sijn volck in wapen comen. Hy nam ontrent twee duysent Mannen te voet van allerley Natien/ ordre gevende datter hem noch een deel te voet en̄ te Peerde volghen souden. Comende dichte voor het retranchement/ heeft hy bevonden/dat het wel een mans lenghte hooch ghebracht was: Ontrent een uyre voor den dach heeft hy het aen drie sijden te ghelijcke so cloeckelijck bestormt/ dat hy nae een uyre vechtens de Spaenjaerden/ Jtalianen/ ende Duytsche/ die daer in laghen/daer uyt ghedreven heeft/vluchtende nae de Stadt/ daerniense niet in laten en woude. Daer blevender aen de Spaensche sijde wel 400. doot/ ende daer wierdender ontrent 200. ghevangen/waer onder de Marquis de la Bella was/die terstont aen sijne quetsuyren ghestorven is. Aen der Staten sijde blevender ontrent veertich doodt/ ende over de hondert ghequetst. Den derden Octobris wierden gheschoten de Marquis Malaspina, ende Olivier van den Tempel, Heere van den Tempel ende Corbeke, een oudt ervaren Crijchs-man, President van den hoogen Crijchs-raedt, [1603.] die over de dertich jaren de Landen seer wel ende ghetrouwelijck ghedient hadde. Hy wierdt den xx. Octobris tot Heusden seer heerlijck begraven/ het lijck wierdt ghevolcht van sijn Princelijcke Excellentie/van Graef Wilhelm van Nassou/van den Vorst van Anhalt/ ende van veel andere treffelijcke Heeren en Overste. Mons de Tempel, ende de Marquis Malaspina (den welcken het Esquadron ghevangen hadde den xxviii. Septembris) zijn beyde/neffens malcanderen rijdende/ de beenen af-gheschoten met eenen coeghel van de Stadts-poorte af-comende/ die trefte de vier beenen deser Heeren door de buycken harer Peerden. De Peerden bleven stracx doodt / Mons de Tempel over-leet noch ten selven daghe / Malaspina behieldt het leven/de beyde voeten afgesneden zijnde. Den vijfden Novembris is sijn Excellentie in goede ordre van den Bos af-ghetrocken. Den volghenden nacht is des Arch-Hertoghen Leger oock op-ghebroken; beyder sijdts Soldaten treckende in haer garnisoen.

Seneca seyt:

Licet omne tecum Regis robur trahas,
Licet arme longè miles ac latè explicet,
Fortuna belli semper ancipiti in loco est.