Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 767]

Breeder verhael van den tocht in Brabant. Anno 1602.

[1602.] ALs nu het gheheele Legher der Staten by een ghecomen ende ghemonstert was/ soo is het (nae het houden van eenen al-gemeynen vasten en̄ bid-dach door alle de Provintien) op den xix. ende xx. Iunij den Rijn ende Wael/over twee Brugghen/die tot dien eynde over de selve Rivieren gheslaghen waren/ghepasseert/ende ghetrocken nae Niemeghen/ elcken Soldaet en Ruyter by sich hebbende eenen knap-sack met proviande voor acht of thien daghen. Van Niemeghen is het Legher ghetrocken op Moock/ alwaer sijn Excellentie eenich volck over de Mase voor uyt gesonden heeft den xxi. ende hy dien nacht met de reste van het Legher gherustt hebbende/is den xxii. de Mase ghepasseert/ ende met het gheheele Legher gaen logieren tot cleyn Linden/met voornemen den vyandt (die nu sijn Jtalianen in sijn Legher ghecreghen hadde) te gaen besoecken/ende hem slach te leveren/indien hy daer toe conde comen/ ende nae het verwerven van de verhoopte victorie/de Stadt van Oostende/die nu in de elf de maendt beleghert was/tegaen ontsetten. Sijn Excellentie heeft al het Crijchs-volck verdeylt in drie Leghers ofte hoopen. Den eersten Legher wierdt geleydt by Graef Ernst van Nassou, langhst den Maescant treckende / by welcke troupen sijn Princelijcke Excellentie selfs was/ met andere Heeren ende Overste. Den tweeden hoop wierdt gheleyt van Graef VVilhelm van Nassou, by sich hebbende Graef Hendrick Frederick van Nassou, die ordinaris in het midden marcheerde. Den derden hoop wierdt gheleyt by den Ridder Veer Generael van de Enghelsche Regimenten/ houdende de rechter sijde van Graef Wilhelm/ langhs den Peel/elcken Legher met sijn avant-guarde/ battalie/ ende arriere-guarde. De Ruyterije wierdt gheleyt door Graef Lodewijck van Nassou, by [1602.] sich hebbende mi Lord Graey, ende is oock verdeylt gheweest in drie hoopen / elcken hoop ghevoecht zijnde by een van de troupen Voet-volex: De Wagenen en Carren waren oock in drien verdeylt. De Artillerije/ zijnde twaelfhalve Canons/ ende drie Veltstucrkens/ waren by de troupe van sijn Excellentie. Elcken Oversten der Leghers was by gheschrifte ghegheven/ hoe wijdt sy van malcanderen trecken/ ende waer sy logieren souden. Den xxiii. Iunij desen Heyr-tocht te cleyn Linden op-ghebroken zijnde/ is teghen den avondt comen logieren te Sambeeck/ Mullen/ ende Oploo: Den xxiiii. tot Bleyterswijck/ Meerle/ ende Venroy: Den xxv. tot Baken/ Brey/ ende Zevenum: Den xxvi. tot Bugghenum by Remunde/Baren/ende Heyl-huysen: Den xxvii. tot Aldeneyck by Maseyck/ Gestinghen/ ende Ophoven. De eerste ghenoemde plaetse betekent altijt de Legher-plaetse van sijn Excellentie/de tweede van Graef Wilhelm/ de derde van den Generael Veer. Den xxviii.xxix.xxx. Iunij ende den eersten Iulij is den gheheelen Legher stil blijven ligghen in de voorghenoemde plaetsen/richtende molens om te malen/ ende ovens om te backen / halende uyt de Stadt van Maseyck voor ghereet gelt soo veel provisie alsmen daer crijghen conde/d'welck weynich genoech was/ onaenghesien het haer vier daghen te vooren was aenghesecht/dat sy van alles voorraedt doen souden. Den ii. Iulij is 'tLegher/in de selve ordre als vooren/ ghemarcheert ende des avondts comen logieren te Leut ende daer ontrent: Den iii. (latende Mastricht aen de slincke handt) tot Gellijck/ Moperdinghen ende Eyghenbilsen: Den iiii. tot Tongherberch by Tungheren/den v. stil gheleghen. Den vi.

[p. 768]

[1602.] tot by S. Truyen/ een Dorp ghenaemt groot Gelmen: Den vii. sijn al de troupen te Halmale op d'ander sijde van S. Truyen/dichte by malcanderen ghelogiert gheweest.

Des Admirants Leger lach te Hackenduyvel boven Tienen/ alwaer hy sich vast begraven hadde met wallen ende bollewercken / wel besett met grof Gheschutt. Den viii. Iulij is sijn Excellentie met een groot deel sijnes Leghers te voet ende te peerde/ ende met drie Velt-stucxkens/ghetogen over 'tRivierken Dormale/daer hy vijf Brugghen over geleyt hadde/door een Dorp Neerlandt gheheeten / latende Leeuwen aen de rechter sijde/ ende is ghecomen tot in 'tghesichte van des vyandts Legher/ eenighe Ruyteren voor uyt schickende om te sien offer apparentie was hem uyt sijn voor-deel te locken ende tot een Veltslach te brenghen: Dan overmits de vyandt sich niet en repte/maer hem gheheel stille binnen sijn beschansinghe hielt /soo is sijn Excellentie/ nae dat hy by nae den geheelen dach sich voor des vyandts Legher gepresenteert ende in slach-ordre ghehouden hadde/wederom ghekeert nae de reste van het Legher/d'welck hy te Halmale ghelaten hadde / alwaer hy oock den ix. is blijven ligghen / sonder dat sich de vyandt eens vertoont heeft: Maer overmidts de victualie daer seer schaers te becomen was/ (want sy uyt de Luycksche Steden naeu broodt voor gelt crijgen en conden) ende sijn Excellentie daer gheen voordeel sach te doene; Oock niet gheraden en vondt dieper in't Landt te trecken/ (daer hy noch veel weynigher noodruft [1602.] voor menschen en beesten soude connen crijghen hebben) latende sulck eenen geweldighen vyandt achter hem: Soo is hy den x. Iulij in sulcke ordre als hy ghecomen was / wederom te rugghe ghetrocken/ ende des avondts te Alken ende daer ontrent comen logieren/ zijnde de hitte des selfden daechs soo onlijdelijck/ datter wel veertich Menschen (hoe wel de dachreyse niet groot en was) onder weghen van de hitte versmachtt ende doodt ghebleven zijn / vele bleven machteloos by de weghen ligghen/die nochtans des nachts in de coelte wederom in het Legher ghecomen zijn. De vyandt en heeft hem noch in het aen-comen/ noch in het af-trecken sich noyt vertoont/ noch den minsten alarm by daghe ofte by nachte ghegheven. Den xi. is sijn Excellentie om der hitte wille blijven ligghen: Den xii. is hy gaen logieren op de Heyde by Hasselt / den xiii. tot Helchteren/ den xiiii. tot Lille / den xv. tot Heese / van waer sijn Excellentie eenen Trompetter ghesonden heeft aen het garnisoen te Eyndhoven / haer bevelende af te trecken/d'welck gheschiedt is. Den xvi. is 'tLegher ghelogiert voor Helmont/ ende alsoo het garnisoen des vyandts op het huys liggende / weygherde te vertrecken/so heeft sijn Excellentie daer op ghedaen een volee van ses halve Canons/ d'welck gheschiedt zijnde / soo hebben sy stracx gheappoincteert/ ende sy zijn daer van ghetrocken. Den xvii. is het Legher door Helmont ghetrocken/ende des avondts te Vden ghecomen.

Varij & incerti sunt belli eventus.

[p. 769]

(256)

Has arces Batavûm generosa Brabantia vidit,

PRINCIPE MAURITIO duce, si non laeva fuisset

Tunc mens disjunctis populis Flandrisq_Ʒ Brabantis,

Solvissent quoq_Ʒ fortè jugum intolerabile IBERI.