Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

Uerhael ende afbeeldinge van verscheydene groote/treffelijcke/ cloeck-verdachte Instrvmenten ofte wercken/die de Marquis Spinola, om Oostende te dwinghen / heeft maken laten.

⁺ BEnevens al het ghewelt van schieten en stormen / graven en mineren/branden en blaken/ d'welck daghelijcx op ende voor Oostende geschiedt is/so heeft oock de Marquis Spinola/ om de belegherde des te meer te besluyten ende te benauwen/ maken laten verscheydene Jnstrumenten ende cloeck-verdachte wercken/ soo van des Paus Jngenieur (tot dien eynde in Neder-landt gesonden) als van den cloecken Colonel Iustiniano Pompeiano, ende andere. Voor eerst soo hebben sy ghemaeckt eenighe ronde instrumenten als groote wijn-vaten/ lanck/dicke / ende met stercke banden in een ghebonden. Dese Salsicione (alsoo noemdense de Jtalianen) waren so hooghe/datter eenen Ruyter op sijn Peerdt sittende/achter schuylen conde. Doch soo groot ende swaer/ dat sestich stercke Mannen ghenoech te doen hadden om de selfde te verrollen van d'een plaetse tot [1604.] de andere. Spinola liet dese Sausijssen op de Geule brenghen / aen d'Oost-sijde van de Stadt. De Gouverneur vernomen hebbende/ dat dit gherichte van Sausijssen op handen was/soo heeft hy daer stercken mostaert en peper op bereyt / die hy haer met de langhe lepelen soo mildelijck toe-ghemeten heeft/dat den vyandt de Sausijssen verlaten ende ten besten ghegeven heeft.

Daer nae liet Spinola groote mast-boomen in de Geule brenghen/ende de selfde daer dwers in leggen/ wel vaste gheanckert zijnde. Maer dit was oock al cost verloren/ want de golven der Zee hebbense in stucken gheslaghen/niet willende dus ghetoomt noch gheboeyt wesen.

Oock heeft de vyandt een Vlot-werck gemaeckt op

+ 1604

[p. 756]

[1604.] tonnen / in alles lanck tachtentich wijn-vaten / ende vijf vademen dick. Daer stonden dicke Schans-corven op/sijde aen sijde/dichte aen malcanderen/ ende daer setten sy eenighe stucken Gheschuts op / waterpas schietende. Dit noemden de Jtaliaensche Jngenieurs Gabionata sopra tonelli. Als het leeghe water was/ soo sat het vast op het drooghe. De belegherde hebben den vijfden Februarij 1603. soo dapperlijck hier op gheschoten/ dat sy het den vyandt onbruyckelijck maeckten. Der ghelijcke Vlot-wercken meer heeft de vyandt oock op andere tijden in de Geule ghebracht/ maer sy zijn door het Gheschut / ende oock van de Zee ende storm-winden te schande ghemaeckt/ ende in duysent stucken gheslaghen.

Doch het costelijckste ende constelijckste werc heeft des Paus Jngenieur gheinventeert/ d'welck hy in sijne sprake noemde Ponte di tergone, maer andere noemdent in Duyts den Helle-waghen. Het was een storm-brugghe, daer mede sy in den eersten duysteren nacht de Stadts halve mane/over de Geule ligghende/meynden te bestormen/ ende met gewelt te overvallen. Dit gheveerte was ghemaeckt op vier metalen raderen/vijfthien voeten hooghe/ ende ses voet breedt op den omme-loop; elck radt hadde wel drie hondert Ducaten ghecost. Dit was 'tsamen vijftich treden lanck/ende ses breedt/ datter thiene in't ghelidt [1604.] over marcheren conden/alsmen eenighe Schanse ofte Fort in der haeste soude willen over-vallen. De Jngenieurs hadden dit werck also verordineert/dat het was als een Lijn-drayers schraghe/ ende daer achter was een Brugghe vast / ligghende op dwersbalcken. Jn het midden van dese Helle-wagen stondt eenen grooten mast boom/ die wel vijftich treden lanck was/hebbende boven aen een dwers hout met rollen/daer dicke touwen over gingen/om dit werck op en aen te trecken. Alsmen dese Waghen-brugghe erghens aen brenghen soude / soo brachtmen twee groote anckers tot nae by het Fort of plaetse diemen bestormen wilde / ende maecktese daer vaste. Dan nam men een dicke stercke touwe en̄ stackse door den rinck van den ancker / en̄ het andere eynde maecktemen aen den Waghen vaste. Aen het losse eynde (ende dat aen beyde sijden des Waghens) spandemen twintich of vijf en twintich Peerden/ die van het Fort of plaetse diemen bestormen wilde af-gaende/ den Wagen tot het Fort aen-trocken. Maer dit was oock al Parturiunt Montes, ofte cost-verloren/die van Oostende meynden hare Slanghen ende Cartouwen hier op te proberen/ ende te versoecken/ of sy met haer Hels Gheschut desen Helle-waghen souden connen verduyvelen.

Het eene mes houdt het ander in de scheyde.

[p. 757]

(252)

Machina quam quondam meditaverat Itala tellus,

FLANDRIA clara opibus seclis quam norat ovitis,

OSTENDAE frustra haec tentavit solvere muros,
Riserunt BATAVI, simul et NEPTUNUS, amici