Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

Hoe sijn Excellentie Niemeghen beleghert/ ende in-ghenomen heeft den XXI. Octobris, Anno 1591.

[1591.] NAe de veroveringhe der Stadt Hulst/wouden de Staten van Zeelandt geern gehadt hebben/dat sijn Princelijcke Excellentie met het Legher in Vlaenderen ware ghebleven/ om sijn victorien aldaer te vervolghen: Hem wierden verscheydene aen-slagen op Schansen en Sterckten in Vlaenderen aen-ghedient/daer wel goet voordeel by soude zijn te doene gheweest/ insonderheyt voor die van Zeelandt: Maer sijn Excellentie aen-merckende dat Mondragon met sijnen Legher hem grootelijcx in den wech soude zijn/jae dat Parma sijn gantsch ghewalt in corten daghen daer brengen conde/ om sijn aen-slaghen te verhinderen/ ende hy nu goede hope hadde/dat hy op een corts/ met de hulpe van Godt/ soude connen meester worden van Niemeghen/ soo heeft hy het Legher in Vlaenderen doen op-breken/ende hy is den tweeden Octobris in Zeelandt gecomen/daer hy met groote vreucht en blijdtschap is ontfanghen/ ende van groot en cleyn hertelijck ghewillecomt. Sijn Excellentie is al voort uyt Zeelandt nae Gelderlandt ghereyst/niet rustende tot dat hy voor Niemeghen quam/ alwaer hy het meeste [1591.] deel des Leghers ghevonden heeft met het Gheschut ende alle Crijchs-ghereetschap/ die tot der tijdt toe 'tschepe waren ghebleven. Graef Willem quam by sijn Excellentie met xii. Vaendelen uyt Frieslandt. Van den soberen stant der Stadt was sijn Excellentie ghenoechsaem verwitticht/ door Christiaen Huygens, nu Secretaris van de Raden van Staten/die eenen tijdt lanck in de Stadt hadde ghevanghen gheleghen / ende hy was nu juyst wel te passe uyt-ghecomen/ recht eer de brieven van het Hofvan Brussel te Niemeghen waren aen-gecomen/belastende datmen hem noch eenen tijdt lanck soude ghevangen houden.

Sijn Princelijcke Excellentie Graef Maurits is den xiiii. Octobris met sijn gheheel Legher voor Niemeghen ghecomen, ende heeft terstont een Scheepsbrugghe ghemaeckt over de Wale/ om van het een quartier tot het andere te moghen gaen. Doch die van der Stadt hebben de selve uyt S. Hubrechts Thoorn stracx in stucken gheschoten/ daer door hy ghedwonghen wierdt de selfde wat verder van de

[p. 605]

(208)

Mens generosa animo generoso tendit ad alta,

Non humili conta loco, post pauca Trophaea,

MAURITIUS nova mox PRINCEPS extorsit IBERO

NOVIMAGUM superans sicsic juvat ire per hostes,

[p. 606]

[1591.] Stadt af te legghen. Sijn Excellentie heeft veertich stucken Gheschuts gheplantt by de Hoender-poorte/ daer een stuck muyrs sonder wal was / ende onder aen den voet van den Hoender-berg in de Oye sestien stucken/ ende noch xii. in de Betau over den Lappen-toorn/ om daer mede bresse te schieten tusschen den Valcken-hof ende de Hoender-poorte. Als het Gheschutt gheplantt was/ heeft sijn Excellentie de Stadt op-gheheyscht. Daer op die van der Stadt antwoordden/ dat Graef Maurits een jonck Vryer was, ende de Stadt van Niemeghen een Vryster, die wel weerdich was datmen wat meer moeyte dede om die te crijghen.

De Borghers ende Soldaten hielden haer in het eerste trots ende mannelijck ghenoech/maer siende de menichte des Gheschuts op vijf verscheydene oorden gheplantt/de loop-graven tot haer aen-comende/de minen daer mede sy onder-graven wierden/ de menichte der Schepen/ de couragie en vlijtighe onversaechtheyt des volcx/ d'welck haer belegherde: Soo begost haer den moet al vry te ontvallen. Sy en hadden maer drie Vaendelen Soldaten binnen/daer Capiteyns van waren de Heere van Gheleyn Gouverneur, Snater, ende Ian van VVeerden, met weynich Peerden/ daer Hendrick Kieboom, alias Neuse/ eenen Berchvercooper/ Capiteyn over was. Sy hebben aen Verdugo om hulpe ghesonden/midler wijle alle moghelijcke teghen-weere doende; De leeghe plaetse die tusschen de Riviere ende 'tValcken-hof is/ hebben sy af-ghesneden van de Stadt/ ende hebbender ghelijcker handt eenen wal in der haeste op-geworpen/daer aen Man/Wijf/ en Kindt ghearbeydt hebben. Sy hebben oock de Hoender-poorte ghestopt/ende voorts ghedaen al wat cloecke Borghers en Soldaten te doene toe-stondt. Maer gheen ontsett vernemende/ ende tot haren grooten leet-wesen siende/ dat hare huysen uyt Knodsenburgh ende van elders/dagelijcx seer leelijc gerampaneert ende door-schoten wierden: [1591.] Oock haerder vele grooten honger en commer lijdende; Als oock door schrick en vreese der brandt-coegelen/die elcke reyse op het onversienste in de Stadt op en deur hare daken vielen/ soo hebben de Borghers ende Soldaten eenpaerlijck besloten de Stadt met accoort over te gheven in handen van sijn Princelijcke Excellentie. Soo haest als Neuse gheroken ende vernomen heeft/ datmen van parlamenteren begon te spreken/ soo is hy met sijn Ruyteren te Peerde gaen sitten/ ende is met eenen vollen loop door het Zeeusche quartier geloopen ende daer deur gheraeckt/wel wetende dat hy hanghen moest/indienmen hem ghecreghen hadde. Veel Borghers/ soo wel Paepsche als andere op het Stadt-huys gaende/ hebben versocht datmen in onder-handelinghe met sijn Excellentie treden soude/ haer beclaghende dat sy nu wel saghen/ dat sy van den Coninck verlaten waren/voor den welcken sy soo langhe haer goet verteert/ haer bloedt vergoten/ haer lijf en leven ghewaecht/ ende alles by hem op-gesett hadden: Als ooc dat sy meermaels aen Parma ghesonden hadden/ die soo veel te doen hadde met andere ghescheften/ dat hy op haer niet en paste: Op den xx. Octobris hebben sy hare Gesanten aen sijn Princelijcke Excellentie ghesonden/ (waer teghen sijn Excellentie Ostagiers in de Stadt gesonden heeft) versoeckende te mogen in hare Stadt behouden de oeffeninghe der Paepscher Religie/ soo niet alleen/ nochtans ten minsten dat beyde Religien mochten toe-ghelaten worden: Jtem/dat de tegenwoordighe Magistraet mochte in de regieringe blijven: Oock een cleyn garnisoen/&c. d'welck haer alles werdt af-gheslaghen. Soo hebben sy dan des anderen daechs uyt-ghesonden Borgher-meester Vlaemijnck, met volle macht het verdrach te besluyten op soo goede conditien als hy immermeer soude connen erlanghen/d'welck hy ghedaen heefe/ zijnde vast so-

[p. 607]

danighe [1591.] als andere veroverde Steden ghegeven zijn. De Soldaten trockender uyt den xxii. Octobris, met hare Vaendelen bagagie/ wapenen en gheweer in amplissima forma, ende werden geconvoyeert tot voor de Stadt Grave. Sijn Excell. heeft in de Stadt ghevonden vijf en twintich metalene stucken Geschuts/ twaelf yseren/met andere amunitie ende Crijchs-gereetschap: Doch de Stadt ende Borgherije vondt hy in eenen seer aermen staet / den meesten-deel der huysen waren deur-schoten/gheduyrende de belegheringhe/ als oock te vooren uyt Knodsenburgh. De huysen waren bloot van in-boel ofte huys-raet/d'welc gheen wonder en is/want door dien sy soo lange sonder neeringhe/ coop-handel/ of acker-bou gheseten hadden/ soo hadden sy hare beste cleederen/ bedden/ [1591.] schotelen/ potten/ en plateelen uyt der Stadt gheschickt/vercocht/ ende verteert. De Magistraet bekende sijn Excellentie/datter over de drie duysent bedden uyt hare Stadt nae Hollandt gebracht ende vercocht waren/doe de Schepen noch op licent voeren/ coopende rogghe daer voor/ dieder eenen tijdt lanck ghegolden heeft vier en dertich Keysers guldens 'tmolder/gaende xviii. op een last.

Graef Philips van Nassou, een cloeck verstandich Heere /is Gouverneur der Stadt gestelt/ende Geraert de Ionge, Gouverneur van Knodsenburgh/is sijn Genade tot eenen Luytenant Gouverneur by-ghevoecht/ met vi. Vaendelen te voet/ ende twee te Peerde.

Tandem fit Surculus Arbor.

Die noch corts was een SPRVYT,

Js nu een' BOOM vol jeuchden:

Noort/ Oost/ West/ ende Suyt/

Worden vertelt sijn deuchden.

Godt will' hem langhe sparen/

Jn voorspoet en wel-varen.