Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 517]

Schenck ende Cloet nemen Werle in/ den XXVII. Februarij, Anno 1586.

⁺ MArten Schenc Colonel/ende Herman Frederic Cloet/Gouverneur van Nuys/beyde cloecke Crijchs-helden/zijn op het eynde van Februario met eenighe Ruyteren en̄ Voetknechten den Rijn gepasseert/om de Stadt Werle in Westphalen te bespringen. Als sy op den 27. Februarij des morghens te vier uyren voor de Stadt gecomen waren/soo hebben sy met behendicheyt een huys nae by de Poorte gelegen/in brande ghesteken. De wijle de Borgers besich waren om desen brant te blusschen/ soo heeft Schenck aen d'ander sijde van de Stadt sijn volck de muyren doen beclimmen/ daer sy stracx sonder teghen-weere meesters van geworden zijnde/met sulcker haeste de Poorte opgheslaghen hebben/dat de Ruyters op de Marckt waren/ eer de Borghers wisten dat hare Stadt inghenomen was. Daer is een Casteel aen d'een sijde deser Stadt/ eertijdts van Hermanno de VVeda Bisschop van Ceulen aldaer ghemaeckt/tot het welcke de Borgers met sulcke hoopen ende onordentlijck gedruys haren toe-vlucht namen/ dat het garnisoen daer op ligghende/ haer de Poorte voor de neuse toe-sloot/vreesende dat Schencks Soldaten pesle mesle met de Borghers inloopende/ het Casteel vermeesteren souden. De Stadt aldus overrompelt zijnde / heeft Schenck het Casteel op-gheheyscht/ maer Ioncker Ian van VVarmijnckhousen, die daer Gouverneur op was/ heeft het teghen-ghehouden/ende hy heeft stracx eenen Post afgeveerdicht aen Graef Everard van Solms, Marschalck van VVestphalen, biddende dat hy hem op het spoedichste eenich volc woude sende/ alsoo hy niet sterck ghenoech en was om langhe teghen te houden met die weynighe die hy by sich hadde. Soo haest als de Grave van Solms dese tijdinghe creech/ soo heeft hy stracx nae Werle toe gesonden eenige Wagenen en Carren met victualie [1586.] ende amunitie gheladen / gheconvoyeert met twee hondert vijftich Man te voet/die sonder slach of stoot op het Casteel te Werle ghecomen zijn: Warmijnckhousen heeft hondert van dese Soldaten by hem ghehouden/de reste heeft hy laten te rugghe gaen. Midler wijle heeft de Marschalck by een ghebracht so veel volck als hy conde/ bevelende den Adel stracx op te sitten/ende by hem te comen/ d'welck datelijck gheschiedt is/soo dat hy een Legherken van ontrent vier duysent Man by een versamelt heeft by een Casteel VVaterlap ghenoemt / een halve mijle van Werle. Schenck ende Cloet zijn met een goet deel Ruyteren ende Knechten den tweeden Martij uyt Werle getrocken om dit volck te gaen besoecken/ sy deylden haer Ruyterije in drie hoopen/ ende zijn op de Westphaelsche Ruyteren ghevallen/ die maer sestich sterck en waren. Dese los gheschoten hebbende wendden haer/ om hare Pistolen te laden/ ende dan wederom op haren vyandt aen te vallen/de Boeren dit siende /ende meynende dat de Edel-lieden vluchtten/ende haer ten besten gaven/ zijn oock stracx van malcanderen ghescheurt ende gaen loopen. Schenck en Cloet dit siende/vielen stracx met hare Ruyteren onder dit volck/ ende versloeghender vele. Daer waren dertich Soldaten van het garnisoen van Arensbergh by dese Boeren/ die haer seer mannelijck ghequeten hebben/ want als de Boeren verliepen/ so namen sy een diepe enge strate in/daer Schencks Ruyteren by haer niet comen en conden/wie ontrent haer quam/dien schoten sy van de gule hin af. Schenck siende wat schade dat dit cleyn hoopken hem dede/ is tot haer aenghereden/ haer belovende goet quartier te doen/ indien y haer in sijne handen wouden gheven. Dewijle hy

+ 1586

[p. 518]

[1586.] met haer aldus sprack/ soo wasser eenen die sijn Roer op hem aen leyde/ maer hy miste hem/ doch hy doorschoot eenen die nae by Schenck stont. Als Schenck hem keerde ende te rugghe trock/ soo schieter eenen anderen op hem los/ den coeghel vlieghende van achteren door den sadel-boom/ quetste hem in sijn been/ daer de coeghel in bleef steken. Schenck wel merckende dat hy daer niet uytrichten en soude/ ende sijn Ruyteren onwillich begosten te zijn/ vreesende hare Peerden te verliesen/ (want die Soldaten en deden geen verloren scheute) so is hy afgetrocken. Daer bleven doot in dese schermutsel wel drie hondert Boeren/ die wel acht dagen langh onbegraven op het velt bleven ligghen: Oock zijnder wel drie hondert Boeren vluchtende in de Roer verdroncken. Schenck is met sijn volck wederom binnen Werle ghecomen/ alwaer hy bevonden heeft/dat die van het Casteel niet en sliepen/ maer dapper uyt schoten/ende vele van sijn volc te schande maeckten: Oock schooten sy uyt het Casteel het vuyr in de nieuwe Poorte/daer Schenckens volck uyt en in passeren moeste/ die dit niet en conden verhinderen/ overmidts uyt het Casteel soo dapper met grof Gheschut gheschoten wierdt. Midler wijle [1586.] dat Schenck besich was om het Casteel te vermeesteren/soo quam Mons de Haultepenne met eenen goeden hoop van des Bisschops volck/ ende het Jtaliaens Peerde-volck recht nae Werle toe/ om Schenck te besetten eer hy meer volcx soude crijghen: Oock hadde Parma ordre ghegheven dat Verdugo met den alder eersten volghen soude: D'welck Schenck vernomen hebbende/ soo heeft hy raedtsaem gevonden de plaetse te verlaten: Hy heeft op den viii. Martij den gheheelen dach de Poorten toe ghehouden/ ende al den buyt die sijn volck ghemaeckt hadde/ liet hy op Wagens en Karren laden/ en̄ des avonts te neghen uyren liet hy eenen hoorn blasen/ ende trock ter Stadt uyt/ nae dat hyse thien daghen lanck in ghehadt hadde/ sijnen wech nemende nae den Ham/ ende van daer op Rijn-Berck/ daer hy onbeschadicht binnen quam/ met sich nemende ontrent dertich ghevanghens van de voornaemste Borghers dier Stadt/ welcke hy op groote rantfoenen gheset heeft. De Grave van Licester heeft Schenc voor dese daet vereert met een gouden keten van duysent Croonen.

Multa sunt quae non nisi peracta laudantur.

[p. 519]

(179)

Herculeos olim jactabat vana labores

GRAECIA, non fuit huic Martinus Schenckius impar,

Jnoadendo Urbes, superando fortibus hostem
Ausis Hesperium, quae gloria vera manebit.