Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

Schermutselinghe by Ameronghe, daer Villers ghevanghen wordt/ XXIII. Iunij, Anno 1585.

[1585.] ALs de saken in Gelderlandt aen der Staten sijde qualijck af-liepen / Anno 1584. 1585. 1586. Soo en zijn die van het Sticht van Vtrecht niet vry ghegaen / maer sy hebben de Spaensche wreedtheyt ende overlast al mede moeten smaken/

Vt aliquid boni propter vicinum bonum,
Sic aliquid mali propter vicinum malum,

De Colonel Taxis Gouverneur van Zutphen/heeft het groote ende schoone Dorp Emmenesse, in het Sticht van Vtrecht gheleghen/ hebbende een strate huysen wel een uyre gaens lanck/ overvallen met Ruyteren en Knechten/ende hy heeft het selfde/ als oock andere plaetsen in Goylandt gheplundert/ende seer grooten moet-wille / nae der Spaenscher aert/ aldaer bedreven / met Vrouwen-crachten / branden en blaecken / moorden en dooden / ende sy hebben soo veel buyts mede ghenomen / als sy slepen en draghen conden/als oock een groot ghetal ghevanghene menschen ende beesten / die sy op groot rantsoen ghesett hebben.

Anno 1585. den xxiii. Iunij, is wederom in het Sticht van Vtrecht eenen grooten alarm ende bloedtstortinghe [1585.] geschiedt / de welcke ick hier in't corte sal verhalen. Alsoo den vyandt in de Veelau ende ontrent het Sticht van Vtrecht seer domineerde/ soo vreesden de Generale Staten / dat sy alle daghe dieper in het Landt comen / ende aenslaghen op d'eene of d'ander Stadt practiseren souden. Daerom hebben sy drie stercke Duytsche Vaendelen Soldaten uyt Frieslandt in Gelderlandt te comen verschreven / tot hulpe ende versterckinghe van de garnisoenen / ende des Graven van Meurs/ die met dit volck gesterckt zijnde / heeft ghewenscht Taxis erghens in de Veelau te mogen vernemen/om eens lustich met hem te slaen/ daer toe Schenck de Grave van Meurs alle daghe aen-porde / sonder in achtinghe te nemen/ datmen met schermutseren of slaen niet veel goets tot voordeel der Landen uytrichten en conde/ want of schoon den vyant een duysent Man of twee asgeslagē wiert/ dat achte hy weynich/ ende Meurs was en bleef even wel te swack om de victorie t'achter-volghen / ende Zutphen of Doesburgh te belegheren: Ende de gheheele Veelau/met de omligghende quartieren/soude

[p. 501]

(173)

Ecce Duces bellj paribus concurere signis

SCHENCKIUS et TAXIS exoptant, quod casus ipsis

Attulit, ast tantum strages fit magna virorum,

Quicquid delirant Reges plectuntur Achivi.

[p. 502]

[1585.] doch even wel onder contributie ofte brandtschat blijven moeten/en̄ stracx soude Parma wel nieu volck in de plaetse der verslagene senden: Soo datter geen voordeel by het slaē met Taxis, die doch wel gelandet was/ te vermoeden noch te verwachten en stont. Het was alleen eenen roem van manhafticheyt ende stoutmoedicheyt/die Meurs en Schenck hier behalen conden/met een weynich buyts van de cale Soldaten. De Colonel Taxis was also lustich ende begeerich om te vechten/ als Meurs of Schenck, hy hadde by sich Graef Herman, ende Graef Frederijck van den Berghe. Dese beyde partijen zijn op den xxiii. Iunij aen malcanderen onversiens gecomen by Amerongen/gelegē tusschen Vtrecht ende Rhenen/by de Vaert. Taxis hadde alleen Ruyteren by sich/ het Voet-volck was noch wel een uyre gaens te rugghe. De Grave van Meurs hadde al sijn volc by malcanderen/ en̄ het Dorp Amerongen tot sijnen besten. Eenighe rieden hem/dat hy te Ameronghe soude liggen blijven/niet twijfelende of Taxis en soude/ om sijnen moet te coelen/ hem aldaer comen bespringen/daer Meurs met voor-deel/ende Taxis met na-deel soude vechten. Maer Meurs en Schenck waren soo begeerich om te slaen/dat sy desen raedt geen gehoor en gaven/maer sy ruyschten met vier Vaenen Ruyteren uyt Amerongen, en̄ sy trocken den vyandt te gemoete op de Heyde. Beyde partijen waren so heftich/dat sy gelijckelijc met al haer volck malcanderen aen clampten/ ende sy braken stracx malcanderen orden en̄ vielen elck sijnen man aen/so sy best conden: Sy jaechden en vervolchden malcanderen in de wijde ruyme Heyde / d'een onder d'ander pesle mesle vermenght zijnde/ so datmen naeu vriendt van vyandt kennen en conde: Daer en wierdt niet eens ghetracht noch van d'eene/ noch van d'andere partije/ om het volck wederom in ordre te brengen/so heet en̄ gebeten was elck op sijnen [1585.] man. De victorie was heel twijfelachtich/ tot dat Taxis Voet-volck aen-quam met een versche Vaene Ruyteren/die in ordre zijnde/der Staten volc/d'welc door de Heyde verstroyt was/lichtelijck op de vlucht ende in noch grooter confusie brochten. Der Staten Voet-volck hielden haer in slacht-ordre dichte in malcanderen gesloten/en̄ weerden haer mannelijck/want daer en was gheen hope van te connen ontvluchten: Maer der Staten Ruyteren niet connende het Voetvolck ontsetten/ en̄ de Spaensche Ruyteren en Voetvolck dapper op haer vallende/so zijn sy eyndelijc van malcanderen gescheurt/ en̄ van den vyant meest doot geslagen/of gevanghen. De Staten hebben dien dach verloren ontrent sesthien hondert Mannen. Joost de Soete Heere van Villiers, Gouverneur van Vtrecht/ wiert in dese schermutselinge gequetst en̄ ghevangen/ ende de vyant heeft hem nae den hals ghedongen/om dat hy den Staten Bouchain in handen gestelt hadde; Maer hy is na der hant los gecomē voor groot rantsoen/ende andere ghevangens. De Grave van Meurs vluchte na Amersfort: Schenck na Vtrecht, doch stracx daer nae is hy met die weynige die ontloopen waren/ getrocken na de Vaert/gelegē recht over Vyanen/op de Lecke / die hy sterck begon te beschansen/ om des vyandts voorderen inval te beletten/sterck garnisoen daer in ligghende. Taxis keerde wederom na Zutphen, sonder yet meer uyt te richten / want hy de macht noch middel niet en hadde meer quaet te doet/soo dat de Staten niet eene Schanse door dese neder-laghe verloren en hebben / het is alleen geweest een brauade die dese Crijch-Overste malcanderen ghedaen hebben met het bloedt van veel goede Crijchs-lieden. De Hooch-Duytsche Rijm-Chronijcke seyt:

Gar vill volck auf der wal-stat bleibt,
Da von man iets vill redt, und schreibt,
Als solt het sein ein Moker-heidt,
Das vilen lieb, auch vilen leidt.