Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 446]

Afbeeldinghe ende beschrijvinghe van de Schansen/ende Forten die de Staten hebben ghemaeckt/om Zvtphen te besetten ende benouwen.

[1584.] ALso het garnisoen van Zutphen (Anno 1582. van Parma by surprinse inghenomen) den benaebuyrden Steden ende Quartieren veel schade ende onghemack was aenbrengende/ halende ghevanghens ende op contributie brengende vele wijt-gesetene persoonen ende landt-streken: So hebben de Staten/ al stracx nae het verliesen der selfder een groote gheweldighe Schanse doen maken recht teghen over de Stadt/ op de Veelau/ aen den Yssel-cant / eensdeels om het loopen en streupen des garnisoens van Zutphen te verhinderen/ander-deels om de Riviere te besluyten. Maer in den Winter is d'Yssel soo hooghe opgheloopen/ (ghelijck dat ghemeynelijck alle jare gheschiedt) dat dese Schanse seer verswackt ende schier geheelijck verloopen ende vervallen is. Soo haest als het water der Riviere ghevallen ende afgheloopen was/soo hebben de Spaensche dese verdorvene ende vervallene Schanse inghenomen/ met garnisoen besett/ wederom vernieuwt ende versterckt/ende daer uyt gheheel Gelder-landt/ Overyssel/ 'tSticht van Vtercht/ ende het Landt rontom her /tot in Hollandt toe /berooft/gebrandtschat / ende op contributie ghebracht. De Staten hebben (soo om het loopen ende buyt halen te beletten/ als oock op hope van dese groote Schanse ende de Stadt selfs te benauwen met af-snijdinghe van allerley noodruft) hare omligghende Steden ende Forteressen met stercke garnisoenen besett/ ende sy hebben de groote Schanse ende de Stadt met veel andere Schansen / Forten/ende begravinghen alsoo omcingelt ende besett/dat sy hoopten dat sy haer met lanckheyt van tijde souden uythongheren/ende dwinghen de Stadt te verlaten/ of in handen van de Staten over te gheven. Oock hebben de Staten de Grave van Hohenlo met een goet deel Crijchs-volck/d'welck [1584.] in den Ceulschen Crijch Truchses ghedient hadde / in de Veelau ghesonden/ om Zutphen meer en meer te belegheren ofte besluyten. Hy heeft sijnen vlijt ende neersticheyt aenghewendt om de groote Schanse te vermeesteren/ende alsoo Zutphen te moghen naeder comen/maer siende ende bevindende/dat hy met ghewelt niet uytrichten en conde / soo heeft hy de Stadt soo besett ende met Schansen en Crijchs-volck so omcinghelt/ d'eene Schanse met gordinen ende retranchementen aen d'ander soo hechtende van den eenen oever der Riviere boochs-wijse tot aen den anderen/ datter van den Veelanschen cant af niet in de Stadt en conde ghebracht worden/jae daer en conde niet een Mensche aen die sijde uyt of in de Stadt comen/of hy moeste sich met een schuytgen heymelijck by nachte boven ofte beneden die Schansen ende retranchementen deur stelen. Aen d'ander sijde op den bodem der Graefschap hadden de Staten oock eenighe plaetsen met garnisoen besett/als Lochum/ende het huys te Dort: Alsoo datter niets in de Stadt en conde ghebracht worden/ dan met groote ende stercke convoyen/daer de arme Borghers nae verlanghden om wat spijse te moghen crijgen/maer vreesden voor den eyselijcken inval en̄ wrevelmoedicheyt der Ruyteren ende Knechten die de proviande binnen brachten/niet anders haer tierende elcke reyse/dan of sy eene vyandelijcke Stadt veroverden ende increghen. Dit victualieren met stercke convoyen heeft wel seven jaren lanck gheduyrt/dan den eenen/dan den anderen wat voordeels hebbende/ ende malcanderen wat slaende ende afnemende. Alsoo dat de Borghers/ dus gheperst ende ghequelt zijnde/ meesten-deels verliepen/ huys en hof verlatende. De Borghers uyt de Stadt

[p. 447]

(154)

Moenia ZUTPHANIAE PARMAEDUX alta tenebat,

Infestans patriae fines, quod non SACER ORDO

Pertulit, obiciens haec propugnacula, miles
Ne ruat Hispanus vicina per arva cruentus.

[p. 448]

[1584.] wijckende/soo wierden stracx hare huysen ghebroken ende vernielt. Alsmen Taxis den Gouverneur clachtich viel/ soo antwoordde hy/ Als ick den Coninck de muyren en wallen der Stadt levere, soo doe ick ghenoech: Ick en ben niet ghestelt om uwe huysen te bewaren. Dit was den troost dien de schamele Borghers by Taxis vonden. Dit belegheren/beschansen/victualieren/ende schermutselen voor ende ontent Zutphen/ is van beyden partijen soo langhe ende soo ernstich ghedreven gheweest/ als of den gheheelen welvaert [1584.] ofte onder-ganck aller Steden ende Provincien aen dese Stadt ende Quartieren waren hanghende gheweest. Soo dat de Staten hier opiniatrerende/ende hare meeste macht/volck/ en gelt consumerende/midler wijle de beste Steden van Vlaenderen ende Brabant/ jae schier die gheheele treffelijcke Provincien/ in Parmas handen zijn vervallen/by ghebreck van ontsett/hulpe/ende ghenoechsaem bystant.

Als Godt Landen en luyden straffen vvil, soo beneemt hy d'Overicheden hare vvijs heyt.