Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

Des Princen van Parmas tocht voor Antwerpen op Vastel-avondt / den tweeden Martij, Anno 1579.

[1579.] DE Prince van Parma/nae het vertreck van Hertogh Casimirs Ruyteren/ meester van 'tvelt zijnde/ is den eersten Martij met Ruyteren en Knechten nae Antwerpen ghetrocken/ seyndende voor uyt Ian Baptista de Monte, met het Peerde-volck. Men meynt/ dat hy sich verlatende op eenighe intelligentie binnen de Stadt/ die haer niet gheopenbaert en heeft/desen tocht ghedaen heeft. Hy heeft eenigher Edel-lieden ende anderer huysen op den wech gheleghen/inghenomen/ende hy is den tweeden Martij ghecomen by Borgherhout/ 'twelck het naeste Dorp aen de Stadt is/ alwaer een goet deel van der Staten Crijchs-volc beschanset lach/ namelijck veertich Vaendelen/ van allerley Natien/ daer Generael over was de Heere van La-Noue, sorterende onder de Colonelschappē van Norrits, Argentlieu, Mouy, ende andere. De Spaensche hebben met der Staten volc wel twee uyren lanc dapper geschermutseert. Maer overmidts Parma veel stercker van volcke was als de Staten/ oock om dat der Staten [1579.] volck geen Ruyteren by haer en hadden/so moesten sy haer plaetse verlaten ende te rugghe wijcken/ onder het Gheschut der Stadt / d'welck sy met goede ordre al vechtende deden/nae dat sy Borgherhout in brande ghesteken hadden. De Borghers van Antwerpen waren wel ghemoedt / sy spanden de ketens/elck trock in sijn gheweer nae sijn alarm plaetse / ronde op ronde binnen de Stadt/ ende op de Stadts-vesten doende. Als de Spaensche binnen scheuts quamen/ soo heeftmen uyt de Stadt het grof Gheschut dapper daer onder laten spelen/ dat armen en beenen in de lucht vloghen/ evenwel duyrde dese schermutselinghe tot 'savondts toe/ als doen zijn de Spaensche te rugghe ghetrocken/ achter-latende wel vijfhondert Man/ ende van der Staten sijde blevender ontrent twee hondert.

Hertogh Matthias ende de Prince van Oranien stonden t'Antwerpen op de Stadts-muyren of Rampart/

[p. 321]

(110)

Hinc petit Anversam furioso milite PARMA,

Implentur clamore viae, magnoq_Ʒ tumultu

Quâ data porta ruunt Cives, vis Principis illum

Hinc cogit fugere, ast nonnullas perculit Urbes.

[p. 322]

[1579.] ende saghen dit ghevecht aen / op alles goede ordre ghevende. Dese schermutselinghe gheeyndicht zijnde/ heeft de Magistraet van Antwerpen/ laten in der Stadt brenghen de ghequetste Capiteyns ende Officieren/ latende hare wonden verbinden/van ghelijcken is oock gheschiedt aen de ghemeyne Soldaten/so buyten als binnen de Stadt; Oock heeft de Magistraet eenighen die haer cloeckelijckst in dit ghevecht ghedraghen hadden/bedanckt ende vereert: De doode zijn eerlijck/nae Crijchs-ghebruyck/gheeerdet ende begraven.

Des anderen daechs is Parma met sijn Legher vertrocken by ghebreck van lijftocht/nae Leuven/afbrandende ontrent Antwerpen eenige Meulens ende Huysen: Hy heeft beleghert het Casteel van Grobbendonck, gheleghen aen de Nethe/ toe-behoorende Heer Iasper Schets: Dit Huys heeft Parma met vier stucken grof Gheschut beschoten: Soo dat die daer in laghen/ haer by compositie moesten overgheven in sijn handen: Het Casteel staken sy in brandt: Parma heeft alle de Neder-landers/die daer in waren/ laten om-brenghen: Maer de uyt-landers/insonderheyt de Francoysen/ quamen vry/ op de bede ende versoeck van eenen Franschen Capiteyn/Serre ghenoemt/ die by de Spaensche diende. Dese trocken nae Herentals/ daer de Heere van La-Noue in was/om gade te slaen waer den vyandt neder-slaen soude/ende om den selfden soo veel afbreuck te doen/als hy conde.

Corts hier nae isser eenighe beroerte binnen Antwerpen gheresen/door dien dat de Engelsche qualijck te vreden zijnde / begonnen te murmureren ende te [1579.] mutineren/om dat sy in langhe tijdt gheen betalinghe ghecreghen en hadden: Sy hebben die versocht by de Generale Staten/des maels binnen Antwerpen vergadert/die dit volck met beloften/ sonder gelt te gheven/ opghehouden hebben/ niet connende het Crijchsvolck betalen/ overmits de groote disordre in Vlaenderen gheresen/door dien de male-contenten het gheheele Landt in roere stelden/ roovende en brandende over al/ ende alsoo bedervende der Staten contributien. d'Enghelsche hare patientie verloren hebbende/soo hebben haerder ontrent veertich/als de Heeren Staten des middaechs uyt de vergaderinge quamen/ ghevatt ende ghevanghen ghenomen den Abt van S. Michiel/ een van de Staten / ende sy hebben hem tusschen haer/ midden door de Stadt gheleydt/ ende tot aen de Riviere ghebracht/daer sy hem in een schuyte setten/ daer sy haer volck in hadden/ sy staken van landt/ ende wouden hebben/dat hy haer beloven soude te betalen/ zijnde eenen seer rijcken Abt binnen Antwerpen/ of sy wouden hem over boort werpen/ ende verdrincken. Doch de Prince van Oranien/ende de Colonellen van Antwerpen sonden eenighe goede vrede-makers aen de Enghelsche/ die beloofden haer datse op eenen corts souden betaelt worden/ ende hebben alsoo den Abt uyt haere handen ghecreghen/ die wel blijde was/ dat hy uyt deses volcx handen ontcomen was/ haer niet houdende noch achtende voor Enghelsche/ maer voor Duyvelsche.

Laesa patientia fit furor.