Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

Hoe der Staten volck wederom uyt Amsterdam gheslaghen ende ghedreven werdt / Anno 1577. den 23. Novembris.

[1577.] DE Colonel Hellingh ende Nicolaes Ruychaver een oudt Capiteyn / hebben haer seer cloeckelijck ende mannelijc gedragen op desen aenslach/so haest als sy tot op den Dam ghecomen waren / ende het innemen des Raedt huyses haer niet en gheluckte/ soo hebben sy begonnen haer op eenighe plaetsen met balcken en boomen te verstercken/daer en tusschen de Borgers die tot haer aenvielen/ vermanende ghemack te houden/ dat sy niet ghecomen en waren om de Stadt of Borgherije te beschadigen/maer om haer te verlossen uyt de handen ende tyrannije der Spaenjaerden ende anderer vreemde Natien; Eenighe uyt de Borgherije begonnen met Hellingh sprake te honden/ ende stont te vermoeden/dat sy wel haest souden de wapenen aen beyde sijden neder-gheleyt hebben / maer in dit ghespreck wierdt Hellingh gheschooten / dat hy stracx doodt ter aerden viel: D'welck de Borghers siende / soo hebben sy nieuwen moet ghegrepen / ende sy zijn met de ses Vaendelen Soldaten die sy binnen hadden/op des Princen volck ghevallen / ende hebbense/ al schietende ende met malcanderen vechtende / te rugghe ghedreven/in welck ghevecht Capiteyn Ruychaver ghevanghen werdt/gevanckelijck wech geleyt wordende/is hy van eenen die lange vyandtschap met hem gehadt hadde/van het leven berooft/ een cloeck Heit/die veel goede diensten ghedaen hadde/ ende was een van de oudtste Capiteyns die de Prince in sijnen dienst hadde: [1577.] By de Poorte gheraeckte een tonne busse-cruyts in den brandt/d'welck groote disordre ende verbaestheyt onder des Princen Soldaten brocht / alsoo dat sy gheheelijck ter Stadt uyt gheslaghen ende ghedreven zijn.

Al hoe wel desen aenslach qualijck gheluckte/soo en is hy nochtans niet sonder vrucht gheweest / hy heeft die van Amsterdam alderhande achter-dencken ghemaeckt: Siende ende overlegghende/dat sy nu langhe waren beleghert/ of immers dat alle passagien te water ende te lande ghesloten of seer becommert waren/ door de Noordt-Hollandtsche Schepen/ ende overmidts daer oock wracken voor de Stadt ghesoncken waren/ ende datter nu in langhen tijdt noch neeringhe / noch welvaert in der Stadt gheweest en was/ het welcke men daer onghewoon was / maer dat sy rontom in vyandts landt saten/ ende gheen ontset noch verlossinghe en waren verwachtende/ ouermits de saken met Don Johan soo selsaem afliepen/ so resolveerden sy tot verdrach te comen met sijn Princelijcke Excellentie ende de Staten des Landts/ d'welck met groote moeyte in 'sGraven-Haghe ghetroffen is/ op den achtsten dach Februarij, Anno 1578. De principale Articulen des verdrachs waren dese: Dat die van de Ghereformeerde Religie souden moghen buyten de Stadt gaen Prediken/ende binnen de

[p. 268]

[1577.] Stadt een onghewijede plaetse hebben tot begravinghe harer dooden. Dat de ses Vaendelen die garnisoen aldaer ghehouden hadden/ souden ghecasseert worden: Maer datmen andere vier of ses hondert Mannen aennemen soude onder de Capiteynen van der Stadt / tot bewaringhe ende bewakinge der selfder. Jtem dat de oude Schutterijen der Stadt weder opghericht souden worden/ ende dat de plaetsen der afgestorvene souden vervullet worden/so wel van uytghewekene / als andere / sonder onderscheyt/&c.

Maer dit Contract en duyrde niet langhe / want alsoo die van de Religie de andere beschuldichden van niet ghehouden te hebben het Accoort/ oock niet voldaen te hebben den Artijckel sprekende van de Schutterijen/maer dat sy veel attenteerden ende practiseerden tot nae-deel van de Stadt en 'tgantsche Landt/ heymelijcke correspondentie houdende met Don Johan/ soo isser een vreese ghecomen onder het meeste deel der Borgheren / die al reets smakende de profijten ende goede neeringhe die sy daghelijcx meer ende meer creghen / de selfde vreesden te verliesen/ indien daer eenich misverstant of scheuringhe wederom op rees: Derhalven soo hebben sy haer in het stuck van de Religie (wes halven de meeste oneenicheden dagelijcx [1577.] onstonden) gheconformeert met de andere Steden van Hollandt/ die de Ghereformeerde Religie gheheelijck hadden aenghenomen: Sy hebben haren Paepschen Magistraet/ten overstaen van de Heeren Matenesse ende vander Mijle/ghecommitteerde der Edele Mogende Heeren Staten/ende des Hofs van Hollandt / afgheset/ ende met de Minder-Broeders (die insonderheyt de Borgherije in de Roomsche Religie sterckten ende stijfden) uyt de Stadt doen vertrecken/ met al de reste van Papen en Moniken/ welcker ghetal heel groot was/ want sy waren uyt alle de andere inghenomene Steden hier in gevlucht: De stomme Beelden zijn uyt de Kercke ghenomen met ordre/ende sy hebben in de plaetse der selfder daer in ghevoert wel-sprekende / gheleerde / godtsalighe Leeraers / die het volck den wech der waerheyt uyt Godes woordt hebben aenghewesen. Het veroveren deser treffelijcker ende machtigher Stadt was een groote afbreucke in de affairen van den Coninck ende Don Johan/ende een groot voordeel voor de Staten/ ende alle Ghereformeerde/die met blijdtschap songhen:

Siet hoe fijn end' lieflijck is t'allen stonden,
Dat Broeders in eendrachticheyt bevonden
T'samen vvoonen in vrede goet.

[p. 269]

(90)

Innadunt Urbem, sed Cive obstante recedunt

Obstat WOLPHARDI virtus quae Carmine nostro

Digna cani, vitam Patriae neglexit amore
Et cadit HELLINGUS stultis qui praefuit ausis