Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 257]

De Hertoghe van Aerschot ende andere Heeren worden te Gent ghevanckelijck ghenomen/ Anno 1577. den 28. Octobris.

[1577.] ONtrent dien selven tijdt als de Brabanders den Prince van Oranien tot haren Rouwaert ofte Gouverneur vercoren hadden/ is den Hertoge van Aerschot oock vercoren Gouverneur van Vlaenderen maer dat is taliter qualiter toegegaen/meer door drift van eenige particuliere / als met een ghemeyn accoort ofte verwillinghe. Jmmers en hadden de vier leden des Landts gheen groote affectie tot den huyse van Croys: Hy hadde sijn commissie van de regierende Raden van State ontfanghen in amplissima forma. Hy is den xx. Octobris binnen Gent ghecomen/ met xxiii. Vaendelen Knechten / ende CCC. Peerden inghehaelt/ die hem wel een mijle weechs te ghemoete ginghen / vergeselschapt met veel Adels/ende hy is heerlijck ontfangen/ als eenen Gouverneur van Vlaenderen sulcx wel toebehoort. Te Gent gecomen zijnde/vertoonde hy hem der Gemeynte seer vriendelijck ende beleefdelijck/segghende ende hope ghevende/mede gebracht te hebben 'tgheene haer verblijden soude/ als restitutie van hare Privilegien/ende voorder afbrekinghe van 'tCasteel/ daer mede hy stracx by den ghemeynen Man groote gunste gecreghen heeft: Maer den ghenen die de Gereformeerde Religie toeghedaen waren/als voornamelijck den Heeren van Ryhove, Hembyse, ende Croyvelde, en was de comste des Hertoghen van Aerschot als Gouverneur van Vlaenderen niet lief noch aenghenaem / als die het noch soo heel corts met Don Johan gehouden hadde / oock vreesende dat hy in faveur van de Religie / of van haer / weynich ofte niet doen en soude: Jnsonderheyt gaf dat velen een quaet achter-dencken / als sy saghen dat hy soo groote ghemeynschap ende so veel sprake hielt met Swevegem/ Rassingem/ende andere/diemen voor seker wist/dat het met Don Johan hielden: Veel liever wouden sy [1577.] den Prince van Oranien tot het Gouvernement van Vlaenderen gebracht hebben. Die van de Religie vermaenden d'een den anderen tot stantvasticheyt ende handthavinghe der Religie / ende tot bevoorderinghe der ghemeyner Landt-saken/ende vonden goet/dat Ryhove soude reysen nae Antwerpen/om den Prince van alles te informeren/ende sijn advijs te hooren. Te Antwerpen ghecomen zijnde / heeft hy den Prince de gheheele sake verhaelt. De Prince dit alles in het langhe ghehoort hebbende / vraechde: Wat raedt? Ryhove die daer ghecomen was om raedt en troost te soecken/ was wat verfleghen/als hy den Prince dus hoorde spreken / ende seyde / Heer /ick en weet genen raedt/dan den Hertoghe van Aerschot / met al sijnen hoop Edelen/ Bisschoppen ende Prelaten / met den gheheelen nest by den halse te nemen / ende te verdrijven. De Prince sprack/salmen so handelen/als ofmen desperaet ware? Ryhove seyde daer op/hy en wist genen anderen middel/ ende hadde liever alsoo doende hulpe van Godt te verwachten/jae liever manlijck te sterven/dan in vreese ende slavernije te leven/daer by voeghende: Jck wil mijn leven voor 'tVader-landt wagen. De Prince vraechde wat hulpe dat hy meynde te vinden? Rijhove antwoorde/dat hy de Gemeynte woude verwecken/om hare Privilegien ende vryheden te heysschen ende te vindiceren. De Prince troc de schouderen/ende en woude Rijhove niet stercken in sijn voornemen/d'welc seer hasardeus ende periculeus was; Doch Rijhove siende dat de Prince hem nu niet seer hart tegen en sprack/nam dat voor half verwillighen/ ende trock nae Gent/om sijn voornemen in het werck te stellen. Ten selve dage gebeurdet/dat Hembyse den Hertoge van Aerschot/gaende na het Stadt-

[p. 258]

huys/opentlijck [1577.] aensprack/biddende dat het sijne Excellentie woude ghelieven te publiceren de restitutie van hare Privilegien/ om het volck contentement te geven/ende te verblijden/gelijc hy in sijn eerste incomste haer belooft hadde. Den Hertoghe/van Hembyse deser sake halvē seer geimportuneert zijnde/antwoorde in toorn met dreygende woorden / seer heftich ende strenghe/ Men sal de Previlegy-roepers wel vinden, ende Men sal sulcke Muyte-makers met haren aenhanck al ophangen, hoewel sy van den Prince van Oranien opgeruyt worden, met diergelijcke woorden meer. De Gemeynte dit hoorende/soo isser eenen alarm door de gheheele Stadt geresen/een deel den Hertoge /de andere d'ander partije by-vallende / doch dese buye is haest overgegaen door tusschen-spreken des Magistraets ende andere notabele persoonen. Des selven daechs comt Rijhove ontrent vier uyren ter Poorten inghereden/ ende verstaen hebbende watter passeerde/soo wapent hy hem selven met vier van sijne dienaers / ende noch vier Musquetiers / ende so begeeft hy hem op de strate/ sijn vrienden ende ghebuyren aenroepende hem by te staen: Vermanende een yeder te strijden voor de vryheyt van 'tVader-landt / datmen de Spaensche Jnquisitie / met alle de nieuwe Bisschoppen moeste voor den Duyvel jagen/&c. Waer op Capiteyn Miegem stracx seyde/dat ware ghesproken als een Man/ so moestmen te wercke gaen/ende hy beloofde tot der doodt toe hem by te staen/desgelijcx deden oock Hembyse/ Croyvelde/Heyman/ende Houweel/die stracx niet hare aenhangers innamen het Princen Hof/ende sy maeckten haer oock meesters van 'sGraven Casteel/daer het Gheschut stont; Sy cregen stracx eenen tamelijcken by-val/doch so groot niet als sy wel verhoopt hadden: Even wel en woude Rijhove niet afstaen van sijn voornemen / ghenoechsaem verstaende [1577.] het perijckel daer hy in was / soo hem sijnen aenslach misluckte: Jmmers cort raedt goet raedt/hy treckt met eenich volc recht nae het Hof van S. Baefs/daer d'Hertoge van Aerschot logierde: Aerschots Jonckeren en Hof-gesin wouden haer ter weere stellen/maer Rijhove ende Miegem riepen/Laet ons de Voghels in haren nest verbranden, en̄ bevalen van alle canten hout en stroo voor de Poorte des Hofs te brengen/in meyninghe stracx het vuyr daer in testeken: Den Hertoge dit siende/begon voor sijn leven te vreesen/wel wetende wat Heer Omnis, ofte een rasende Gemeynte doet/ hy heeft bevolen de Poorte te openen/daer stracx alle man met een gedruys in liep/eenighe dreyghende den Hertoge doodt te slaen/maer Rijhove heeft haer sulckes verhindert/den Hertoge gevangen nemende/drie dagen nae dat hy voor Gouverneur van Vlaenderen was aenghenomen. Stracx schickte Rijhove eenich volck/en̄ liet oock vangen de Heeren van Rassingem/ van Champigni / van Sweveghen/van Eecke/van Mostgroen / Hooch-Bailliou van Gent / met sijnen Sone/den President van Vlaenderen/Jacob Hessels/ ende Jan de la Porta/Raetsheeren/ en̄ Visch/Bailliou van Jnghelmunster / met de Bisschoppen van Brugghe/van Yperen/ende meer andere. Hier mede werden ontdeckt ende gebroken veel loose aenslagen. Sy werden alle gebracht ten huyse van Rijhove/ende gestelt in diversche camerē: Hier mede was den alarm gestilt/ende elck troc na huys. Aerschot is den xiiii. Novemb. los gelaten/door middel en̄ tusschen-spreken der Staten/ende des Princes: Maer d'andere bleven noch sittē tot dat de Prince van Parma Anno 1584. de Stadt van Gent innam. Den meestendeel der Borgeren presen Rijhove en̄ Hembyse/en̄ hieldent met haer.

Vbi fortuna, ibi favor populi.
Vive qui vince.

[p. 259]

(86)

Pro patriâ adversis sese objectare periclis
Ryhoven volüit, sed libertatis amore,
Arschottiq_Ʒ ducem, sociosq_Ʒ in vincula noctu

Detrudit, servant urbes sua jura, fidemq_Ʒ