Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

Hoe de Spaenjaerden het beschanste Dorp Bommene beleghert / bestormt / ende inghecreghen hebben / den XXVIII. Septembris, 1575. alles vermoordende.

[1575.] BOmmene is een Dorp in Zeelandt/gheleghen op den punct van drie Dijcken/die d'eene d'andere flanckeren/het is/ geduyrende den Zeeuschen Crijch / seer sterck ghemaeckt / met een Ravelijn op elcken Dijck/ die de fortificatie van het Dorp / ende de Haven besloten/houdende de Grachten vol waters door een Sluys / behalven aen den Zee-dijck. De Commandeur heeft Montdragon, Sanchio d'Avila, ende Iohan Osorio de Vlloa belast Bommene te bespringhen ende te overweldighen. Capiteyn Francisco de Aguillar Alverado is met drie Vaendelen Spaenjaerden voor uyt getrocken / om die van Bommene te berennen ende te besluyten/ het gros van het Spaensche Legher is hem stracx ghevolcht/ mede-brenghende twaelf groote muyr-brekers. Doe dit Legher nae Bommene toe marcheerde/so wasser luttel Crijchs-volck binnen / maer alsoo de Zeelandtsche Schepen niet verre van daer en laghen/soo gheraecten daer noch binnen drie Walsche Compagnien/ [1575.] twee Hooch-duytsche/ een Fransche. Den Gouverueur was een Francoys / ghenoemt Meester de Nieville, een oudt ervaren Crijchs-man. Den Spaenjaert sijn Baterien geplant hebbende/heeft de Wallen van Bommene drie dagen beschoten/ en̄ maecte een bresse die lichtelijck te beclimmen was. Als die van binnen dat sagen/soo sochten sy te parlamenteren/ende daer wierden tot dien eynde Gyselaers van beyden sijden ghesonden. Maer alsoo hem een Spaens Soldaet in de begravinghe liet verluyden/dat indien haer de Rebellen/ (die hy een hoop hinnen noemde/dat is/bloode Menschen/gheen couragie hebbende) wilden overgeven/soo mochten sy haer selven van boven de muyren sonder wapenen neder-werpen / want men haer op gheen ander conditie in genaden aennemen en soude: Ende dierghelijcke woorden meer: Soo verhinderde dit alle voorder handelinghe van overghevinghe.

[p. 173]

(56)

BOMMENE quid gessit nullus cantabit IBERUS
Mitto alias pugnas, belli certamina mitto,
Haec sola obsidio docuit nos malle perire,
Hoste simul pereunte Iugum quam f[er]re Tijrannj.

[p. 174]

[1575.] Montdragon, Sancio d'Avila, ende Iohan Osorio siende dat het innemen deser plaetse met ghewelt noch halsen costen soude / soo sonden sy den Capiteyn Francisco de Aguilar, om met den Gouverneur te spreken/midts dat hy kennisse met hem hadde. Desen Spaenschen Capiteyn in de begravinghen of Trencheen met den Gouverneur sprekende / boodt hem aen seer redelijcke conditien: Maer de Gouverneur antwoorde/datmen haere woorden niet en mocht ghelooven/ daer by verhalende hoe leelijck dat dien Spaenjaert van haer ghesproken hadde / sonder daerom ghestraft te zijn. De Spaensche Capiteyn excuseerde dit / segghende / datmen niet achten en moeste 'tgheene de Soldaten uyt lichtveerdicheyt spraken. Terwijlen dese beyde noch met malcanderen spraken / soo ghebeurdet / dat eenen Mendoza, die Vaen-dragher van Hydro Pacieco was/ bespiedt hadde een plaetse / daer hy met sijn volck lichtelijck meynde in te gheraken/ dies hy met sijn Compagnie die plaetse op het onversienste besprongh: Maer die van binnen willecomden ende groetten hem soo met haere Musquetten ende Roers / dat hy daer doodt bleef / ende met hem over de dertich van zijn Soldaten. Dit gheschiedt zijnde/ soo seyde de Gouverneur tot Aguillar, dat onder de sijne noch veel Edele ende vrome Soldaten waren/ diemen voor Hinnen scholt/maer sy souden doen blijcken / dat sy vrome Hanen waren: Daerom wilden sy / naest Godt/ haer verlaten op hare cloecke handen ende goet gheweer: Hier mede scheyden dese beyde van malcanderen. De drie voorgenoemde Spaensche Overste besloten / datse die plaetse des anderen dacchs / wesende den xxiii. Octobris, met het leeghe water bestormen souden/ met ontrent acht hondert Mannen / soo Spaenjaerden/ als Hooch-duytsche. Dese op haer Spaensche maniere eenen Pater-noster, ende Ave-Maria ghesproken hebbende/hebben de bresse ende pallisade bespronghen / met groote cloeckheyt/ ende die van binnen hebbense mannelijck afgeslagen/ [1575.] schietende met grof ende cleyn Gheschut seer vreefelijck. De bestormers/nae dat sy wel twee uyrenlanck ghestormt hadden/zijn afgheweken/met verlies wel van twee hondert Man / behalven wel drie hondert ghequetste/ende vele verdroncken/overmits het water in het wassen was / doe sy aftrocken. De drie voorschreven Overste hebben gheresolveert eenen generalen storm te doen met al haer volck/ ende ordineerden (by ghebreck van volck) dat alle de Jongers ende Soetelaers haer op de Dijcken souden comen verthoonen in wapenen/ als of sy daer nieu volck ghereet staende hadden/ om stracx noch een storm aen te brengen. Ghelijck desen storm op den voorschreven dach is aenghebracht met grooten moet ende manheyt/ alsoo is hy oock cloeckelijck afgheslaghen/ soo dat de bresse vol dooden lach. Desen aenloop heeft gheduyrt van 's morghens te seven uyren/ tot op den middach. De voorschreven Jonghers ende Soetelaers zijn oock comen aentrecken / ende vele van haer zijn mede aenghevallen / soo dat die van binnen seer moede gheworden zijn/ mits dat sy nu twee of drie daghen / jae nachten en daghen / in waken / arbeyt/ ende alarm gheduyrichlijck gheweest waren / ende ghenen tijdt en hadden om te eten ofte drincken/ ende hare wonden te verbinden / selfs den Gouverneur ghequetst zijnde in sijn been / daer hy aen doodt bleef/ doch al vechtende; Oock dewijle het Gheschut door het langh-duyrighe gebruyck verhittet zijnde / crachteloos was: Soo is het dat de Spaenjaerden wederom aenvallende / nae ses uyren ghevechts/ op den Wal gheraeckt zijn/ daer sy bleven/ sonder te durven voorder neder/ of in het Fort treden. Als Sancio d'Avila dit sach / soo liep hy toe / eysschende een Rondasse / roepende / dat hy hem verwonderde ende schaemde/datter onder soo veel vrome Soldaten niet eenen en was / die dorste invallen: 'Twelck een

[p. 175]

[1575.] Spaens Musquetier/ ghenoemt Toledo, hoorende/so verliet hy sijn Musquet/ende creech een Rondas/daer mede hy den Walafspronck / midden onder sijn vyanden/hem volchden stracx veel andere: Ende voorts teffens invallende/ wierden sy meester van de plaetse / alles doodende/ die niet ontliepen of haer en verstaken/ welcker weynich waren / men acht gheen twintich / jae andere schrijven datter niet boven vier Mannen het leven van gebracht en hebben/die wonderbaerlijck de doodt ontnomen ende ontcomen zijn. [1575.] Doch de Spaensche en hadden haer deser victorie niet seer te beroemen. Dit belech duyrde ontrent twintich daghen/ende het wordt gheacht het furieuste te zijn daermen oyt van ghehoort heeft / daer bleef voor Bommene meer volcx doodt in die xx. dagen, dan in het belech van Haerlem in den tijt van thien maenden. Daer zijn op Bommene in dien corten tijt wel ses duysent scheuten gheschooten met grof Gheschut.