Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

Dapper ghevecht ter Zee tusschen de Spaenjaerden ende die van Vlissighen/ Anno 1573.

[1573.] IC hebbe nu veel bladen beschrevē met verhalinge der geschiedenissen die te Lande gepasseert zijn in verscheydene Provincien en Steden: Nu moet ic ooc hier een weynichsken verhalē watter op Zee gepasseertis indē jare onses Heeren 1573. De Vlissinghers te water verscheydene treffelijcke victorien bevochten hebbbende/zijn so stout geworden/datse den xiiii. Ianuarij na Antwerpen geseylt zijn/ende hebben by nachte eenige Schepen gehaelt/die daer aen de kaye voor de Stadt vaste lagen/die sy te Vlissinge ghebracht hebben: Ja eenige waeg-halsen dorsten binnen Antwerpen gaen/ en̄ by nachte eenige lieden van den bedde halen/die sy dwongen by schoonen lichten dage sonder spreken met haer uyt de Stadt te gaen /die sy dan ransoneerdē. Sy hebben het Soontgen van Bouwen Ewoutsz. Admirael, tAntwerpē uyt den huyse van den Schout genomē/daer het als gevangen bewaert wiert/en̄ sy brochten dit kint by schoonen dage uyt de Stadt na hare Schepē. Jmmers de Vlissingers hebbent so gemaect/dat eē yeder van haer wiste te sprekē.

Den Hertoghe van Alba de Vlissinghers ontsiende door hare coenicheyt en̄ cloecke daden die sy dagelijcx op Zee bedreven/schreef ende sont alomme na Vranckerijc/Danemarc/en̄ Oost-lant/om scheeps-volc/om die van Middelburg te ontsetten/ende de Vlissingers wat te doē binnen blijvē/ doch hy creech alleenelijc eenige Bremersche Boots-gesellē: Hy liet alle de schepen die hy conde becomen/eenichsins bequaem zijnde/toerusten/so t'Antwerpen/Bergen op Zoom/als elders: Hy deder ooc veel nieuwe timmeren: Het Geschut dat [1573.] daer toe noodich was/dede hy de Steden besorghen: Sijnen Admirael was Sanchio d'Avila, Gouverneur van het Casteel van Antwerpē. Jn den Winter deses jaers isser een Vlote van groote Rade-seylen/Smac-seylen/met Proviant-schepen/ tsamen LVI. Schepen/ onder het beleyt van Sanchio d'Avila van Antwerpen afgevaren/den xx. Febr. om Middelburg ende andere plaetsen in Walcheren / die noch Spacus waren / te provianderen: Maer comende ontrent Ter-Neuse/so hebben hun daer des Princen van Oranien Schepen bejegent/alwaer voor 'teerste het Oorloch-schip/daer den Admirael Worst op was/van eenige Smac-seylen van achterē seer doorschoten en̄ gerampaneert wert: Eyndelijck zijn dese twee Vloten met malcanderen al schietende en̄ schermutselende gecomē tot voor tLant vā Borsele/alwaer sy malcanderē seer dapperlijc treftē/so dat de Vice-Admirael Ian de Moor van Vlissinge/ den Vice-Admirael van Antwerpē aen boort clampte/en̄ also vechtende ontrent een half uyre/geraectē sy wederom vry van malcanderē. Ten laetsten so quam des Princē Vlote op ancker te liggen voor Borsele/en̄ des Conincx Vlote weeck wederom te rugge tot voor Ter-Neuse/ achterlatende den meestendeel van haer cleyne schepen/die de Vlissingers in den gront geschoten/verbrant/of genomen hadden. S'daechs daer na/ als de wint Westelijc was gewordē/so heeft des Princen Vlote seyl gemaect/om des Conincx Vlote te gaen bespringen: Maer die heeft seyl gemaeckt/en̄ heeft de

[p. 120]

[1573.] vlucht nae Antwerpen ghenomen: Des Princen vlote volchde achter aen al schietende / soo dat des Conincx volch en groote Schepen al vry groote schade leden. Hier bleef doodt den Colonel Arietta, by de sijne groot gheacht. Van weghen dese victorie was den Prince van Oranien seer verblijdt/ende schreef de selfde over aen den Raedt van Hollandt/met last om dese tijdinghe voorts aen alle Steden en plaetsen van Hollandt over te schrijven/ ten eynde het volck vermaent soude werden Godt den Heere hertelijck daer voor te dancken/ ende voorts te bidden/ dat Godt haere sake tot eenen goeden eynde wilde brenghen.

Den Admirael des Conincx Sanchio d'Avila bevindende hem te onsterck om teghen de Vlissinghers op Zee te vechten / heeft t'Antwerpen meer groote Schepen toegerust/onder andere een Engels Schip/ dat daer van de Laken-vloote aenghehouden was: Hier mede is hy den laetsten Februarij van Antwerpen afghevaren / met eenen Noordt-Oosten windt. Tusschen Borsele ende het aerden Bolle-werck van Walcheren /begosten des Conincx/ ende des Princen Schepen dapper op malcanderen te schieten. Des Conincx Schepen waeren op de sijden al met roode Borgoensche Cruycen ghetekent/ op dat sy des te beter malcanderen soude kennen gheduyrende het gevecht. Dese beyde Vloten moesten/ overmidts den Noordt-Oosten windt / nevens malcanderen ten ancker comen met halve ebbe; Vele van des Conincx Schepen waeren wat ten winde-waerts van des Princen Schepen/met apparentie dat sy souden connen door-varen. Als het stille water werdt/soo zijn dese beyde Vloten onder 'tseyl ghecomen. Des Conincks Vlote poeghde met laveren op de Reede voor het Casteel van Rammekens te comen; Des Princen Schepen sochten haer dat te beletten. Eyndelijck een van 's Conincks Schepen/ d'welck seer groot was/ ghenoemt den Eliphant/ daer den Heere van Blicqui op commandeerde/ werdt aengheclampt van [1573.] Capiteyn Groeneven/ ende van Capiteyn Everkitte/ ende van noch een ander Oorlochs-schip: Jn het vechten zijn beyde dese cloecke Capiteyns/ met veel van haer volck/doodt ghebleven/als oock mede Capiteyn Cloot/die sich voor Zierickzee mannelijck gehouden/ ende dat hadde helpen winnen: Doch het Schip den Eliphant ghenoemt/ werdt noch ten lesten vechtender handt van de Vlissinghers inghenomen/ die doodt sloeghen al datter op was/ onder andere bleef oock den Heere van Blicqui met al sijn volck: Hy was een treffelijck Edel-man uyt Henegouwe/ hy wierdt met een keten uyt een grof Gheschut/ghetroffen/ende midden deur ghesneden. Een ander Schip/ ghenoemt het Landt van Beloften, gejaecht zijnde van de Zeeuwen / seylde teghens het aerden Bollewerck aen Landt/in welck Bollewerck laghen des Conincx Soldaten/ doch even wel heeft Capiteyn Joos de Moor het selfde aengheclampt met een groote couragie/ ende alsoo eenich volck uyt Vlissinghen nae dit Bollewerck over Landt marcheerde/ soo heeft des Conincx volck het Bollewerck verlaten/ ende Capiteyn Moor creech het Schip. Noch vier andere van des Conincks Schepen gheraeckten op een platte ofte sant/ ghenoemt Nat-gat/ aen grondt/ welcker een was dat groote Enghels Schip /noch een ander schoon Schip/ ghenoemt de Heudebarcke van Rosendal. Des Princen volck creghen alle viere de voorschreven Schepen: Een groot deel van het volck dat op dese vier Schepen was/ vluchtede met de Roeyboots nae het Landt/maer sy wierden van des Princen Smack-seylen in de grondt gheseylt ende verdroncken: Soo datter in alles ses Meers-schepen ofte groote Schepen ghenomen/ ende nae Vlissinghen ghebracht wierden/wel versien met veel Gheschuts/ ende gheladen met proviande om die van Middelburgh te victualieren: De andere wierden ghebercht

[p. 121]

(39)

Quid Neptunicolas memorem acri Marte Zelandos!

Agmina sanguinolentorum quot mersa sub Vndis!

Et naves turbis fatas hostilibus Omnes
Sic tandem jndomitos sequitur vindicta Tyrannos.

[p. 122]

[1573.] onder het Casteel van Rammekens / behalven een dat aen den grondt seylde tusschen het derde Bollewerck ende het voorschreven Casteel/ d'welck daer van de Spaensche selfs in brandt ghesteken werdt/ op dat het de Vlissinghers niet tot profijte comen en soude. Het volck werdt meest ghebercht. Dit Schip was met coorn geladen /d'welck niet heel tot den boden afghebrandt zijnde/ soo ginghen derwaerts veel arme ghesellen uyt Vlissinghe / om tot haer behoef noch wat daer van te crijghen.

Dit gevecht ter Zee was seer furieus ende wreet/ want daer en wierdt gheen genade gebruyckt/maer watmen levendich crijghen conde aen beyde sijden/ dat werdt al vermoordt of verdroncken: Daer bleven veel Edel-lieden ende Officiers / behalven den Heere van Blicqui. Jn het Schip den Eliphant ghenoemt/vergaerdemen nae den strijdt de stucken van de Menschen in manden/als armen/beenen/hoofden/ &c. Also dat het meer een Slacht-huys ofte Vleeschhuys scheen te wesen /dan een Schip: Alsoo was het oock met de andere gestelt/daer het Gheschut dapper doorghevloghen hadde. Dies niet te min so heeft Sanchio [1573.] d'Avila sijnen last volbracht / ende hy heeft voor die reyse/de Stadt Middelburgh/Arnemuyden/ende het Casteel van Rammekens gheproviandeert/ hoe wel met groote schade: Want hy hadde op dese Schepen fleur van volck / het beste Scheeps-volck uyt Duynkercke / ende veel Bremers Boots-volck/ die meest al doodt bleven in dit ghevecht/in alles wel neghen hondert van des Conincx volck/ soo verdroncken/als doodt gheschoten of gheslaghen: Heel weynich ghevanghenen warender / onder andere wierdt ghevanckelijck binnen Vlissinghe ghebracht Charles Grenet, des Heeren van Werps Broeder/ die binnen Middelburgh was. De Mateloosen souden hem op het hooft te Vlissinge doodt gheslaghen hebben / hadden hem de Vrouwens niet ghebercht ende versteken. Want sy waeren soo verbittert op de Spaenjaerden ende Spaens-ghesinde / dat syse vast al over boort smeten ofte doodt sloeghen die sy creghen/sonder aen te sien van wat staet ende qualiteyt dat sy waeren/ ende hoe groot rantsoen datse presenteerden.

Des Heeren stercken arm stont ons seer mercklijck by,
En keerd' in enckel spot des vyandts hoovaerdy.