Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 41]

Duc d'Alve convoyeerde Madame de Parma uyt Brussel/ als sy vertrock nae Italien / Anno 1567. den 30. December.

[1567.] ALs de Gouvernante sach ende merckte/ dat den Hertoghe alle authoriteyt op hem nam/ (alhoewel sy den naem ende Titel van Gouvernante noch behouden hadde / alsoo de Commissie van den Hertoghe alleen was om Capiteyn Generael te zijn/) ende dat hy toonde eenen anderen wech te willen ingaen / als sy ghedaen hadde: Dat hy haer wel liet het Hof inhouden ende besitten/ maer sonder ghevolch / ende dat hy in het huys van Culenborgh logeerende / alleen den toeloop hadde/ docht sy datse daer niet langher te doen en hadde: Waerom sy aen den Coninck sont een van hare Secretarisen / met brieven ende last / om oorlof te versoecken / om te moghen nae huys trecken in Italien/ by haeren Man den Prince van Parma / dewijle sy sijne Majesteyt hier te Lande gheenen dienst meer doen en conde. Als nu de Hertoginne by den Coninck haren afscheyt becomen hadde / met eerlijcke Merceden ofte gheschencken van dertich duysent Croonen ghereet gelts / ende daer toe een seker jaerlijcksche rente / van twintich / sommighe schrijven van veertich duysent guldens jaerlijcx / haer leven lanck / met groote dancksegginghe voor hare regieringhe: Soo heeft sy haer gheheelijck tot de reyse gheschickt: Sy heeft aen alle de Staten van den Lande/ende Regierders van de principale Steden der Provincien/schriftelijck oorlof ghenomen / ghedateert den ix. Decembris Anno 1567. Verhalende / hoe dat sy in het Gouvernement deser Landen was inghestelt / in de tegenwoordicheyt van de vergaderinghe van de Generale Staten binnen Gent/ Anno 1559. Waeromme sy wel hadde ghewenscht / het Gouvernement wederom in sulck een vergaderinge der Staten te moghen nederlegghen/ gelijck andere Gouverneurs ende Gouvernanten voor haer ghedaen hadden: Maer dewijle de [1567.] Coninck expresselijck de vergaderinghe der Staten verboden hadde/ geduerende dese beroerten/ ten ware in sijn teghenwoordicheyt: Soo en heeft haer dat nae haren mensch niet moghen ghebeuren / was derhalven ghenootsaeckt / het selfde schriftelijck te doen/ begheerende datmen haere moeyte ende sorchvuldicheyt / haer ten besten wilde afnemen / beclaghende de beroerten / die in de twee laetste jaren opgeresen waren /hebbende nochtans door Godes gratie / met de hulpe van de menichte der goeder Subjecten / alle de Provincien ende Steden / wederom ghebracht tot volcomene ende behoorlijcke ghehoorsaemheyt van den Coninck/ voor het eynde van April: Soo datter niet en resteerde / dan de quade te straffen; Verhoopende dat sijne Majesteyt voortaen alles alsoo soude ordonneren / dat de Landen tot haere voorighe ghelucksalicheyt op een corts wederom gebracht souden worden / die sy de selvighe van herten was toe-wenschende: Voorts een yeder ernstelijck vermanende/ tot onderhoudinghe van de Rooms-Catholijcke Religie / ende tot ghehoorsaemheyt des Conincx / heeft sy besloten / anderwerf biddende haer alles ten besten af te nemen. Eenighe daghen hier nae / namelijck den xix. Decembris, heeft sy andermael oorlof ghenomen aen de voorschrevene Staten / oock by brieven/ schrijvende: dat sy nu wederomme brieven van den Coninck hadde ontfangen/ by de welcke hy verclaerde / dat hy tot den Gouvernemente ende Regieringe der Neder-landen / by provisie ghecommitteert ende ghestelt hadde den Hertoghe van Alba/dien hy te voren in dese Landen ghesonden hadde als Capiteyn Generael: De Regente voechde daer by in hare brieven / dat sy wel blijde was / voor haer vertreck ver-

[p. 42]

staen [1567.] te hebben haeren Successenr / niet twijfelende / of sijn Majesteyt en soude van hem wel ghedient werden / ende dat de Landen alle deucht ende voorderinghe by hem onfanghen souden/ na de liefde ende goede affectie / die hy tot de selfde was dragende: De Landen vermanende / dat sy den Hertoghe sulck respect ende ghehoorsaemheyt souden toedraghen / ghelijck sy hem schuldich waren/ nae heysch van den wille sijner Majesteyt: Daer noch by voeghende / dat sy niet en conde verswijghen / dat de Coninck by andere twee brieven haer versekert / van sijne comste herrewaerts over teghens de aenstaende Lente/met gantscher intentie te willen gebruycken alle ghenade ende goedertierenheyt / ghelijck hy tot verscheyden tijden hadde belooft: Voorts heeft sy die brieven van den Coninck overghesonden / in de welcke hy verclaert / den voorschrevenen Hertoghe van Alva ghecommittert te hebben tot Gouverneur Generael.

Den dertichsten Decembris daer nae / is de Gouvernante uyt Brussel vertoghen nae Namen/en van daer voorts op Italien nae Parma / den thienden Aprilis 1568. alwaer sy van den Hertoghe Octavio haren Man wel ontfanghen is: Sy heeft gheregiert in dese Landen van den jare duysent vijfhondert neghen en vijftich / tot aen het jare van 1568. Doe sy uyt Neder-lant trock/is sy tot in Italien toe vergeselschapt [1567.] ende geleydt geweest van veel Neder-landtschen Adel: De Hertoghe van Alve heeft haer oock een stuck weechs gheselschap ghedaen / maer hy is cort weerom ghekeert. In het adieu segghen / hadde de Hertoghe tot de Princesse van Parma wel moghen spreken: Mijnen cleynen vingher sal dicker wesen dan uwe gheheele lendenen: Ghy hebt een swaer jock op desen volcke gheladen, doch ick wils noch meer maken: Ghy hebt haer met Roeden ghecastijdt, maer ick salse met Schorpioenen castijden, Dit heeft immers Duc d'Alve in der waerheyt gedaen / doch daer over is het oock den Coninck van Hispanien ghegaen even als eertijdts Rehabeam, nae dat hy dese trotse tyrannighe woorden ghesproken hadde/ alle de Stammen zijn hem afghevallen / uytghesondert alleen die van Iuda: Alsoo zijn oock alle Stammen ofte Provintien den Coninck van Hispanien afghevallen/ uytghesondert alleen de Walsche Provincien.

De Hertoginne van Parma is in haer Landt en Stadt deser Weerelt overleden Anno M.D.LXXXVI. Achterlatende een Sone / ghenoemt Alexander, Hertoghe van Parma ende Plaisance / den welcken sy binnen haer leven / heeft ghesien Gouverneur ende Capiteyn Generael in de Neder-landen/ van wegen den Coninck van Hispanien.

Prov. 31.30.
Lieffelijck ende schoon zijn is niet, een Vrouwe die den Heere vreeset, salmen loven.

[p. 43]

(14)

Faemina Parmensis quae semina prima malorum
His peperit Belgis, Albano succedente
In patriam properat, repetens blanda otia terris.
Vae populjs caepit quibus imperitare Tijrannus