Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

Duc d'Alvens aencomste in Neder-landt / ende binnen Brussel / Anno 1567.

[1567.] SOo haest als de Coninck gheresolveert was Duc d'Alba nae Neder-landt te schicken / soo heeft hy gheschreven aen de Gouverneurs van Napels / Sicilien / Sardinien / ende Melaenen / dat sy al de oude garnisoenen souden senden nae Lombardien / op dat teghens den tijdt/als den Hertoghe van Alva in Italien comen soude/hy alles ghereet mochte vinden / om nae Neder-landt te marcheren. Soo haest als Duc d'Alba sijn commissie ontfanghen hadde/ soo is hy met eenighe Galeyen afghevaren van Barcelone, in het eerste van Mey / ende hy is den 17. der selver Maent/te Genua in Italien aengecomen / met sijn beyde Sonen / Don Frederico, ende [1567.] Don Ferdinando de Toledo, ende met veel Spaenschen Adel/ ende andere Spaensche Soldaten/sterck zijnde acht duysent / ses hondert / tseventich acht Man te voete / ende twaelf hondert te Peerde / ghemonstert te S. Ambroise den tweeden Iunij 1567. behalven de Avonturiers ofte vrywillighe/die den Crijch op haer eyghen costen volgen/ ende Muccachos ofte Iongers/ die vele waren. Dit crijchs-volck heeft begonnen te marcheren den derden Iunij, in drie hoopen / op dat sy des te gemackelijcker mochten gevictalieert worden / waer de Avant-guarde des morghens uyttrock/

[p. 35]

(12)

Bruxelle ante alias Brabantum nobilis Urbes,
Prima Ducem Albanum excepit, quo non fuit unquam
Quis mage se oblectans civili caede Tijranus,
Virga Dei, terror mundi, Totilas Belgarum,

[p. 36]

[1567.] daer quam des avondts de Bataillie logieren / ende als die wech was/quam daer de Arriere-guarde. Daer volchden dit Legher veel Wijven/Hoeren/ende Ionghers/ zijnde verdeylt in seer goede ordre / de Hoeren der Edel-lieden ende der Capiteyns/hadden hare besondere Vaendelen / Rotten / ende Corporaelschappen. Der rijcker Soldaten Hoeren / ende de arme Hoeren ofte Wijven der ghemeyner Soldaten / trocken elck in hare ordre / met bequame discipline / daer van desen Hertoge grooten lof toe-geschreven wiert: Hy is ghetrocken na Savoyen/ daer hem noch seven duysent Savoyaerts te voet / ende meer dan duysent Italiaensche Ruyteren by-ghevoecht zijn. Daer bleef hy tot in't beginsel van Iulio, ende dat op de brieven van de Regente / die het berouwen was / dat sy soo veel gheclaecht hadde over den Edeldom ende andere Inwoonders deser Landen: Sy schreef nu oock aen den Coninck/ dat het nu alles ghestilt was/ door dien de misdadighe meest ghestraft waren / oock vele noch ghevanghen saten / diemen haest straffen soude/ veel waren verjaecht / ende de meeste Steden waren met garnisoen beset: De Regente voechde daer noch by in hare brieven aen den Coninck / dat het te besorghen was / dat de comste der Spaenjaerden in Neder-landt / wederom nieuwe beroerten causeren soude / want op haer toe-segghen ende belofte / dat de Spaenjaerden achter blijven souden / hadden de Landtsaten/ soo Edele / als andere Catholijcke/haer vercloeckt ende seer wel ghequeten. Dese ende dierghelijcke redenen ghebruyckte de Regente / om den Hertoghe te doen weder-roepen. Maer dit was al te vergheefs / de Coninck bleef by sijn voorighe resolutie/ ende den Hertoghe creech anderwerfbevel van voorts te trecken / daer mede confirmeerde d'opinie van velen / die gheloofden / datmen de gheghevene occasie woude waer-nemen/om de Neder-landen als voor nieu-gheconquesteerde Landen te moghen innemen / houden / ende regeeren nae s' Conincx wille [1567.] ende goet-duncken. Soo is dan den Hertoghe voorts ghetrocken / ende ghepasseert maer seven mijlen van Geneven / die seer vreesden van hem bespronghen te worden: Maer alsoo sy seer wel voorsien waren met crijchs-volck / ende de Switsers hare vrienden ende hulpers waren/doch insonderheyt de Heere Zebaoth voor haer waeckt en strijdt/so en zijn sy niet bespronghen gheworden van desen wreeden Tyran. De Coninck van Vranckerijck / ende de Switsers / waren oock op hare hoede/dewijle dit ghewaldighe Spaensche Legher ontrent haere grensen ofte palen marcheerde. Van Savoyen trock Duc d'Alba na Bourgonien / daer hem noch 400. Peerden by-ghecomen zijn: Van daer is hy ghereyst nae Lotteringhen/ende van daer nae Luxenborgher-landt / alwaer by hem ghecomen zijn / Graef Albert van Lodron / met drie duysent Hooch-duytsche Voet-knechten / ende drie hondert Ruyteren / welcke hy ghehouden heeft in dienst van den Coninck: Noch quamen hier by Duc d'Alve / de Graven van Schouwenburgh / ende van Oversteyn/ met hare Regimenten Duytsche Knechten/ ende eenighe Peerden: Oock werden hem daer aenghepresenteert twaelf duysent Duytsche Ruyteren/ die langhe in Wart-gelt hadden gheleghen/ ende noch laghen/ van de welcke Duc d'Alve eenighe aennam. Tot Lutzenborgh sont aen hem de Regente/ den Heere van Barlaimont ende Noircarmes/om sijnen last ende bevel te siene / welcke hy eensdeels haer toonde / hart en dorsten sy hem niet bemoeyen. Met al dit crijchs-volck is Duc d'Alve in Brabant ghecomen / sonder slach of stoot. Die van Brussel hebben hem met groote triumphe ende eerbiedinghe inghehaelt den xxviii. Augusti, Anno 1567. weynich denckende / dat sy het Troyaensche Peerdt inhaelden/ d'welck swangher ginck met de ruine van Nederlandt. Te Brussel is Duc d'Alba van de Regente oock

[p. 37]

[1567.] met een goede minne ende Hoofs-ghelaet ontfanghen gheweest/ende sy heeft hem van alles gheinformeert/ oock middelen voor-gheslaghen / hoe de Landen in stilte te houden waren. Maer den Hertoghe / achtende dat de beroerten door de mildicheyt ende slapheyt der Regente meest ghecomen waren/dochte het veel anders te maken als sy ghedaen hadde: Hy heeft de Regente ende de Staten sijn Commissie vertoont ende laten lesen/doch niet tseffens/ sy was veel grooter ende breeder dan die van de Regente / want hem worde macht ghegheven / alle Gouverneurs van de Provincien ende Steden / als oock alle andere Officiers / op ende af te stellen: Hy was Capiteyn Generael van alle Fortressen / Sterckten/ ende Crijchs-volck / met alles wat daer aen was hanghende / als de Steden te stercken / ofte ontvesten / Casteelen ende Fortressen te maken: Crijchs-volck aen te nemen/ende af te dancken. Hy hadde volcomene macht ende ghebiedt over de Raden van Staten/ ende over de Raden van de Finantien: Hy liet sijn Commissie in openen druck uytgaen / op datse elck een die woude / lesen mochte. Hy hadde noch een secrete ende particuliere instructie / daer in hem ghegheven wiert absolute Commissie / om te oordelen over alle Crimen ende Rebellien / die te straffen / te vergeven / goede diensten te recompenseren / &c.

Als nu Duc d'Alve in het Gouvernement ghetreden [1567.] was / soo dede hy al sijn Crijchs-volck rontom hem in de naeste Steden logieren/ ende alsoo verdeylen / dat hy de selve in twee ofte drie daghen by den anderen conde-brenghen / Tot Brussel het Tertio of Regiment van Lombardijen / binnen Gent het Tertio van Napels/ al Spaenjaerden: Tot Antwerpen het Regiment van den Grave van Lodron / afdanckende veel Waelen / die hy mistroude. Hy benam de Magistraten de sleutelen harer Stadt-poorten/ende gafse de Spaenjaerden te bewaren / waer van / als die van Gent haer beclach deden aen den Grave van Egmont / als Gouverneur van Vlaenderen / begeerende dat hy van heurent weghen versoecken soude/ dat hen de selfde wederom ghelevert mochten werden / ende datse haer oude ghebruyck ende vryheyt mochten houden: Soo heeft de Grave by Requeste dit van den Hertoghe versocht / ende heeft hem daerom aenghesproken: D'welck de Hertoghe qualijck nemende / seyde: hy woude doen wat hem tot dienst des Conincx best gheraden docht / ende niet anders/ hy en woude van niemandt ghemeestert nochte berispet wesen.

Alsoo wel als eertijdts Caligula ende andere wreede Tyrannen/ mocht Duc d'Alba segghen: Oderint, dum metuant.

Dat is/

Dat yeder Man my haet, dat en is my gheen pijn.
T'is my ghenoech, gevreest, van yeder Man te zijn.