Logo DBNL
De warachtighe historie van doctor Johannes Faustus (2004)

De warachtighe historie van doctor Johannes Faustus

(2004)–Carel Baten–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Een bede van Doctor Faustus aen de studenten.



illustratie

‘Myn lieve vertroude ende seer gunstighe heeren, de oorsake waerornme ick ulieder alhier beroepen1 hebbe is dese, als namelick dat ulieder over veel jaren bekent is wat ick voor een man sy, te weten in vele consten ende tooverijen expeert2, welcke voorseyde consten nerghent als van den duyvel ghecomen zijn, tot welcken duyvelschen lust my niemant ghebracht en heeft als het boose gheselschap dat met alsulcken stucken ommeghinck, daerna mijn onweerdighe vleesch ende bloet, mijnen verbolgen ende goddeloosen wille ende mijne vlieghende3 duyvelsche ghedachten die ick voorgenomen4 hebbe ende door dewelcke ick my aen den duyvel hebbe overghegheven, als namelick in XXIIII jaren met lijf ende met ziele. Nu zijn de voorschreven jaren desen nacht ten eynde gheloopen, soodat my den santlooper voor den ooghen staet ende5 wachten moet teghens6 dattet uutgheloopen sal wesen ende hy my desen nacht halen sal, mitsdien ick my hem tot twee reysen toe met lijf ende met siele, met mijnen eyghenen bloede verschreven hebbe. Waerover dat ick ulieden, vriendelicke lieve heeren, hebbe wel willen voor mijn leste eynde tot my beroepen om met ulieden eenen Sint Jans-dronckaant. tot een afscheyt te doene, noch oock mijn afscheyt vanhier willen verberghen. Hierop bidde ick ulieder, gonstighe lieve heeren, dat ghylieden doch alle mijne vrienden van mijnentweghen broederlick ende vriendelick wilt groeten, daertoe oock my niet qualick af nemen, so verre als ick yemant ergens in hebbe tecortgedaen, maer my tselve te willen vergheven. Dan sooveel de aventueren of mijne wonderlicke daden is belanghende die ick in vierentwintich jaren bedreven hebbe, sulcks sal men altsamen by my opgheschreven vinden.Ende laet mijn grouwelick eynde ulieden alletesamen eenen eeuwighen spiegel wesen, opdat ghylieden meucht7 Godt voor ooghen hebben, hem bidden dat hy ulieden voor des duyvels listen ende bedroch wille behoeden ende in gheene versoeckinghe en wille brenghen, maer dat ghylieden hem meucht aenhanghen ende niet en late8 van hem afvallen ghelijck ick, goddeloose ende verdoemde mensche, die den doop, de sacramenten Christi,

oock Godt selve, het gheheele hemelsche heyr ende alle menschen afgesworen hebbe, want hy en begeert niet den doot des sondaers noch datter één verloren worde. En laet ulieden oock van gheen boose geselschap verleyden, ghelijck my bejeghent1 is. Gaet neerstich ter kercken, strijt alletijt teghens den duyvel met een vast gheloove aen Jesum Christum ende voert eenen godsalighen wandel. Eyndelick ende tot een besluyt, soo is dit mijn vriendelick bidden: dat ghylieden doch wilt te bedde gaen ende gaen ligghen slapen, noch ulieder niet en wilt beroeren2 noch ontstellen, al ist saecke dat ghylieden desen nacht eenich gheruchte oft eenighe rammelinghe int huys te hooren compt, noch en wilt ulieder daerin niet verschricken, want ulieden gheen leedt gheschieden en sal. Noch en staet oock niet op, maer blijft alle tsamen stilleligghende ende soo verre als ghy mijn lichaem doot vint, soo suldy tselve ter aerden besteden. Want ick sterve als een boose ende als een goet christen. Een goet christen, mitsdien dat ick een hertelick berouw hebbe ende in mijn herte stadich3 om ghenade ben biddende, opdat ymmers mijne ziele mochte ghesalveert4 worden; een boose christen, omdat ick weet dat de duyvel mijn lichaem hebben wilt, hetwelcke ick hem geerne oversette5, so verre als hy slechts mijne ziele met vreden wilt laten. Hierop bidde ick ulieder wederomme dat ghylieden doch wilt te bedde gaen ende ic wensche ulieden hiermede eenen goedennacht, maer my eenen boosen ende eenen schrickelicken nacht.’

Dese verclaringhe dede Doctor Faustus also met eenen cloecken moedt, opdat hy haerlieder niet versaecht6 noch cleynmoedich maken en soude. Maer de studenten verwonderden haer opt hoochste dat hy so verbolghen hadde geweest ende alleene door schelmerije ende vanweghen de tooverije in alsulcken perijckel van lijf ende van ziele hem overghegeven hadde, hetwelcke haerlieder oock van herten leedt was, overmits dat sy hem alle tsamen liefhadden ende seyden: ‘Och lieve heer Fauste, in wat noot hebdy uselven gebracht dat ghy solanghe stilleghesweghen ende ons alsulcks niet gheopenbaert en hebt? Want wy souden u door ge-

leerde theologen uut het net des duyvels verlost hebben, maer het is nu al te spade - tot grooten achterdeele1 van uwe lijf ende ziele.’ Doctor Faustus antwoort dat hy sulckx niet en hadde dorven doen, al was hy dickmaels van meyninghe sulcx te doene ende zijne sake godtsalighe lieden te kennen te gheyen om raedt ende hulpe van deselve te vercrijghen, ‘ghelijck my oock mijn eyghen ghebuere daerom heeft aenghesproken ende gebeden dat ick doch zijne leere soude willen volghen, van alle tooverije soude afstaen ende my bekeeren soude. Ende alsoo ick van meyninghe was2 sulcks te doene, soo quam de duyvel ende wilde met my voorts (ghelijck hy desen nacht doen sal) ende seyde, dat soo verre als ick my quame tot God te bekeeren, soo soude hijt met my een eynde maken.’ Dese dingen aldus van Doctor Fausto verstaen hebbende, soo antwoorden sy hem daerop, mitsdien nu anders gheenen raet voor de hant en was, soo soude hy den lieven Godt aenroepen ende denselven door zijnen lieven sone Jesum Christum om verghevinghe zijner sonden bidden ende spreken: ‘Och Godt, sy my3, armer sondaer, ghenadich ende en gaet niet met my int oordeel4, want ick en can voor u niet bestaen5; al ist sake dat ick den duyvel mijn lichaem moet laten, soo wilt doch mijn ziele bewaren; of Godt noch wat wercken wilde.’ Hy beloofde dat hy sulcx doen soude ende dat hy niet laten en soude te bidden. Maer het en wilder niet uut, ghelijk Caïn geschiede, die ooc seyde dat zijne sonden grooter waren dan dat sy hem mochten vergheven worden. Daeromme dat hy oock dachte dat hijt met zijne verschrijvinghe te grof ghemaeckt hadde. Als nu dese studenten ende goede heeren Faustum gheseghent hadden, wierden sy weenende ende omhelsden malcanderen. Maer Doctor Faustus bleef in de camer. Ende als nu de studenten te bedde ghegaen waren, soo en wasser niemant die tot het slapen comen conde, mits sy den uutganck6 deser saken hooren wilden. Ende het gebeurde tusschen den twaelf ende één uren in der nacht dat men rontomme den huyse eenen grooten onghewoonlicken wint hoorde alsoft het onderste boven soude ghekeert hebben, waerin de studenten haer seer verschrickten ende spron-

ghen uut den bedde, malcanderen troostende. Maer sy en wilden uut der camer niet, dan1 den weerdt liep uut zijn huys in een ander. De studentencamer was dichte by de camer van Doctor Faustus. Sy hoorden in de camer van Doctor Faustus een grouwelick pijpen2 ende dat niet anders dan alsof het gheheele huys vol van slangen ende van ander fenijnighe gedierte gheweest hadde. Met dies so gaet de camerdeure van Doctor Faustus open, waerover dat hy beghint om hulpe te roepen, doch maer met een halve stemme ende daernaer en hoorde men hem niet. Alst nu dach gheworden was ende de studenten den gheheelen nacht niet gheslapen en hadden, soo zijn sy in de camer ghegaen, in dewelcke dat Doctor Faustus was. Dan sy en saghen gheenen Faustum meer, maer sagen dat de camer met bloet besprenght3 was. Zijne herssenen cleefden aen den muer, mits dat hem de duyvel van den eenen muer teghens den anderen gheslaghen hadde. Men vandt oock in de camer zijne ooghen ende zijne tanden uut den hoofde geslagen, hetwelcke voorwaer een grouwelick spectakel was om aen te siene. De studenten, dese dinghen aldus aensiende, begosten hem seer te beclaghen ende te beweenen, soodatse oock anders niet en deden als suchten. Ten langhen lesten, alsoo sy zijn lichaem ghesocht hadden, so vonden zijt daerbuyten op den mishoop4 ligghen, hetwelcke seer mismaeckt ende grouwelick om aen te sien was, midts dat hem het hooft ende alle zijne lidtmaten ghemorselt5 waren. Dese voorschreven studenten ende Magistri die by Doctor Faustus in zijn eynde gheweest zijn, hebben soveel verworven6 dat men denselven in dit dorp heeft begraven ende zijn daernaer wederom in de stadt van Wittenberch getrocken ende ten huyse van Doctor Faustus ghegaen, alwaer sy zijnen dienaer Waghener ghevonden hebben, dewelcke hem over de doot zijns meesters seer qualick7 ghehadt ende mistroostich ghehouden heeft. Sy vonden oock aldaer dese historie, van Faustus selve opgeteeckent ende met eygener hant gheschreven ghelijck hiervore verhaelt is gheweest, uutghesteken8 de historie van zijn eynde, dewelcke van de studenten ende van de voorseyde Magistri hierby ghevoecht is,

ende zijnen dienaer was opgheteeckent, soodatter oock eenen nieuwen boeck van hem uutgaet1.aant. Desghelijcks en is oock denselven dach de ghetooverde Helena met haren sone niet meer voorhanden gheweest, maer is teenemael verswonden. Ende het was daerna voorts altijt in zijn huys so ongerust datter gheene menschen meer en conden in ghewoonen. Doctor Faustus verscheen oock zijnen dienaer lijfachtich2 by nachte die hem veel secrete dinghen openbaerde. Men heeft hem oock by nachte ter vensteren uut sien ligghen.

Aldus eyndet alhier de geheele historie van de tooverije van Doctor Faustus, waeruut dat elck christenmensche leeren mach, insonderheyt die van een stout, hooveerdich, ghemoet is, God den heere te vreesen, alle tooverije, besweeringhe ende alle andere duyvelswercken te vlieden3, want Godt die wel scherpelick verboden heeft, soodat men de duyvel niet en hoeft te gaste te bidden noch hem eenich gehoor te gheven ghelijck als Faustus ghedaen hadde. Wy sien wat een verschrickelick eynde ende exempel ons door hem is voorgheset, hetwelcke hy door zijn eyghen verschrijvinghe hem over den hals ghehaelt heeft. Daeromme sal men altijdt Godt voor ooghen hebben, hem alleene liefhebben ende van gantscher herten ende siele dienen, dancken ende loven, ende ter contrariën den duyvel ende zijnen gantschen aenhanck sal4 versaken ende afsweeren, opdat wy met Christo in der eewicheyt moghen salich worden. Sulcx wensche ick een yeghelick5 uut gronts mijns herten. Amen.


Vorige Volgende