Het secreet-boek vol heerlijke konsten

Van de Secreten des Solfers.

Hoe datmen het Solfer sal sublimeren.

NEemt gecalcineert Calchantum, menget met geroost Zout, menget u Solfer daer onder, ende set hem alsoo te sublimeren

[p. 237]

in heet Zandt Ende soo verre als men t’ eenige reysen achter een sublimeren wil, soo sal hy ten lesten wit werden, den welcken, soo mense tot Olie brenght, soo is hy een besondere Medicijne voor diversche sware sieckten.

Om Olie van Solfer te maken.

Neemt een Glas dat boven wijdt is, gelijck een Klock luteert over al, hanget daer naer aen een yseren Arme, set daer onder recht in het midden, een aerden Schotelken vol gestooten het vier daer in latet branden, ende als dat verbrandt is, soo leght ander Solfer daer in, en den grooten damp, die boven in ’t Glas sal worden ontfangen, sal nederwaerts druppen in de breede schotel, het welcke Olie van Solfer genoemt wordt.

Hoe dat men den Cinober, of Vermilioen van Solfer, ende van Quicksilver sal maecken.

Alle die geverseert zijn in de Alchimie, weten den Cinober te maken, doch niet dan in kleyne quantiteyt, als namelick, met een, twee, oft drie ponden tseffens, maer sommige in Vranckrijck, ende oock in Duytslant, weten hem te maken in Massen van een, ofte twee hondert ponden. Ende mitsdien sy sulcks secreet houden, soo sullen wy dese Konste ten profijte van alle Menschen, alhier declareren: Neemt negen deel Quicksilver, Solfer, twee deel, sommige nemen drie deel, andere vier deel, ende sommige nemen van elcks even veel: want om daer mede te schilderen, soo is ’t beter veel Solfers te

[p. 238]

nemen, mits dat hy daer door sijne roodigheydt krijght. Dan als men den Cinober tot de Medicijne gebruycken wil, soo is ’t beter dat men tot elck pondt Quicksilver maer twee, ofte drie oncen Solfers en neme. Neemt den Solfer, leght hem in een breede Schotel, stelt hem op ’t vier, op dattet mach smelten, als ’t nu gesmolten is, soo neemt een weynigh van den viere, daer naer soo neemt het Quicksilver in dichte Lijwaet geknoopt, ende druckt dat alencxkens in den gesmolten Solfer, het selve wel daer onder roerende, menght het tot dat den Solfer kout geworden is.

Als ’t nu aldus wel is gemengt, so salmen de Materie uytnemen, en wel kleyn pulveriseren, en siften, van welke poeder gy nemen sult, soo veel als ’t u belieft, en doetse in een wijde Kolve van glas, die over al wel met Leem bekleet is, dan de Kolve en mach niet vol wesen, dan alleen het vierendeel vol. Dit gedaen wesende, soo stelt de Kolve op den Oven, en op assche, ende geeft haer een kleyn vierken, drie uren langh, het selve daer naer vermeerderende. Maer soo verre als gy een groote Masse van Cinober maken wilt, so doet allencxkens meer poeders daer in, het selve stadig met eenen stock roerende, staende de Kolve altijt op ’t vier, maer op dat sulcks te bequamer magh toegaen, soo is ’t noodigh datter altijdt eenen trechter boven op de Kolve sta, waer voor dat men een stocxken boven aen sijn opperste eynde, met Luto bestreken, magh steken, en het gat des trechters magh toegestopt wesen, als men ’t ingeworpen poeder daer mede sal komen te roeren. Dit also geschiet wesende,

[p. 239]

ende het eerste poeder voor eerst vijf uren langh gekoockt wesende, tot dat het selve, oft immers een groot deel daer van sal gesublimeert wesen, so salmen twee lepels vol van het nieuwe poeder heet gemaeckt, daer by smijten door den trechter, een stocxken uytgetrocken wesende, so lange tot datter het poeder in gesmeten is, ’t welcke men wederom sal daer in steecken: want het stocxken wort in den trechter tot dien eynde daer in gehouden, om den trechter open te houden, en wederom ander poeder daer door in de Kolve te smijten, want anders soude het gat der Kolven toe sublimeren, soo datmer geen ander poeder en soude konnen in smijten, ende hier in bestaet de geheele Konste om groote Massen Cinnobers te maken: want men mach niet alle de Materie te gelijck daer in smijten, jae de Kolve en alle de Materie, soude eer komen te smelten al-eer sy soude komen te sublimeren: Daerom dat de Materie met deelen daer in ghesmeten moet werden, op dat, so wanneer het eene deel rontomme de Kolve gesublimeert is, een ander deel, namelick, twee lepels te gelijck mogen daer in gesmeten werden, tot op den gront der Kolven. En aldus doende suldy soo grooten Masse van Cinober krijgen als gy wilt, in de welcke dat in den middel een gat blijven sal, waer door den stock gesteken, ende de Materie is geroert geweest: Wilt gy dan oock het gat ghestopt hebben, so treckt den stock daer uyt, ende latet toe sublimeren. Ende dit is de rechte Konst om goeden Cinober in groote Masse te maecken, die dus lange voor veel Menschen is verborgen geweest. Dan men moet insonderheydt daer op

[p. 240]

acht nemen, dat de Materie in ’t sublimeren somtijts met den stock worde ommegeroert, ende den stock somtijdts worde uytgetrocken, en datter geen Materie en kome aen te hangen, ende den trechter niet en worde verstopt ende al is ’t dat gy stedigh een sterck vier daer onder houdt, soo en sal ’t niet schaden.

Om den Cinober tot het schrijven te bereyden.

Wrijft de Cinober voor eerst wel kleyn met water op een wrijf-steen, laet hem daer na droogen, en legt hem in een benen, ofte in een glasen Kroes, giet daer op urine, latet alsoo een weynig staen tot dat de Materie gesoncken is, giet daer naer de urine boven af, ende giet wederom ander daer op, en als gy dat alsoo acht of thienmael gedaen hebt, soo sal ’t genoegh gesuyvert wesen. Neemt daer naer Eyer-wit, dat wel geslagen is tot water, giet dit water boven op den Cinober, dattet een vinger breet boven daer op staet roeret onder een, en als den Cinober gesoncken is, soo giet het Eyer-water soetkens daer van, en giet ander Eyer-water daer op, en doet sulcks soo dickmaels als gy met de urine gedaen hebt: Ende dit en wordt tot geen ander eynde gedaen, dan om den stanck der urinen wech te nemen. Als nu dit also gedaen is, so doeter nieu Eyer-water by, menget wel onder een en maeckter een inct af om te schrijven en te schilderen: Ende men moet hem in een besloten potjen bewaren, als men nu daer van wil gebruycken, soo salmen het eerst met een stocxken omroeren, ende men kan hem lange sonder verderven bewaren. Alexius.