Het secreet-boek vol heerlijke konsten

[p. 193]

Van de Secreten van alderley Fruyten.

Om Druyven sonder steenen te doen wassen.

GHy sult den Stam des Wijngaerts, van boven tot onder op den wortel in ’t midden in twee deelen klieven, en schrabben hem hier ende daer het Margh uyt, bindt hem wederom dicht te samen, bekleedt hem met nat Papier, en leght hem alsoo in d’aerde, so sal de kloventheyt wederom te samen wassen, ende de Druyven die hy daer naer sal dragen, en sullen geen steenen voort-brengen. Democritus.

Om de Druyven tot op den Voor-somer aen den wijngaert goedt ende versch te bewaren.

Graeft neffens den Wijngaert, eenen Put, drie voeten diepe, en twee voeten breet, leght die halfvol met droogh zand, neemt daer naer de rancken des Wijngaerts, daer aen de meeste Druyf-torssen hangen, leght die boven op het drooge zant, bindtse daer in vast, bedecktse met het voorsz. drooge zant, stulpt daer naer daer over een tobbe, op dat den Put den geheelen winter van den Regen mach bevrijdt wesen. Beritius.

Om de Druyven wel te doen riecken.

Neemt de rancken des Wijngaerts, bedecktse met eenige welrieckende dingen, ofte leghtse in een welrieckent water, op datse daer mede mach door drencken, ende de Druyven sullen alsulc-

[p. 194]

ken reuck voort-brengen, als den reuck des waters was. Paxamus.

Om de Druyven van de Wespen te bevrijden.

Neemt Olie van Olijven in uwen mont, spuwet die wederom uyt, en beaessemt, ofte beblaest hier-mede de Druyven, ende oock alle ander Fruyt, ende de Wespen en sullen daer op niet komen. Democritus.

Om de Cauwoerden lang, vast en dick te doen wassen.

Neemt het zaedt dat boven naest den steel van de Cauwoerde light, zaeyt dat in goede vette aerde, die wel ghemest is, met het scherpe opwaerts, begietse dickmaels met water Dan noch grooter sullen sy wassen, soo verre als ghy het zaet neemt uyt het midden der Cauwoerden, ende doet als vooren gheseyt is. Columella.

Om vroege Cauwoerden, of Comcommers te krijghen.

Neemt een zaedt of twee van Cauwoerden, ofte van Comcommers, plant dat in een Pot ofte Korf, die vol vette wel doormeste aerde is, al eer dattet tijdt is dat men de Comcommers pleegt te zaeyen, set hem des daeghs in de Sonne, besproeytse somtijts met water, des nachts soo neemt hem wederom in huys om de koude wille, ende als nu den tijdt is dat men Comcommers, ofte Pompoenen pleeght te zaeyen, soo set desen Pot of Korf in d’aerde, gelijcks ter aerden, ende laetse voorts wassen. Quintilius.

[p. 195]

Om Cauwoerden ofte Comcommers te doen wassen van alsulke forme als ’t u belieft.

Bindt de Cauwoerde als sy noch geheel kleyn is, in al sulcken Forme van aerde ghebacken als ghy wilt, laetse daer in wassen ende groot worden, soo salse worden van alsulcken Forme ende figure als de Forme van binnen is. Oft begeert ghy datse geheel langh ende dunne uytwasse, soo steecktse, noch geheel kleyn wesende, in een langhe houten pijpe, ende laetse daer in voort wassen. Quintilio.

Om de Cauwoerden purgerende te doen wassen.

Leght het zaedt te weycke een nacht ende een dagh in eenige purgerende dingen, gelijck in de decoctie van Zene-bladers, van Agarico, van Rhabarber, van Scammonea, ofte in eenighe andere purgerende Substantie, ende de Cauwoerden sullen een purgerende kracht hebben. Quintilius.

Hoe dat men de Pompoenen bewaren sal.

Snijtse aan kleyne stukskens, giet heet water daer op, laetse so staen den gantschen nacht, leghtse daer naer in scherpe-pekel Men kan se oock wel lange bewaren, als mense ergens aen eenen balck hanght, ende insonderheydt de Cetrullen. Quintilius, en Mizaldus.

Om soete Meloenen te krijgen, ende van goeden reucke.

Als men welriekende Meloenen hebben wil,

[p. 196]

soo leght het zaedt den heelen winter in drooge Provensche Roosen, ende daer naer als gy die zaeyen wilt, drie dagen te vooren in Roos-water. Maer als gy die wel soete begeert, soo leghtse te vooren te weycke in soete melck, met Honigh gemenght. Florentius.

Om dat de Artisocken niet distelachtig en worden.

Soo verre als gy begeert dat de Artisocken niet distelachtigh noch stekende en worden, soo wrijft op eenen Slijp-steen het zaet sijn opperste scherpte af, al eer gy dat zaeyt. Verro.

Om welrieckende Artisocken te doen wassen.

Leght het zaedt drie dagen te vooren eer gy dat zaeyt, in eenigh welrieckent water, oft in eenigh ander welrieckent sop, drooght daer nae het voorsz Zaedt, ende zaeyet, ende sy sullen den smaeck ende reuck voort-brengen, gelijck het water daer in dattet te vooren te weycke gelegen heeft: Daerom datse oock na den Laurier-boom riecken sullen, soo verre als gy die met de bladeren van den Laurier-boom te weycke set, oft in een Laurier-zaedt steeckt, ende alsoo in d’aerde set. Ende alsoo is ’t met alle andere Zaden. Mizaldus.

Hoe dat men allerley zaedt van de koude, van den Rijm, ende van de hitte bevrijden sal.

Men sal over het zaedt een dacxken van stroo maecken, soo en sal ’t van de koude, noch van de hitte beschadight worden. Mizaldus.

[p. 197]

Hoe dat men het zaedt in der aerden onbeschadight houden sal.

Indien gy ’t zaedt dat gy zaeyen wilt, voor eerst een dagh langh in sap van Semper vivi te weycke leght, soo en sullen dat noch de Vogels, noch de Mieren, noch de Muysen, noch eenigh ander Gewormte beschadigen, maer al dat daer van voort-komt, sal veel schoonder en beter wesen, als van ’t zaedt dat daer in niet te weycke gelegen en heeft. Africanus.

Een ander.

Neemt roet uyt de schoorsteen, menght dat wel onder het zaedt, ende zaeyt dat alsoo te samen onder een. Item, soo leght het zaedt een nacht te vooren te weycke in sap van Porceleyne. Mizaldus.

Op dat het zaedt van de Vogels niet en worde opgegeeten.

Leght het zaedt te vooren te weycke in sop daer in dat Rivier-kreeften gezoden hebben, ende de Vogels, noch eenigh ander gedierte, en sal dat aen raecken. Sommige die besproeyen oock met dit sop het uytgewassen Kruydt, om van alle Gedierte bevrijdt te wesen: gelijck ick, ende meer andere dat wel duysentmael hebben versocht. Mizaldus.

Om het zaedt van alle verrottinge te bevrijden.

Menght het zaedt met gestooten bladers van den Cypres-boom, ende zaeyt dat alsoo in gemeste aerde, ende het sal van alle verder-

[p. 198]

vinge bevrijdt weesen. Sommige mengen onder het zaedt, gheraspten Yvoor, ofte gheraspten Herts-hoorn: Ofte sy laten ’t leggen in water dat daer op gesooden is. Mizaldus.

Om te beletten dat het gezaeyde van de viervoetighe Beesten, noch van ’t gewormte en worde beschadight.

Neemt thien of twaelf Zee-kreeften, ofte Revier-kreeften, hoe meer hoe beter, leghtse in een Tobbe met water, steltse in de Lucht, thien daghen langh, ende set daer nae in dit Sop te weycke het Zaedt dat ghy zaeyen wilt, acht dagen langh, geeft het Zaedt daer na versche Sop, vier dagen langh, zaeyet daer na in d’aerde, ende het gene dat daer van uyt komt, en sal niet alleen van alle beesten, maer oock van alle gewormte onbeschadight blijven. Mizaldus.

Het voorseggen van een vruchtbarig oft onvruchtbarigh Jaer.

Soo veel aengaet het voorseggen van een vruchtbarig oft onvruchtbarig jaer, van alle gezaeyde, dat sal men op dese navolgende maniere weten te ramen: Namelijk, neemt een kleyne quantiteyt zaedt van diversche soorten, als, Terve, Rogge, Gerste, Kool-zaedt, zaeyt elck bysonder neffens den anderen, op bysondere plaetsen, 20 ofte 30 dagen voor de Honts-dagen, ende soo verre alst een groote hitte maeckt, soo besproeytse somtijts, geeft elck gezaeyde zaet sijn eygen teken, waer aen men ’t selve sal kennen alst uyt komt, en neemt acht alst uyt komt welcke dat alder jeughdighst, oft alder-vrucht-

[p. 199]

baerst uyt komt, en oock op ’t geene dat alder-magerst uyt-spruyt, want het geene dat alder-vruchtbaerst uyt komt, sal dat toekomende jaer aldermeest vruchtbaer wesen, en alder- overvloedigst wasse, maer ’t gene alder-magerst en alder-dunst uyt komt, en sal geen profijt wesen daer van dat jaer te zaeyen: Want daer en is niet waerachtiger, dan dat de voorsz. Honts-dagen het een zaet meer als het ander, ’t een jaer meer als het ander jaer beschadigen door hare brandende hitte. Zoroaster.

Een ander.

Als ghy wilt weten oft een vruchtbaer jaer sal wesen in alle gezaeyde, soo neemt acht op den Note-boom, soo verre als hy schoon gebloeyt staet, ende apparentie geeft van veel Noten, soo sal ’t een goet Koorn-jaer wesen, maer soo verre als hy rijcke van bladeren is, en niet van vruchten, soo sal ’t een sober koornjaer wesen. Vierilius.