|
| |
Manes Avriaci,
Sive in funus Illustrissimi ac Invictissimi Principis D. Mavricii, Principis ac Domini Aurantiae, Comitis Nassaviae, Cattimeliboci, Viandae, Dietsiae, Meursiae, Burae, &c,
Epicedium.
II.
SIdera Belgarum socijs contraria terris
Neptuni terrent populos, & foedere laevo
Errabunda truci concurrunt lumina vultu.
Nec victi Superûm placarunt numina Boij,
Et caesae ingentes animae: non pulsus avitis
Sedibus, & patrio Nemetum de limine Princeps:
Fatalesque vices Batavûm: non funera magni
| |
| |
Regis, & attoniti rapto rectore Britanni:
Et quae plura ferox nuper portenta cometes
Prodidit, & diris praecîdit stamina fatis.
Omnis in Auriaco crescit dolor; & sua damnans
Gaudia venturos praesentit Belga labores;
Dum tanti Ducis arma iacent; nec ahenea cassis
Cingit honoratam media inter proelia frontem,
Aut Marti dat iura suo, nec foeta triumphis
Gloria devictum prorsus sibi spondet Iberum.
Ex aequo sors illa nocet: nec simplicis umbram
Funeris urna capit. morimur cum Principe cuncti,
Et patriae ruit alma salus. decessimus omnes,
Et bustum commune sumus; nec publica tantum
Nomina luctus habet; potius privata dolemus
Augustos pia turba rogos, & proxima letho
Agmina ferali trahimus suspiria planctu.
Occidit Hesperiae terror, spretique Philippi
Opprobrium, & manes dudum satis ulta paternos
Dextera; cui niveis toties invecta quadrigis
Inclyta devictus patefecit gloria portas.
Nec laudem morientis habet, bellove cadentis
Cantaber; aut tantos potuit sperare triumphos
Dux Italus. Soli excellens prosternere fortes
Dij valuere caput; nec victis debita terris
Vna triumphanti cessit Victoria coelo.
Succubuit Mars ipse viro, quem cedere ferro
Saepius, & pressis aciem diffundere castris
Vidimus audaces Batavi; nec rectius ensem
Bellonae strinxere manus. Coelestibus armis
Pugnaces cessere minae, tantumque supremo
Concessum superare Iovi. Regnator aquarum,
| |
| |
Et magnus Belgî domitor, tot nomina laudum,
Victricesque aquilas uni submisit Olympo,
Armorum bellique satur. seu fata vocarunt
Emeritum, terraque omnes explevit honores;
Seu gravis ira Deûm est. Poteras non clarior ultrà
Magne Heros vixisse tuis, nec dignius unquam,
Non victâ virtute, mori; dum personat orbis
Militiae documenta tuae, geminoque sub axe
Attonitas feriunt felicia classica gentes.
Iam spatium meritis aliud, iam sidera deerant
Altera, quò victor proprios deducere Cattos;
Aut immansuetos possis transferre Cheruscos;
Aut socium Tamesi Scotum; vel fervida Celtae
Pectora, & infracto braccatas corpore turmas.
Nec voluit superesse manus, quae fessa laborum
Quadruplici tumidas meruisset cardine lauros,
Et famae complesset opus. Spectaverat Auster
Pacatum, nostris captivum classibus, aequor
Ferre iugum, & Batavis Chilen ardere favillis.
Malbarici patuere sinus, Phoebique cubile
Illius auspicijs missus compresserat hospes,
Et thalamos Aurora tuos, & torrida flammis
Littora: quà rapidâ stipatus Maenade Liber
Invida praedixit nostrae commercia terrae,
Quasque mari portamus opes, venturaque serò
Carbasa. Terruerant gelidum quoq; transtra Booten,
Extrà anni Solisque vias: ubi verba fretumq́ue
Nassavij aeterno servat sub frigore Thetys.
Scilicet hac hosti brevior tentata nocendi
Semita, & Eoi quaesita potentia regni,
Quà glacies & dura aditus natura negavit;
| |
| |
Nec sequitur Cancri damnatus finibus AEthon.
Hoc totum potuere rates: nec vincere terrâ
Sat fuit, Oceanum, medioque natantia ponto
Regna capit Nerei soboles; subiectaque nobis
Alterius convexa poli. Ductore sub illo
Conveniunt gemini sceptris communibus Indi;
Iunximus Europam Numidis, Asiaeque potenti
Battaviam: Gangi frenatum littore Rhenum;
Ipsam Helicen cum Solis equis: commercia Nigris
Invehit in Vahalim; & toto volitantia mundo
AEmula Romanos transcendunt carbasa fines.
Nec tamen antè Duci nascentem subdere Solem
Cura fuit, quàm tuta domi fortuna stetisset,
Limitibusque exisset Iber; quam pristina rusus
Reddita libertas patriae, depulsaque Baetis
Imperia, & sacro quaesitus nomine lictor.
Iam tum Tarpeij tenebris immersa Tonantis
Emicuit veneranda fides: nec purpura nobis
Amplius ignavi persuasit numina ligni,
Et cultum sine mente Deum. pia semina laudum,
Virtutumque exempla dabant generosa parentum
Nomina, Nassavioque insignes Caesare fasti.
Iam puero Martis rabies, hostemque premendi
Ardor erat, galeaeque micans in vertice fulgor,
Et procul adverso nutantes flamine cristae,
Et fremitus spumantis equi, strepitusque virorum,
Tympanaque in medijs spirabant praelia campis.
Armabat ballista manum, gladiumque peritus
Stringere, & edoctam Threcum praecepta machaeram,
Ibat in hostiles cuneos. lituique tubaeque
Pugnandi fomenta dabant. Haec sola voluptas,
| |
| |
Inter pugnaces gressum librare maniplos,
Et mixtos linguis populos. Iam iussa phalanges,
Et leges acies capiunt; iam nominis horror,
Ipsaque maiestas animos, atque effera duri
Militis ora tenet. poterat regnare silendo,
Et nutu Dictator erat. Nec gloria belli
Expectare virum voluit. Praetexta triumphos
Adspicit, & rudibus Mavors se ostentat in annis,
Praesagus tantorum operum laudisque futurae.
Altera Troia dolis capitur, primique laboris
Praemia cespes habet. Voluit se vincere demens
Hostis, & invictis infert fatalia muris
Pondera laevus Iber. stupuit fortuna, suumque,
Cum vicit, laudavit opus; ne Graecia felix
Sola foret, frandisque suae praeconia ferret.
Nec tantum placuere doli, fallaxque iuventae
Commentum, nostroque Sinon sub sidere natus:
Plus acies, plus dextra valent, pariterque Philippum
Et virtus domat, & ratio, fortuna laborque,
Visque favens Superûm: nec Belgis sufficit uno
Victores audire modo. Tu conscia rerum
Dic mihi Calliope, (neque enim sine numine Divûm
Vicimus, aut tantos fas est memorare labores)
Dic acies, actasque animis in praelia gentes,
Oppida victa manu, captivas classibus undas,
Victores Asiae populos, & subdita Cattis
Littora, & hostili manantes sanguine terras.
Post scelus Hesperium, patriaeque infanda parentis
Fata, Britanniacum ratibus contexerat aequor
Cantaber, & magnam debellaturus Elisam,
Pleumosios Morinosque inter spe vicerat hostem.
| |
| |
Cui veniens paucis Batavum manus obvia transtris,
Fluctivagas acies, totique minantia ponto
Castra Caledonijs Thulesque illisit arenis.
Pinus ubi, laceraeque natarunt aequore puppes.
Post etiam accensas Arctoo milite Gades,
Et flammas Tartesse tuas, spoliataque ditis
Regna Tagi, & vacuas Eois mercibus alnos
Vidimus, & victam claro certamine Calpen:
Tunc cum belligeras illi subijsse carinas
Cerneret Oceani quondam regnator Iberus;
Nec posset superare domi: cum proxima regi
Littora Baeticolae magnis Heemskerkius ausis
Vreret, & fractas audaci Marte carinas,
Disiectasque trabes adversus cerneret Atlas.
Haec pacem tum bella dabant. sensitque superbus
Velleris aurati fatalia tempora custos,
Et timuit bellare diu. Nos classibus ultrà
Ivimus, &, medium quà Sol disterminat orbem,
Vicimus, ut spatijs axes contingeret aequis
Auriacae virtutis honos. Nos arva priorum,
Et Fortunatas illo sub Principe terras
Pressimus, & puppes cantatis fiximus oris.
Sed pelago me terra vocat. Sat maxime ductor
Tempora rostratâ tibi fulgent vincta coronâ.
Altera Nassavios quae cingat laerea crines
Texitur, & fusos toties testabitur hostes.
Dic clades Brabante tuas, dic nobile lethum
Varaxi, caesosque duces, dispersaque campis
Funera, stillantes fumanti sanguine cristas,
Membraq; trunca virûm, & squallentia corpora tabo.
Flandria, cui sero semper memorabitur aevo
| |
| |
Altera lux Iulî, quantas in littore strages
Spectasti, minus aequa tuis; cum compede vinctam
Hesperiam, & totas traheret post terga phalanges
Victor Arausiades; patriae cum tota perire
Debebat, vel stare salus; & Belgica concors
Hostili conclusa solo pendebat ab armis.
Hinc fluctus, hinc saevus Iber, vel laudis amorem
Suadebant, vel foeda trucis ludibria ponti.
Causa Dijs placuit. favit pugnantibus aether,
Nec Titan infestus equis. Iam vincere Flandros,
Iam nostros fortuna videt. Iam cedit Iberus,
Iam Batavus. nutat Mavors ferrum inter & enses,
Nunc alius, nunc rursum alius. spes neutra triumphi est;
Ancipitisque diu coelum discrimina belli
Dividit; ingentes donec dux Belgicus iras
Colligit, & sparsas capto rectore cohortes
Occupat, & caesos Alberto Caesare manes
Vlturus, magno inferias macta vit Adolpho.
Quid mihi Pellaeum iuvenem grandaeva vetustas
Obijcis, & vistas discussis moenibus arces,
Sidona, magnanimamque Tyrum? quid Persica iactas
Agmina, quid vasto metuendum corpore Porum
Illius cecidisse manu? licet impiger Hellen
Spreverit, & rapido terrentem flumine Tigrin,
Mauritio minor ille fuit: nequi tantus in arma
Ivit ovans Macetes. Asiam vicere sarissae.
Imbelles vis docta viros. nos miles Iberus,
Exercet, fertque arma armis non dissona Vesper.
Cesserit Euphrates illi, nos vicimus aequor;
Ille Scythas, mollesque Arabas, desuetaque bello
Nomina Bactrorum, & diffusos finibus Indos;
| |
| |
Nos, qua terra patet, Solem Batavosque sub uno
Clausimus imperio. Nos duri cornua Rheni
Fregimus, & Mosam pariter Vahalimque Sicambris
Vinximus, atque istos longè superavimus amnes.
Auxit Nassavias superata Daventria laudes,
Accessitque prior titulis Zutphania nostris.
Das fasces Neomage duci: das praemia belli
Hulsta potens: tantisque etiam Stenovice triumphis
Adderis, & celsam vinci potuisse Covordam,
Obsessamque iterum vinci haud potuisse Covordam,
Vidisti, Frisiae columen. Nec montibus haesit
Tutior, aut Dominum Getrudisberga Philippum
Passa diu, precio venales reddidit arces.
Mox quoque non victae pers ecula multa Groningae
Maenia celsa ruunt, aquilasque & iura Leoni
Caesarens submittit apex. Iam foedera poscit
Meursia, iam domitas adportat Berka secures,
Et veteres parent Salij. Bresordia pacem
Mutato rectore capit: nec iungere dextras
Grolla timet, regique cupit validissima vallo
Linga nihil debere suo. Quàm Gravia vellet
Se vinci potuisse prius, metuendaque Slusa
Toxandris; tunc cum celeres in bella triremes
Mitteret, & Boreum terreret Spinola pontum!
Tu quoque, victa licet, nostris accede trophaeis
O victrix Ostenda diu; quam tertia messis
Cantabricos vidit spernentem impunè furores;
Nec totam potuisse capi. das frusta Philippo,
Dumque perisiam facta minor, nova moenia condis,
Totque urbes ex urbe trahis. Spectate nepotes
Ilion in Morinis. Haec nobis altera surgunt
| |
| |
Pergama, nec solis illudit Troia Pelasgis.
Vrbs iacet ad Vahalim, priscis celebrata salinis,
Bommela, Mendozae opprobrium & fugientis Iberi.
Vindicat obsessam Auriacus, clarusque triumphis
Inclyta laurigeris attexit gramina sertis.
Victorem conspexit hyems, & frigore duro
VVachtendoncha ducem patitur. divenditur aere,
Et cinctum gemino mercamur flumine castrum.
Iuliacum vis ista domat, geminisque petitum
Principibus litem Batavo tutore diremit.
Vltima Nassavios explevit Berga labores;
Nec timuit secura minas, & subruta furtim
Moenia fallaci Liguri. Concedimus hosti
Nil praeter pugnae spatium. quo prima locarant
Castra loco belli Proceres, hac parte steterunt,
Et tumulum posuere sibi. concurritur armis
Cominus, & solo libertas sanguine tuta est.
His titulis bellator ovat, nec nomine ab uno
Emeruit famae precium. Non clarius unquam
Alta triumphali scandit Capitolia curru
Cimbrorum domitor; vel qui Pellaea Quirine
Sceptra dedit. Nunquam dominas comitata curules
Iustius Ausonijs fremuerunt agmina portis.
Intereà, dum tanta Heros praeconia laudum
Congerit, & domito placatur vespere Mavors,
Non semper fera bella placent, sed reddum astris
AEthereas arces, superûmque ingentia tecta,
Et circumfuso pendentia fornice templa
Mente capit, quas Tycho sagax edisserit artes,
Quas Belus, quas prisca Pharus, vel caelifer Atlas,
Brachmanumque scholae, vel doctae Cecropis arces,
| |
| |
Quasque syracusius formas inscripsit arenis.
Vt nova, & antiquis oracula dissona seclis
Edat, & ardentem sistat Copernicus aethram;
Terrarumque globum, magnaeque habitacula Vestae
Audaci ratione rotet, totumque profundum
Verset, & haec celso suspendat pondera coelo.
Nunc Pallas, nun arma iuvant. nunc sidera fulgent
Explorata Duci; nunc terras milite subdit,
Quasque domat, metitur aquas. stant ocia coelo,
Fella solo, placidusque suas in cortice pugnas,
Nec nocitura videt tenerâ certamina chartâ
Mars pater, & doctos miratur surgere vallos,
Et scriptas folijs acies: seu cornua campis
Stare volet, seu signa ciet contraria Mavors,
Aut peditem circumdat eques, cuneosque reducit,
Aut laxat Bellona suos. Sic tempora quondam,
Et malè currentes Romanis reddidit annos
Caesar, & Ausonios scripsit post praelia fastos.
Sic Macedo positis clypeo paulisper, & hasta,
Troiugenûm Dolopumque manus, & Dorica lustrat
Agmina, pugnandique capit de carmine leges,
Bellandique modos. O quam ventura stupebis
Posteritas, cum nascentes in secula libros,
Nassavioque duci scriptos miraberis orbes!
Ille ducum domitor, victus cui paruit armis
Hesperus, atque oriens inravit foedera Titan;
Qui Tartessiacas flammis ultricibus oras
Terruit, atque alio posuit victricia mundo
Signa, nec Austriacos timuit damnare furores,
Inter bella docet. validas qui verterat arces
Miles, & Hispanis aspersit coedibus aequor,
| |
| |
Scripsit, & imbelles etiam secessit in artes.
O rerum fatique vices, atque invida terris
Iussa Deûm. nimium superis tu Belgica tellus
Visa potens. moritur patriae spes omnis, & omnis
Gloria Cattigenûm: docuit qui cedere Rheno
Baetin, & ad Phoebi suspendit limina lauros.
Libertas perculsa stupet, sequimurque feretrum
Exanimes Batavi, compressaque pectora luctu
Solamur lachrymis. intonso crine Sicamber
Ambulat, & querulo Valachri sua murmura ponto
Ingeminant. Frisiis gemitus in vultibus haerent,
Nec Flevus sua damna tacet. Germania sorti
Hoc dolet accessisse suae, cunisque superba
Principis, in tanto deponit funere fastum.
Iam Rhodanus, nostrisque olim defensus ab armis
Sequana, per vastos trudunt sua flumina fluctus,
Et solos nos flere vetant. Iam tristis Ierne est,
Quaeque Caledonijs frigent in saltibus urbes,
Communisque memor generosa Britannia belli.
At vos, Adriaco iurantes sceptra profundo,
Ad Belgas properate, Patres. Pars foederis haec sit,
Condoluisse malis.Tuque invictissime Regum,
Terror Hyperboreae gentis, gelidosque triones
Et Moschum, Gustave, domans, dum proelia victor
Conficis, & pulso nescis concedere regi,
Tantisper te redde tibi; dum luxeris orbum
Mauritio Batavum, & sociae dispendia gentis.
Heu quis ad Indorum populos, ad littora Gangis,
Memnoniamque domum tam clarae nuncia mortis
Deferet? ereptum te nobis, maxime rector,
Audiet Euphrates, & conscia nominis Helle,
| |
| |
Ingentisque Asiae domitor, veterisque Iugurthae
Imperia, & faciles nobis Carthaginis arces.
Te quoque, sis licet hostis, Iber, miserescere tantis
Posse reor damnis. Docuit te praelia princeps,
Et multum hac virtute sapis. dum plurima perdis
Oppida, quod reliquum belli inclementia fecit,
Iam discis servare tibi. quo Marte perisses,
Iam perstas, Martemque pari Mavorte fatigas.
Hoc cessent, precor, arma die, lituique priores
Dissimulent in morte iras, ne barbara manes
Classica sollicitent, dum versis ambulat armis
Miles, & ingenti tumulus decernitur umbrae.
Magne Ligur, non iam clades haec dextra minatur
Bellatrix, nec castra locat contraria castris.
Securo spectare licet. si displicet hostis,
Qualis ad obsessum risit tua fulmina Zomam:
Tu ducis officium, tu docti militis artes,
Atque hostem discerne tuum. Laudabis in illo
Invitus, quod amare nefas. hoc Belgica, dices,
Emicuit ductore diu, regisque perosa
Iussa sui, veteres armis victricibus iras
Vlta fuit, tantoque sui stetit obside fati.
At tu Nassaviae gentis, magnique parentis
Gloria, bellatrix anima, & iam debita coelo
Progenies, prisco dux exaequande Camillo,
AEmule Scipiadum, iam libertate reductâ,
Et debellati spolijs Orientis onustus,
Totque ducum exuvijs, infer coelestibus astris
Emeritum bello caput, & quà despicit orbem
Maximus Alcides, & nomina nata triumphis,
Addere sideribus sidus. tibi saevus Orion
| |
| |
Cedit, & Arctoas custos Erymanthidos ursae
Pandit spontè fores; sua carbasa porrigit Argo,
Certè alium vectura ducem. tibi fervida coeli
Regna Cleonei despondet stella leonis,
Et retrò vult ferre gradum; nec triste minatus
Pronior Australes vergit Capricornus ad oras,
Indigetemque invitat ovans. quacunque micabis
Parte poli, domitas isto sub sidere terras
Adspicies. si servet Eos, fumantia sub te
AEquora, & infestae flagrantia transtra Malacae
Discutient fulgore diem. si displicet ortus,
Occiduique placent augusta palatia coeli,
Hic tibi magnanimo tellus iuventa Columbo
Hesperias monstrabit opes, & dedita nobis
Moenia, Sacratosque sinus. si vergis ad Austrum,
Amstelio cernes nuper freta pervia Tiphy,
Scriptaque Mauritij longinquis nomina terris.
Si legis Arctoi glacialia sidera mundi,
Hic quoque constructas Batavûm mirabere villas,
Et populi monumenta tui, duroque perustam
Frigore Neptuni sobolem. Sed mitia si te
Astra vocant, placidosque inter censeberis ignes,
Quà tenet inclusos habitabilis orbita Belgas,
Et dextrum ferit umbra latus, devicta videbis
Oppida, disiectas acies, belloque cadentes
Egregias heroum animas, nec inulta parentis
Busta tui, foetam spolijs pendentibus Hagam,
Placatum Vahali Rhenum, desuetaque regem
Imperia, & patrijs firmatum legibus orbem.
Nos cives, pia turba, tui, iam publica luctus
Argumenta damus, votisque reposcimus umbram,
| |
| |
Praecipitesque colos querimur. Te Fama perennis
Per terras pelagusque vehit, suppostaque nostris
Littora littoribus; quaque explicat aureus aether
Templa Deûm, vastosque expandit Iuppiter axes,
Clangenti canet arma tubâ; nec tanta silebunt
Bella prius memores Belgae, quam flumine verso
Irriget Hollandos Athesis, Sabrina Sicambros,
Parrhasiisque iugis Tanais delapsus & Indus
Mutato Batavas pulsabunt littore terras.
|
|
Auteursrechtvrij