|
| |
| |
| |
Vyfde bedryf.
Eerste tooneel.
Tomyris, Gelonide.
'k Ben eind'lyk overheerd; en 't Noodlot, wreed verbolgen,
Maalt my op elk een' tred den dood, dien 't my doet volgen.
Myn oog verneemt, daar ik den scepter heb gez waaid,
Slechts stervenden en doôn, aan allen kant gezaaid.
En niets, niets kan my aan de rampen, die my drukken,
Als een roemruchte val, daar 't al van waagt, ontrukken.
Het is by Cyrus, dat ik dien verwachten ga.
Het overwinnend heir ontruk' hem my, 't besta
Te naderen, het waag' te dringen door de schaaren,
Die ik den toegang tot zyn' kerker doe bewaaren.
Stel, bidde ik, u toch niet aan 's krygsvolk woede bloot;
Berg u: Issédon bied u bystand in den nood.
Vertrek met Cyrus; laat uw Zoon u vergezellen:
Ligt kunt gy, wykende 't vervallen nog herstellen.
Ach! dat myn vyanden veel eer my doen vergaan!
Hoe! zoude ik daar myn Zoon gebied, als Onderdaan
Verschynen? ik, die 't recht van zyn geboort' vertreede;
Op dat ik hier den troon, die hem behoort, bekleede?
Neen, voor myne eerzucht waar dit noodlot veel te straf:
'k Leefde op den zetel, en de dood werp' my daar af.
Weet ondertusschen, dat myn val, niet te vermyden,
De zwaarste smart niet is, die myne ziel moet lyden.
'k Laat twee Gelieven, op het hoogste vergenoegd:
Zie daar myn wreedste pyn, en wat my yslyk wroegt.
Verwoede wanhoop! Dwang des Noods! Te moeten sneeven,
| |
| |
En myn Meêminnaares den doodsteek niet te geeven!
De Trotse triomfeert, braveert myn' toorn. Wat hoon!
Aan mynen wrok ontrukt door myn' gehaaten Zoon.
Koom, zegevieren we ook. Haar Minnaars bloed te plengen
Is meer dan voor de helft haar zelv ter slachting brengen.
Men offer' Cyrus. 'k Ga hem vinden daar hy is:
Hy zy het, die zyn lot, en tevens 't myn besliss'.
'k Wierd door zyn oog verrast, en myner ondanks teder:
Maar wen ik 't ooit belyd' tot zoo verr' my verneder,
En hy me in 't eind veracht, dan zie hy, my ter wraak,
Dat ik een' toegang tot zyn hart door 't staal my maak'.
Hy koomt. Alziende Goôn, die weet, wat ik moet lyden,
Wilt van eene offerhand, zoo dierbaar my bevryden!
| |
Tweede tooneel.
Tomyris, Cyrus, Gelonide, Gevolg.
De zege toont zich, Heer, voor u. Denk echter niet,
Dat gy my immer, laf voor u geboogen ziet.
Het bloed myn 's Volks dekt de aard; hun droeve schimmen wachten,
Dat myn rechtvaardigheid u' voor haar rust doe slagten:
Ja, 't uwe word geëischt voor dat vergooten bloed.
Laat ik niet zyn genoopt, nu ik my wreeken moet:
Want, in het uiterste, waartoe ik ben gekoomen,
Het meest wanhoopende ben ik het meest te schroomen.
Wat doet u tot zoo naar een wanhoop overslaan?
Men dwingt u niet om van den Rykstroon af te gaan.
Nooit wierd ik door myn' wensch naar uwe kroon gedreeven:
Schenkt my het krygslot haar, ik zal ze u wedergeeven.
Het is haar glans niet, die myn oog hier treft. ô Neen:
'k Verlaat dit oord terstond, geef my Mandane alleen.
| |
| |
Neen; tot wat tegenspoed ons 't Lot verwyzen kunne,
Geloof niet, dat men ooit Mandane u weêr vergunne.
Doch de oogenblikken zyn te duur: des hoor in 't kort,
Hoe 't hart van Tomyris voor u ontwapend word.
Uw volk ontruime straks dees tenten, en myn landen:
Ruk mynen Onderdaan uit hun bebloede handen.
Ik zou myn stem?.. Waar heen laat ge uw gedachten gaan?
Nog eens, zy wyken; of het is met u gedaan.
Kent gy my wel, als gy door deeze dreigementen
U voorstelt in myn ziel de vrees te zullen prenten?
'k Zocht honderd werven in 't gevaar den dood, Mevrouw:
'k Zag dien te na dan dat hy my verbaazen zou.
't Is waar, dat ik onlangs gevreest heb voor uw woeden:
't Gevaar trof toen te waard een hoofd; 'k moest het behoeden:
Mandane was gedoemd; myn hart bezweek van schrik;
'k Verbleekte, ik sidderde in dat gruuwzaam oogenblik.
Maar ze is gered; en 't zyn myns Medeminnaars zorgen
Die voor uwe afgunst my haar leven nu verborgen.
Die Medeminnaar is myn eigen bloed, en word
Zeer ligt my heel gelyk, als hem myn voorbeeld port.
Stel dat zoo waardig hoofd niet bloot aan die gevaaren:
De tyd zal mogelyk myn gramschap doen bedaaren.
Neen, yd'le hoop, dat zich uw woede still'. Heb ik
Nog straks niet zelf gehoord, gy, Goden, zaagt myn' schrik!
Uit een' ontmenschten mond 't herroep'loos vonnis koomen?
Gy denkt, ondankb're, aan 't geen myn haat heeft ondernoomen,
En rekent niets, het geen myn liefde heeft verricht:
| |
| |
't Is u vergeeten, dat gy 't licht haar zyt verplicht.
Met welk een koude en schrik zag ik het staal geheeven!
Hoe wierd ik tusschen u en mynen Zoon gedreeven!
Zeg, Wreede, heeft myn hart een oogenblik gestaan,
Of zich op d'eisch des bloeds, en dien der min beraân?
Maar wat besta ik? Goôn! Ik kan zyn' haat beschouwen,
En zondet bloozen, dat ik hem beminne ontvouwen!
Ik breng my zelve tot de wanhoop, yslyk wreed,
Dat ik 't geene ik my schaame, en vruchteloos, beleed!
Wil op uw zege vry, zy is volkoomen, boogen:
Zie Tomyris, haar' trots bez weeken voor uwe oogen:
Maar schroom een wraak, waar toe ik oversla. Welaan,
Alleen een woord nog: wilt gy leeven, of vergaan?
Die keus is wichtig: wik dan wel voor 't overhellen,
En zeg my 't vonnis voor, het welk my slaat te vellen.
Spreek, 't is te lang, dat ik myn gramschap wederhouw'.
Indien myn lot door u bepaald moet zyn, hoe zou
Ik kunnen kiezen, en myn' roem niet schand'lyk krenken?
'k Wacht van de Goôn, dat zy de zege of dood my schenken.
En ondanks deeze Goôn schikke ik uw lot. Ga heen,
Keer in uw' kerker, en verwacht den dood alleen.
| |
Derde tooneel.
Tomyris, Gelonide.
Ja, sterven zult gy; hoop op geen vergiffenisse:
't Is nodig, dat uw bloed de schande van my wisse.
Koom eedle wanhoop, koom, gy opent my 't gezicht,
Verdryf de onwaarde min, hergeef my aan myn' plicht!
Maar 'k zie Aripithes. Helaas! wat moet ik vreezen
Uit eene ontroering, klaar op zyn gelaat te leezen?
| |
| |
| |
Vierde tooneel.
Tomyris, Gelonide, Aripithes.
Mevrouw, ik kondige u een' droeven omkeer aan;
't Geweld staat Cyrus boei te breeken; 't is gedaan.
Zyn wacht weêrstaat, maar moet voor de overmagt wel bukken.
Wat kieze ik, Hemel! in deez' drang van ongelukken?
Koom, volg my vaardig... Wat vertooning..! Groote Goôn!
Wien zien myne oogen? Myn' ter dood gewonden Zoon!
| |
Vyfde tooneel.
Tomyris, Ariantes, Orontes, Aripithes, Gelonide.
Ariantes, door Orontes ondersteund.
Vorstin, denk op u zelv; de Perziaanen spoeden,
En maaken haast met u een einde van hun woeden.
Geen uwer Zoonen heeft vermogt hun staal te ontgaan;
Niets meer ontbreekt hen dan de Moeder neêr te slaan.
Myn min heeft tegen my uw gramschap aangedreeven,
Laat nu myn dood me uw hart van Moeder wedergeeven.
Wreek my, wreek u, wreek heel het menschelyk geslacht:
't Is 't bloed van Cyrus, dat ik in den afgrond wacht.
Hy sterft.
| |
Zesde tooneel.
Tomyris, Gelonide, Aripithes.
Ja, wacht het. 'k Zweer u by den Hemel, 'k zal 't u geeven;
Ons allen wreeken: 't bracht al mynen om het leven.
Gy Goden, die my hoort, wen ik myn' eed verbreek,
| |
| |
Dat uw verachting op myn hoofd zich daad'lyk wreek'!
Zou ik den blikzem zien in uwe handen wetten,
Myn' troon vergruizen, en geheel myn volk verpletten;
Ik zelv gespaard zyn; en, ondraagelyke druk!
Zou ik Mandane zien met Cyrus in geluk!
Maar draalen wy niet, nu 't op 't uiterst is gekoomen;
Indien ik wachte word myn offer my ontnoomen.
Aripithes, hoewel ik my van uwe trouw',
Door vaak betoonde vlyt genoeg verzekerd houw',
Nochtans, wyl 'k nodig heb, tot mind'ring myner smarte,
By een getrouwe hand een onverschrokken harte,
Strekt zich uw yver tot zoo verre, en wacht ik van
Uw' moed een grootsch bestaan?
'k Bedenk my niet, gy zult uw' wil zien naargekoomen.
Ja, 't bloed van Cyrus, schoon 't het myne kost', zal stroomen.
Myn drift baant my een' weg tot by hem: en, Vorstin,
Myn hart staat voor de trouw van myne hand u in.
| |
Zevende tooneel.
Tomyris, Gelonide.
Door myn glorie voorgeschreeven.
Hoe! de Overwinnaar heeft dan niets dat u doet beeven?
Ach! dat dat doodsch bevel toch wederroepen zy:
Om uwe goedheên, om uw eigen heil! Zoo gy
Als niets kunt achten, dat ge u zelve gaat verderven,
| |
| |
Denk welk een gruuwel, dien men mint, dien te doen sterven!
Zou ik hooren naar een' gloed,
Dien 'k als een monster in myn hart versmooren moet!
Een liefde, wreeder dan een Helsche Rasernyë!
Myn bloed schreeuwt, Gelonide, en eischt, dat ik my vryë.
Doch staakenwe yd'le reên: my rest een korte tyd:
Dees zy geheel aan myn gevoeligheid gewyd.
Dat boven alles haar Mandanes straf vernoege:
't Is tyd dat myne hand die Minnaars samen voege.
De dood myns Zoons zy ons voor 't minst van een'ge vrucht:
Hy wederstreeft niet meer... Wat hoor ik? Welk gerucht?
Myn grootste Vyandin vertoont zich voor myne oogen!
Word myn geliefdste wraak me, ô Goôn! door u onttoogen?
| |
Achtste tooneel.
Tomyris, Mandane, Gelonide, Cleone'.
De goede Hemel heeft in 't eind myn beê verhoort:
't Geroep, dat door de lucht aan alle zyden boort,
De schrik, de vlucht der Wacht, de vryheid myner gangen,
Het zegt my alles, dat ik niet meer ben gevangen.
tegen Tomyris.
Mevrouw, kan ik door u den Overwinnaar zien?
*ter zyde.
Ach, Hemel!.. *Maar myn hart moet myne drift gebiên.
Beledig Cyrus niet door ongegrond te vreezen:
Hy kent geen' vyand, die niet wil gewapend weezen.
Hoe edelmoedig hy ook zy, 'k misdeed te veel,
| |
| |
Dan dat ik my met hoop op zyne goedheid streel'.
Nochtans, om 't grootsch gemoed te neigen tot vergeeven,
Herstelde ik reeds de helft van 't geene ik heb misdreeven;
En binnen kort zal u niets meer te duchten staan.
'k Heb last gegeeven uit zyn boeien hem te ontslaan:
Aripithes, wiens vlyt en yver my behaagen,
Heb ik de zorg van die verrichtinge opgedraagen.
Doch wyl men toeft, ga ik, en dring, dat het geschied'.
Vaar wel; wacht dat ge eerlang uw' Minnaar wederziet.
| |
Negende tooneel.
Mandane, Cleone'.
Hem weerzien! Cleoné, dat woord doet my verbleeken;
Myn bloed bevriest, ik beef, myn tong bez wykt in 't spreeken.
Wat gaat zy dringen? wat, dan zyne dood alleen?
Ach wreede! ontmenschte!.. Gaan we, en volgen wy haar schreên.
Niets kan de ontroerenis van myne ziel verwinnen.
Koom, en verlaat my niet...
Wat wilt gy gaan beginnen,
Mevrouw? Wat zoeken in den algemeenen schrik?
Ontzie 's Volks woede in hun wanhoopigst oogenblik.
Vertoef; uw Held zal zelf verschynen aan uw voeten;
En 't is op deeze plaats, dat wy hem wachten moeten.
Is 't mooglyk! Kan een hart, dat zoo veel liefde draagt,
Den doodelyken angst verduuren, die het jaagt?
Ik ys voor Cyrus lot! Wat heeft men voorgenoomen?
De ontmenschte Tomyris doet alles van haar schroomen.
Maar Artabazes koomt... Behoedt my, groote Goôn!
De ramp, dien 'k vrees, staat op zyn droef gelaat ten toon.
| |
| |
| |
Tiende tooneel.
Mandane, Artabazes, Cleone'.
Ja, 'k breng de droefste maar der grootste tegenspoeden.
Sloot wreede Tomyris voor eeuwig zyn gezicht.
Kon de Fakkel, die ons licht,
Een' gruuwel, daar Natuur verstomd voor staat, bestraalen?
En kan ik het tafreel dier yslykheid u maalen?
Spaar, Artabazes, my in 't minste niet, vaar voort:
'k Wil Cyrus natreên in der Schimmen aak'lig oord.
Ik heb hem doen vergaan; my rest niet dan te sneeven,
En 'k zoek in dit verhaal het einde van myn leven.
En ik, Mevrouw, moest naar de grootheid myner smart,
Voor myne stem myn bloed doen spreeken uit myn hart.
De zege toonde zich aan onze zy' volkoomen:
Gy waart reeds veilig, en uw Wacht was weggenoomen;
Wanneer ik Tomyris zie van een' and'ren kant
Naar Cyrus ylen, met een pook in haare hand.
Ik sidder, volg den stoet, die raazend haar vertelde;
En tegen my zich voor des kerkers ingang stelde.
Men vegt, een bloedstroom vloeit langs de aarde op' oogenblik:
'k Dring in, de Scyten vliên, bevangen van den schrik.
Ik nader eind'lyk met een ziel, door vrees bewoogen.
| |
| |
Wat voorwerp, groote Goon! vertoont zich aan myne oogen!
Myn volk blyft staan en geeft een schreeuw, die yslyk is.
Een troep Barbaaren sluit een' kring om Tomyris,
Die driewerf, door 't geroep verhinderd noch getroffen,
Doet in een vat, vol bloeds een hoofd ter nederploffen;
En zegt op elk een reis, uit een geprangde borst,
Verzadig u met bloed, waar naar gy bebt gedorst.
Elk rilt, elk siddert op die rede; en oogenblik'lyk
Bevangt een doodsche stilte 't al, niet min verschrik'lyk.
De Zon, als met een kleed van duisternis bedekt,
Doet denken, dat zy dier vertooning zich onttrekt.
Zelfs Tomyris, altoos tot wreedheid aangedreeven,
Voelt op deez' stond heur' aart en woede haar begeeven:
En doemende naar 't schynt, een zoo ontmenschte daad,
Wend zy haare oogen af van 't geen haar hand bestaat.
Wat oogen zouden ook dit deerlyk aanzien veelen?
Wat hart zou willens in die misdaad kunnen deelen?
't Gelaat uw 's Minnaars, zich verbergende in het bloed,
Toont niets dan ééne wonde aan myn ontsteld gemoed;
Dat, vol gerechten schrik, daar vrucht'loos poogt de trekken
Des Helds, die Azië verwonnen heeft, te ontdekken.
Ach! vliegen wy ter wraak.
Het bloed der Scyten heeft gestroomd voor hunne schuld;
En Tomyris zou zelv niet zyn verschoond gebleeven,
Maar Cyrus schim ten zoen, aan onze wraak gegeeven:
Doch, slaande een oog van zich, het welk den dood veracht,
Te schikken van myn lot staat in myn eige magt
Roeptze uit; en door de drift, die in haar heerscht, gedreeven,
Grypt ze eene pook, treft zich, en eindigt straks haar leven.
| |
| |
Die Wreede! Zy ontwykt een welverdiende straf.
My voegt niets als dat ik myn' Minnaar volge in 't graf.
Om myne liefde moet hy 't roemryk leven derven:
Myn trouw moet eeuwig ons vereenen door myn sterven.
EINDE. |
|
Auteursrechtvrij