1900. Hoogtij van burgerlijke cultuur

verantwoording

gebruikt exemplaar

eigen exemplaar dbnl

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt een diplomatische weergave van 1900. Hoogtij van burgerlijke cultuur van Jan Bank en Maarten van Buuren uit 2000.

 

redactionele ingrepen

p. 88: eindnoot 167 heeft wel een nootverwijzing in de tekst maar geen noottekst, deze verwijzing is daarom weggelaten

p. 383: noot 147 heeft geen nootverwijzing in de tekst, deze verwijzing is achteraan de pagina geplaatst

p. 437: noot 106 heeft geen nootverwijzing in de tekst, deze verwijzing is achteraan de pagina geplaatst

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten.

 

[pagina 1]

Hoogtij van burgerlijke cultuur

 

[pagina 2]

Deze publicatie is totstandgekomen in het kader van het prioriteitsprogramma ‘De Nederlandse cultuur in Europese context’, dat is mogelijk gemaakt door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). 1900: Hoogtij van burgerlijke cultuur is het derde deel van een vijfdelige synthese van onderzoek dat in de periode 1991-1999 is verricht. Vier delen hebben betrekking op de jaren omstreeks 1650, 1800, 1900 en 1950. Het vijfde deel bevat een aantal afsluitende beschouwingen van verschillende auteurs. De stuurgroep van het programma is als volgt samengesteld: prof. dr. M. Bock, prof. dr. J.A.H.G.M. Bots, prof. dr. D.W. Fokkema (voorzitter), dr. F. Grijzenhout, prof. dr. W.P. Knulst, prof. dr. M.J. Petry, prof. dr. P.G.J. Post, mw. prof. dr. M.A. Schenkeveld-van der Dussen, prof. dr. W.C. Ultee. Drs. H.J.W. Nap (NWO) is secretaris van de stuurgroep.

De titels van de vijf delen luiden:

1650: Bevochten eendracht

1800: Blauwdrukken voor een samenleving

1900: Hoogtij van burgerlijke cultuur

1950: Welvaart in zwart-wit

Rekenschap

 

[pagina 3]

NEDERLANDSE CULTUUR IN EUROPESE CONTEXT

1900

Hoogtij van burgerlijke cultuur

Jan Bank en Maarten van Buuren

met medewerking van Marianne Braun en Douwe Draaisma

Sdu Uitgevers, Den Haag

 

[pagina 4]

© De auteurs, 2000

De uitgever heeft getracht de rechthebbenden van het illustratiemateriaal te achterhalen. Indien iemand meent dat rechten niet zijn gehonoreerd, dan kan hij of zij zich wenden tot de uitgever.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher.

ISBN 90 12 08622 1

 

[pagina 5]

Inhoud

	Woord vooraf	9
	Inleiding	13
Hoofdstuk 1	Feesten en beelden van het vaderland	21
	Inhuldiging van Wilhelmina	21
	Intermezzo: hoogtij van het liberalisme	32
	Het schilderachtige van Nederland	40
	De Gouden Eeuw in 1900	50
	Terugblik op de opstand	60
	Volkskunde	71
	Het Nederlandse eeuwfeest in 1913	81
Hoofdstuk 2	Nederland en de wereld	91
	Het tropisch beeld van Nederland	91
	De Boeren en hun stamverwanten	100
	Vlaanderen	103
	Immigratie uit de Koloniën	106
	Immigratie uit Europa	109
Hoofdstuk 3	Stedelijke ordening	115
	Water en land	115
	Verstedelijking en ontmanteling	133
Hoofdstuk 4	Gemeenschapskunst	151
	Gemeenschapsidealen	151
	Gemeenschap der kunsten	155
	De rol van de kunstenaar	165
	Het Rijksmuseum en de stijlenkwestie	170
	Monumenten en musea	176

 

 

[pagina 6]

	De Beurs van Berlage	181
	Het scheepvaarthuis van Van der Mey	189
Hoofdstuk 5	‘Zoo nadert men de geest’ Van symbolistische naar vroegabstracte schilderkunst	195
	Het symbolisme in Frankrijk	195
	Het Nederlandse symbolisme	207
	Mondriaan	222
Hoofdstuk 6	De dageraad van de volksopvoeding	229
	Onderwijzers	229
	Het Lyceum	241
	Sport en gymnastiek	251
Hoofdstuk 7	Hoger onderwijs en natuurwetenschappen	265
	Hoger onderwijs	265
	‘Tweede Gouden Eeuw’	270
	De natuurwetenschappen in 1900	272
	De natuurkunde verzelfstandigd	274
	Ontdekking van het Zeeman-effect	276
	Lorentz' verklaring	282
	Onderzoek rond het Zeeman-effect	283
	De uiteindelijke verklaring	285
	Het einde van de bloei	287
	Nationalisme en wetenschap	289
Hoofdstuk 8	De toekomstige eeuw der psychologie	291

 

 

[pagina 7]

Hoofdstuk 9	Godsdienst: protestantisme	329
	Domineesland	329
	Moderne theologie	337
	Neocalvinisme	351
	Kerkenbouw en cultus	371
Hoofdstuk 10	Godsdienst en emancipatie: jodendom en katholicisme	385
	Joodse gemeenschap	385
	Katholieke kerkenbouw	397
	Cultus	409
	Geestelijke leiding	421
Hoofdstuk 11	Utopisten en socialisten	439
	Landhervormers en Vrijland; Frederik van Eeden, Walden en gemeenschappelijk grondbezit	443
	Mystiek socialisme: Herman Gorter en Henriëtte Roland Holst	471
	Slotopmerking	480
Hoofdstuk 12	Decadentie en antidecadentie in de Nederlandse poëzie	485
Hoofdstuk 13	Vrouwenleven	503

 

 

[pagina 8]

Hoofdstuk 14	Stadscultuur	523
	Filharmonie	523
	Opera	529
	Theater	539
	Lees- en beeldcultuur	547
	‘La Bohème’	557
	Terugblik	567
	Noten	575
	Geciteerde literatuur
	Personenregister
	Illustratieverantwoording

 

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten.