Doolhof in meervoud

[p. 69]

VIII

1

Chaim en Izaak bewoonden de grote kamer met heel hun hebben en houden. Twee witte ijzeren ledikanten troonden langs de zijwanden.

- Van het Plein.

- Een krats! viel Izaak bij.

Een zelfgetimmerde boekenkast waar de boeken uitpuilden en een duitse piano sierden de overige wanden. Daartussen was het markt. Van alles lag en stond er uitgestald: een grote en een kleine tafel, stoelen en krukjes, boeken, een bandopnameapparaat, borden en kommen, muziek, een stemvork, kam en tandenborstels, enzovoort.

- Ga toch zitten, nodigde Chaim, en schoof met een enkele handbeweging allerlei voorwerpen uit een rieten stoel.

- Stoor ik niet?

- Dan hadden we je niet opengedaan! grinnikte Izaak.

- Studeer je? vroeg Chaim.

- Ik schrijf.

- Verhalen?

- Ik ben aan een roman bezig.

- Het leven geromantiseerd betrappen! zei Izaak.

Chaim op de pianokruk draaide een slag in het rond.

- Thee? vroeg Izaak.

Peter knikte, in gedachten.

Izaak ging de gang op met een keteltje.

- Lijkt me moeilijk een boek te schrijven, zei Chaim.

- De opzet gaat meestal wel. Maar om vol te houden.

[p. 70]

Ik weet niet of ik zo'n lange adem heb.

Izaak stak het gas aan.

- Heb je al meer geschreven?

- Sprookjes.

- Sigaret? Izaak hield hem een pakje voor.

Hij bedankte.

Izaak stak een sigaret op en gaf Chaim vuur. - Zijn sprookjes niet uit de tijd? merkte hij op.

- Sprookjes zijn van alle tijden.

- In Israël hebben we geen tijd voor sprookjes! Het water in het keteltje begon te suizen.

- Ben je de oude joodse verhalen en liederen vergeten? draaide Chaim op zijn kruk.

- Ik denk aan de toekomst! antwoordde Izaak droog.

- Verleden, heden en toekomst is een drieëenheid. Je kunt je niet losmaken!

- Wat geweest is is geweest! sneed Izaak af. - Zie deze buurt. Het is het beste het verleden zo snel mogelijk te vergeten.

- Ben jij dan die duizenden, die tienduizenden vergeten? Je vader en moeder, broers en zusters? Je hele familie is vergast!

- Ik kan bij de dood niet toeven en treuren. Het leven gaat voort. Israël is een nieuwe jonge staat! Daar hoor ik thuis, daar wil ik leven en werken!

Hij had op verbeten toon gesproken. Het water floot. Hij inhaleerde diep, draaide het gas uit en schonk water in een pot.

- Ik neem de herinneringen mee naar Israël. Het dierbaarste, dat ze me hebben nagelaten.

- Overbodige ballast! Ik wil het nieuwe! Het oudtesta-

[p. 71]

mentische volk is jong genoeg om het nieuwe te kunnen aanvaarden en waarderen. Daarin ligt de kracht van onze jonge staat! Hij sprak gestikulerend; schonk daarna thee. Chaim deelde koek.

- Je vergeet dat het het oude land is waarop we bouwen.

- Ik geloof dat het een niet zonder het ander kan, zei Peter.

- Er is maar een ding nodig, hield Izaak vol. Hij nam een slok gloeiende thee. - Vernieuwing! We kunnen ons niet bij Bach of welke duitser ook blijven ophouden. We moeten verder: Distler, Pepping, Reda!

- Wie hebben onze ouders vermoord!

- De duitsers? Waarom niet de engelsen en amerikanen, de russen? Misschien hebben we zelf onze ouders gedood. Waar ligt de schuld? Wie heeft schuld? Wat is schuld? Er is alleen werkelijkheid! Ik ben geen historicus en nog minder een hystericus! Ik wil leven! Er is genoeg gedood!

Er werd geklopt.

Chaim deed open. Het was Corrie. Hij kwam om postzegels. Het kind hijgde licht en keek bedremmeld naar Peter, die hij herkende.

- Dag, zei Peter en stak zijn hand uit. Het kind legde er zwijgend een kleverig pootje in. Chaim zocht zegels bijeen. Hij scheurde ze van enveloppes, die hij overal onder en tussen vandaan trok. Hij liet er enkele zien.

- De twaalf stammen van David.

- Spaar je die allemaal?

- Pappa, kwam hees het stemmetje.

Zijn vader bleek ze te verzamelen. De dubbele zegels plakte hij voor Corrie in een schrift. Het kind moest afleiding hebben.

[p. 72]

Hij mocht enige rondjes op de kruk draaien en kreeg koek van Chaim. Even later zong deze joodse liederen, zich begeleidend op de piano. Het kind zat op zijn schoot en vlijde zich tegen hem aan. Het schriele koppetje bewoog op de ademhaling van Chaim, alsof het nieuw leven ingepompt kreeg. Het lijfje deinde mee naar een nieuw beloofd land. Toen Chaim zweeg, was het kind in slaap gesukkeld. De koek stak onaangeroerd uit een kleine vuist.

Peter bood aan de jongen naar boven te brengen. Hij wilde nog naar zijn oom. Of hij volgende week op een intiem feestje kwam, vroeg Chaim. Hij was dan jarig. Peter wilde graag komen. Izaak nam een partituur door.

2

Bij oom was bezoek. Hij deed heel geheimzinnig en schoof, staartdansend als een gebiologeerde slang, door de gangen naar zijn hol. De psychiater uit het Gooi bleek er te zijn. Hij was bij tante in het atelier. Hij was er al een uur. Zolang duurde een bezoek nooit! Hij zocht meestal een paar schilderijen uit die tante het laatst geschilderd had en vaak nog op haar atelier stonden. Peter schrok van een dierlijke kreet. Daarop volgde een zwaar onbedaarlijk lachen. - Dat is 'em! sidderde oom. Het gelach ging in een hogere toon over. Dat was tante.

- Komt hij kopen? vroeg Peter.

- Altijd. Twee, drie, vier. Het hoogste aantal is tien geweest. Oom stond op zijn staartpunt. Zijn ogen schenen op zijn hals te balanceren. Hij streek met zijn tong vluchtig langs zijn bovenlip. Oom was niet giftig.

Het brullen schoot opnieuw omhoog. Tante golfde er

[p. 73]

met een grote roller achteraan. De schilderijen verdronken en kwamen met hun buik bovendrijven: zwart.

- Daar komen ze! Oom schoof verstijfd achter het tafeltje. Het geklos had een aanvang genomen. Het werd overdreund door de gang van een dinosaurus. Tante verscheen met twee koppen! Van haar hoofd steeg zwart haar op tot een woest gebergte. Het gebergte bleek de kop van een Himalajamens. Hij dreunde achter tante aan, links en rechts tegen ramen en lijsten schoppend. Achter hem vielen schilderijen als valluiken dicht. Tante bleef in het kleine vertrek staan.

- Wil jij dokter even uitlaten, Jean!

Oom smolt naar voren. Hij leek opeens een muis, een nietige kleine muis. Hij trippelde wit het gangetje in, gevolgd door een zwartgebaarde woeste kater.

- Angelien!!

De galm gongde zwaar na tussen de schilderijen.

- Hij heeft alles gekocht! riep tante en gebaarde bezwerend over de gaanderijen.

- A... alles...? stotterde oom.

- Alles! bezwoer tante nogmaals. - Morgen wordt alles weggehaald! Ze kloste woest weg.

Oom zeeg als een heilige slang ineen.