Kalkboek. Het gebruik van kalk als bindmiddel voor metsel- en voegmortels in verleden en heden

[p. 269]

6 Geraadpleegde bronnen

Adam 1984	Jean-Pierre Adam: La construction romaine. Matériaux et techniques. Parijs, 1984.
Adan 2003	O.C.G. Adan: Bealging steenachtige materialen. Over algen in de bebouwde omgeving. Rotterdam [Stichting Bouwresearch], 2003.
Alberti s.a.	Alberti: De re aedificatoria, derde boek, hoofdstuk 14.
Alou 1989	F. Alou & V. Furlan: Matériaux de construction. Chapitre II: liants minéraux. [Cursustekst Ecole Polytechnique de Lausanne]. Lausanne [Ecole Polytechnique de Lausanne], 1989.
Van Balen 1982	Koenraad van Balen: Witkalk en kalkverf, gebruik en restauratie. [Niet uitgegeven seminariewerk en stageverslag]. Antwerpen [Hoger Architectuur Instituut Antwerpen... [etc.]], 1982.
Van Balen 1990	K. van Balen & D. van Gemert: Kalk in metselmortel. Studie van de invloed van kalk op metselmortel. Leuven [Katholieke Universiteit Leuven (departement Bouwkunde)], (november) 1990 [onuitgegeven studie voor FEDIEX, Laboratorium Reyntjens].
Van Balen 1991	K. van Balen: Karbonatatie van kalkmortel en haar invloed op historische strukturen. [Diss.: Katholieke Universiteit Leuven, faculteit Toegepaste Wetenschappen, 1991].
Van Balen 1999	K. van Balen, J. Mateus, L. Binda, G. Baronio, R. van Hees, S. Naldini, L. van der Klugt & L. Franke: Expert system for the evaluation of deterioration of ancient brick structures. [Research Report no 8 (vol. 1), European Commission, 1999].
Van Balen 2001	K. van Balen, R. Hayen, S. Naldini, L.J.A.R. van der Klugt, R.P.J. van Hees, M.P. Luxan, F. Dorego & l. Binda: Mortar characterisation, from values to compatibility. In: R.P.J. van Hees, S. Naldini & L.J.A.R. van der Klugt (redactie), Maintenance of pointing in historic buildings: decay and replacement. [Final report contract ENV4-CT98-706, EU Environment Programme, 2001, nog niet uitgegeven].
Van Balen 2003	K. van Balen, I. Papayianni, R. van Hees & L. Binda: Conservation Requirements, RILEM TC 167-Characterisation of Old Mortars. [nog niet uitgegeven; typoscript february 2003].
Baronio 1991	G. Baronio & L. Binda: Experimental approach to a procedure for the investigation of historic mortars. The proceedings of the 9^th International Brick/ Block Masonry Conference. Berlijn, 1991.
D. Bell 1997	D. Bell: The Historic Scotland Guide to International Concervation Charters [Technical Advice Note 8], Edinburgh [Historic Scotland], 1997.
Bertoldi 1987	Gerhart A. Bertoldi: Historische Baustoffe - Putze, Mörtel und Betone (5.4-5.8). Naturwerkstein in der Denkmalpflege. Handbuch für den Steinmetzen und Steinbildhauer, Architekten und denkmalpfleger. Ulm, 1987, pp. 409-530.
Binding 1978	G. Binding & N. Nussbaum: Mittelalterlicher Baubetrieb, nordlich der Alpen in zeitgenȯssischen Darstellungen. Darmstadt, 1978.
Van Bommel 2001 I	A.J. van Bommel: Restauratie-ethiek. Praktijkboek Instandhouding Monumenten. 6 (juli 2001).
Van Bommel 2001 II	A.J. van Bommel: Ideaal hervoegwerk bij monumenten. Praktijkboek Instandhouding Monumenten. 8 (december 2001).
Van Bommel 2001 III	A.J. van Bommel, R.P.J. van Hees, L.J.A.R. van der Klugt: Ideal repointing (in monuments). In: R.P.J. van Hees, S. Naldini & L.J.A.R. van der Klugt (redactie), Maintenance of pointing in historic buildings: decay and replacement. [Final report contract ENV4-CT98-706, EU Environment Programme, 2001, nog niet uitgegeven]. (Nederlandse vertaling met uitgebreid commentaar in Van Bommel 2001 II).
Van Bommel 2002	A.J. van Bommel: Restauratie-ethiek (2): musealiseren en authenticiteit. Praktijkboek Instandhouding Monumenten. 11 (september 2002).
Van Bommel 2003 I	A.J. van Bommel: Search for a new interpretation of the concept of authenticity. A theory of relativity for the field of heritage-care. In: Wim Denslagen... [et al.]; redactie D. van Gemert: Authenticity in the restauration of monuments [Authentizität in der Denkmalplflege]. -Best [WTA], 2003. [Sillabus van het WTA-Colloquium, 14 maart 2003 te Leuven].
Van Bommel 2003 II	A.J. van Bommel: De natuurlijke gevel. Praktijkboek Instandhouding Monumenten (nog niet gepubliceerd).

[p. 270]

Bommenee 1988	Adriaan Bommenee [afgeschreven door Willem Annema]: Het ‘testament’ van Adriaan Bommenee. Praktijkervaringen van een Veerse bouw- en waterbouwkundige uit de 18e eeuw. In: Werken uitgegeven door het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen 4. Middelburg, 1988.
Bosch 1992	Peter W. Bosch: De herkomstgebieden van de Maasgesteenten. Grondboor en Hamer 1992 3
Boynton 1966	Roberts S. Boynton: Chemistry and technology of lime and limestone. New York, 1966.
Brade 1827	W.C. Brade: Theoretisch en practisch bouwkundig handboek ten dienste van ingenieurs, architecten, opzigters, timmerlieden, metselaars en verdere bouwkundigen. Dl 1: Bevattende de eerste afdeeling, over de bouwstoffen. 's-Gravenhage [A.J. van Weelden], 1827.
Brendle 2003	S. Brendle, T. Nijland & R.P.J. van Hees: Tuff stone [werktitel], Delft [TNO Bouw], March 2003 [nog niet uitgegeven].
Broothaers 2002	Ludo Broothaers: Zandboek Vlaanderen. Brussel [Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, afdeling Natuurlijke Rijkdommen en Energie], 2002.
Callebaut 1999	K. Callebaut, W. Viaene, K. van Balen & R. Otteburghs: Petrographical, Mineralogical and Chemical Investigation of 17th and 19th Century Lime Mortars in the St.-Michael's Church (Leuven, Belgium). International Journal for Restoration of Buildings and Monuments 5 (1999), 4.
Callebaut 2000 I	K. Callebaut, K. van Balen & R. Ottenburghs: Praktijk en eigenschappen van traditioneel droog gebluste kalk. In: L. Declercq... [et al.]: Pleisters Voor Restauratie en Renovatie, Studiedag WTA Nederland-Vlaanderen, 19 mei 2000. Delft... [etc.] [WTA Nederland-Vlaanderen], 2000, pp. 23-34.
Callebaut 2000 II	K. Callebaut: Characterisation of Historical Lime Mortars in Belgium: Implications for Restoration Mortars. [Diss.: Katholieke Universiteit Leuven, faculteit Toegepaste Wetenschappen, 2000].
Callebaut 2000 III	K. Callebaut, W. Viaene & K. van Balen: Production of historic lime mortars: evidences from old mortar analyses and laboratory tests. Proceedings of the 12^th International Brick/ Block Masonry Conference. Madrid, 2000, pp. 363-72.
Le Camus de Mézières 1972	Nicolas le Camus de Mézières: Le guide de ceux qui veulent bâtir. tome I & II. Parijs, 1786 [Herdruk Genève [Minkoff], 1972].
Chantry 1979	F. Chantry: Les cent chaufours d'Antoing à Tournai. s.l. [Section archéologie industrielle de la S.R.H.A.T. Ed.], 1979.
Charter 1964	Charter van Venetië 1964. Internationaal Charter over de instandhouding en restauratie van monumenten en stads- en dorpsgezichten.
Chaux 1909	La Chaux. (Notes techniques). Bulletin des métiers d'art. [Brussel] 9 (1909), pp. 344-7.
Choay s.a.	F. Choay: [onuitgegeven teksten bij de cursus aan het Center for Conservation of Historic Towns and Buildings]. Leuven [Katholieke Universiteit Leuven], s.a.
Cliver 1974	E.B. Cliver: Tests for analysis of mortar samples. Bulletin of the Association of Preservation Technology 6 1974, 1, pp. 68-73.
Du Colombier 1953	Pierre du Colombier: Les chantiers des cathédrales. Parijs, 1953.
Cracow 2000	Cracow Charter 2000: Principles for Conservation and Restoration of Built Heritage
Cuypers 1958	Jean Cuypers: De architectuur van de Sint-Kwintenskerk te Leuven. [Licentiaatsverhandeling Katholieke Universiteit Leuven, Faculteit Wijsbegeerte en Letteren, februari 1958].
Davey 1961 I	Limes and cement. In: Norman A. Davey: History of building materials. s.l., 1961, pp. 97-111.
Davey 1961 II	Mortar and concrete. In: Norman A. Davey: History of building materials. s.l., 1961, pp. 120-7.
Devillez 1869	A. Devillez: Eléments de constructions civiles. Ouvrage destiné aux élèves des écoles d'architecture et industrie et aux personnes... [etc.]. Bergen, 1869.
Dijksterhuis 1980	E.J. Dijksterhuis: De mechanisering van het wereldbeeld. (vierde druk). Amsterdam, 1980.
Doon 1996	Bonny Doon: The Laguna Limekilns. [nog niet uitgegeven] 1996.
Dreyfus 1950	J. Dreyfus: La chemie des ciments. Tome II, Valeurs numériques, figures et annexes. Parijs [Editions Eyrolles], 1950.
Dupas 1981	M. Dupas: L'analyse des mortiers et enduits des peintures murales et des batiments anciens. Proceedings of the ICCROM Symposium ‘Mortars, renders and grouts used in the Conservation of Historic Buildings’. Rome, 1981, pp. 281-95.

[p. 271]

Dupas 1986	M. Dupas: Analyse des mortiers prélevés dans l'église de Theux. In: G. Lelotte (redactie): L'eglise-halle des Saints Hermes et Alexandre à Theux. Dison, 1986, pp. 266-273.
Duriez 1961	M. Duriez & J. Arrambide: Les liants hydrauliques. Nouveau traité de matériaux de construction, Tome I. Parijs, 1961, pp. 318-52.
Effects 1979	Effects of mortar composition on wall leakage. Technical notes [National Lime Association] 5 [februari 1979].
Elert 2002	K. Elert, C. Rodriguez Navarro, E. Hansen & O. Cazalla: Lime Mortars for the Conservation of Historic Buildings. Studies in Conservation 47 (2002). pp. 62-75.
Ex 1993	Nicole Ex: Zo goed als oud. De achterkant van het restaureren. Amsterdam 1993.
Ferrari 1968	Fabio Ferrari: Historical review of the use of hydraulic cements (1). Il Cemento 65 (1968) 762, pp. 147-50.
Fitchen 1981	J. Fitchen: The construction of gothic cathedrals, a study of medieval vault erection. Chicago... [etc.], 1981.
Frizot 1977	M. Frizot: Le mortier romain, mythe ou savoir-faire? Comment construisaient les grecs et les romains?, (Les dossiers de l'archéologie 25 (1977), nov.-dec., pp. 60-3.
Furlan 1975	V. Furlan & P. Bissegger: Les mortiers anciens. Histoire et essais d'analyse scientifique. Revue suisse d'Art et d'Archéologie 32 (1975), pp. 2-14.
Gesell 1935	Gesell: Putz, Berlijn, 1935.
Gibbons 1995	Pat Gibbons: Preparation and Use of Lime Mortars. An introduction to the principles of using lime mortars. Historic Scotland Technical Advise Note 1. Edinburgh [Historic Scotland], 1995.
Grondbeginselen 1917	Grondbeginselen en voorschriften voor het behoud en de herstelling van oude bouwwerken. [Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond], 1917.
Groot 2002	Caspar Groot & Jos Gunneweg: Onderzoek vochtproblematiek Stenen Molens. 1^e fase [hoofdtekst]. Delft [Technische Universiteit Delft, Faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen], 2002.
Handleiding 1988	Handleiding voor de bescherming van bedreigde muurplanten. 's-Gravenhage [Ministerie van Landbouw en Visserij], juni 1988.
Hansen 2000	E. Hansen, A. Tagle, E. Erder, S. Baron, S. Connell, C. Rodriguez Navarro & K. van Balen: Effects of Aging on Lime Putty. In: P.J.M. Bartos, C.J.W. Groot & J.J. Hughes (redactie): International Workshop Historic Mortars Characteristics and Test. Proceedings, no. 12, pp. 197-206, Cachan (Frankrijk) [Rilem Publications], 2000.
Hauenschild 1883	Hans Hauenschild: Die Mörtel and ihre Grundstoffe. (3^er Kapitel). Allgemeine Hochbaukunde. Des Handbuches des Architektur. 1^er Teil, 1^er Band: Die Technik der wichtigen Baustoffe. Darmstadt, 1883, pp. 113-5.
Hayen 2001 I	R. Hayen, L. Schueremans, K. van Balen & D. van Gemert: Triaxial testing of historic masonry, test set-up and first results, Bologne [Stremah], 2001.
Hayen 2001 II	R. Hayen & K. van Balen: Thermal Expansion of Historic Masonry, Looking for Physical Compatibility. In: R.P.J. Van Hees, S. Naldini & L.J.A.R. van der Klugt (redactie): Maintenance of pointing in historic buildings: decay and replacement, Final report contract ENV4-CT98-706, EU Environment Programme [nog niet uitgegeven].
Hayen 2003	R. Hayen, K. van Balen & D. van Gemert: The influence of the brick/ mortar interaction on the mechanical behaviour of historic masonry. Strumas VI, Rome [nog niet uitgegeven].
Van Hees 1990	R.P.J. van Hees: Moisture problems caused by hygroscopic behaviour of materials. International CIB W67 Symposium on Energy, Moisture and Climate in Buildings [CIB Proceedings, no I-8], Rotterdam, [september] 1990.
Van Hees 1998	Rob P.J. van Hees (redactie): Evaluation of the performance of surface treatments for the conservation of historic brick masonry. Final report contract EV5V-CT95-0515, EU Environment Programme. Luxemburg [Office for Official Publications of the European Communities], 1998.
Van Hees 1999	R.P.J. van Hees: Keuze van compatibele reparatiemortels. Beginnen bij schadediagnose. In: Dirk J. de Vries... [et al.]: Mortels in de restauratie, Studiedag WTA Nederland-Vlaanderen, 26 november 1999. Delft... [etc.] [WTA Nederland-Vlaanderen], 1999.
Van Hees 2000	R.P.J. van Hees: Damage diagnosis and compatible repair mortars. In: P.J.M. Bartos, C.J.W. Groot & J.J. Hughes (redactie): Historic mortars: characteristics and tests, Proceedings of the International RILEM Workshop. [Paisley, Mei 1999]. s.l., 2000.

[p. 272]

Van Hees s.a.	R.P.J. Van Hees, S. Naldini & L.J.A.R. van der Klugt (redactie): Maintenance of pointing in historic buildings: decay and replacement, Final report contract ENV4-CT98-706, EU Environment Programme [nog niet uitgegeven].
Van Hemert 1998	R. van Hemert in: NVMz-Nieuws, 1998-3.
Hughes 2000	J.J. Hughes & K. Callebaut: In-situ visual analysis and practical sampling of historic mortars. In: P.J.M. Bartos, C.J.W. Groot & J.J. Hughes (redactie): Historic mortars: characteristics and tests, Proceedings of the International RILEM Workshop. [Paisley, Mei 1999]. s.l., 2000.
Janse 1965	H. Janse: Bouwers en bouwen in het verleden. De bouwwereld tussen 1000 en 1650. Zaltbommel, 1965.
Janse 1981	H. Janse: Het 14^de-eeuwse grafelijke bouwbedrijf in Holland. In: T.J. Hoekstra, H.L. Janssen & Ingrid W.L. Moerman (redactie): Liber Castellorum. 40 variaties op het thema kasteel. Zutphen [Walburgpers], 1981., pp. 165-9.
Jansen 1980	Corneille F. Jansen: Behoud en Herstel. Haarlem, 1980.
Jedrzejewska 1960	H. Jedrzejewska: Old mortar in Poland: a new method of investigation. Studies in Conservation 5 1960 4, pp. 132-8.
Jedrzejewska 1967	H. Jedrzejewska: New methods in the investigation of ancient mortars. In: M. Levey (redactie): Archaeological chemistry, A symposium. Philadelphia, 1967, pp. 147-66.
Jedrzejewska 1981	H. Jedrzejewska: Ancient mortars as criterion in analysis of old architecture. Mortars, cements and grouts used in the conservation of historic buildings. Rome [ICCROM Symposium], 1981.
Van der Kloes 1893	J.A. van der Kloes: Onze bouwmaterialen. Maassluis [J. van der Endt & zoon], 1893, 1924.
Karsten 1989	Rudolf Karsten: Bauchemie. Handbuch fur Stadium and Praxis. (8^e, bijgewerkte druk). Karlsruhe [Verlag C.F. Müller], 1989.
Klück 1999	Bart Kluck: De bouwhistoricus en mortel. Harde schelpen in de kalk. In: Dirk J. de Vries... [et al.]: Mortels in de restauratie, Studiedag WTA Nederland-Vlaanderen, 26 november 1999. Delft... [etc.] [WTA Nederland-Vlaanderen], 1999.
Van der Klugt 1993	L.J.A.R. van der Klugt & R.P.J. van Hees: De kwaliteit van voegen in metselwerk. Rotterdam [Stichting Bouwresearch & Stichting CUR], 1993.
Knöfel 1993	D. Knofel & P. Schubert: Handbuch: Mortel und Steinerganzungsstoffe in der Denkmalpflege. Berlijn [Verlag Ernst & Sohn], 1993.
Krauss s.a.	Karl Krauss: Vom Materialwissen und den Bautechniken der alten Baumeister. Denkmalpflege in Baden-Württemberg. s.l., s.a.
Lamprecht 1983	Heinz-Otto Lamprecht: Opus Caementitium. Come costruivano i Romani. (ongineel: Opus Caementitium - Bautechnik der Romer). Dusseldorf, 1983.
Larbi 2000	J.A. Larbi & R.P.J. van Hees: Quantitative microscopical procedure for characterising mortars in historical buildings. Proceedings 14. Internationale Baustofftagung - Ibausil. Weimar, [september] 2000, pp. 1.1051-60.
Van der Loos 2000	René van der Loos & Michiel Haas: Kalkmortels in buitenspouwbladen. In: Duurzaam Bouwen 5 [juli] 2000.
Malinowski 1979	Roman Malinowski: Concretes and mortars in ancient aquaducts. Concrete international 1979 jan., pp. 66-76.
Malinowski 1981 I	Roman Malinowski: Ancient mortars and concretes - durability aspects. Mortars, cements and grouts used in the conservation of historic buildings. Rome [ICCROM Symposium], 1981, pp. 341-50.
Malinowski 1981 II	Roman Malinowski: Durable ancient mortars and concretes. Nordic Concrete research 1 (1981), pp 1-22.
Martin 1965	Roland Martin: Manuel d'architecture grecque. Tome I. Matériaux et techniques. (Collection des manuels d'archéologie et d'histoire de l'art). Parijs, 1965.
Marx 1886	Erwin Marx: Steinverbindung [3^er Kapitel 3^er Theil, 1er Band: Constructions Elementen in Stein. Die Hochbau-Constructionen]. Des Handbuches der Architektur, Darmstadt, 1886, pp. 70-7.
Metselspetie 1843	Metselspetie. Bouwkundig Magazijn of Schetsen voor Handwerkheden [Gorinchem] 1 (1843), pp. 31-2.
Molen 1997	Molen van Oelegem. De Belgische Molenaar/ Levende Molens oktober 1997, p. 94.
Molen 1998	De Molen van Oelegem, het einde van een definitieve restauratie. Levende Molens mei 1998, pp. 54-7.
Naldini 1999	S. Naldini: Historische voegafwerkingen. Behoud van de waarden. In: Dirk J. de Vries... [et al.]: Mortels in de restauratie, Studiedag WTA Nederland-Vlaanderen, 26 november 1999. Delft... [etc.] [WTA Nederland-Vlaanderen], 1999.

[p. 273]

Naldini 2001	Silvia Naldini: Historische voegafwerkingen. Behouden van de esthetische en historische waarden. Praktijkboek Instandhouding Monumenten 7 (oktober 2001).
National s.a.	National cement named trass. [niet uitgegeven document uit archief R. Lemaire].
Pannekoek 1976	A.J. Pannekoek... [et al.]: Algemene geologie. 1976.
Pettijohn 1984	F.J. Pettijohn, P.E. Potter, & R. Siever: Sand and Sandstone. 1984.
Ploos van Amstel 1973	L. Ploos van Amstel: Bouwstoffen HTO (20^e druk), Leiden [Spruyt, Van Mantgem & De Does] 1973.
Reineck 1975	H.E. Reineck & I.B. Singh: Depositional sedimentary environments. 1975.
Rijksdienst 1999	Algen, korstmossen en mossen op monumenten, RDMZ info Restauratie en beheer 16 [september 1999], Zeist [Rijksdienst voor de Monumentenzorg].
Rodriguez-Navarro 2000	C. Rodriguez-Navarro, E. Doehne & Sebastian: How does sodium sulfate crystallize? Implications for the decay and testing of building materials. Cement and Concrete Research 30 (2000).
Ruskin 1849	John Ruskin: The Seven Lamps of Architecture. Sunnyside [G. Allan]. 1880 (2^e druk; ed. princ. 1849) [Reprint: Mineola, New York [Dover Publications Inc.], 1989].
Salzman 1967	L.F. Salzman: Building in England down to 1540. Oxford, 1967.
Schober 1995	G. Schober, H.S.M. Kort, K. van Balen & J.E.M.H. van Bronswijk: Biologische Angriffe auf Mauerwerk. International Journal for Restoration of Buildings and Monuments 1 (1995) 3, pp. 193-209.
Schiele 1972	E. Schiele & G.W. Berens: Kalk, Herstellung, Eigenschaften und Verwendung. Dusseldorf, 1972.
Schueremans 1999	L. Schueremans, R. Hayen, D. van Gemert & K. van Balen: Triaxial Testing of Masonry and Lime Mortars, Test Setup and First Results. In: F.H. Wittmann & A. Gerdes (redactie): 5. Internationales Kolloquium: Werkstoffwissenschaften Und Bauindtandsetzen. Freiburg [Aedificatio Publishers], 1999, pp. 527-36.
Slotdocument 1994	Slotdocument van de Nara Conferentie over Authenticiteit in Relatie tot het Wereld Ergoed Verdrag, gehouden in Nara, Japan, 1994.
Staal 1986	J.P. Staal: Metselen in baksteen (bricklaying). Restauratievademecum 1986/5-10, RV blad (pp. 01-1-01-18).
Teutonico 1996	J.M. Teutonico... [et al.]: Group Report: How can we ensure the responsible use of treatments (cleaning, consolidation, protection). In: N.S. Baer & R. Snethlage (redactie): Saving our architectural heritage. The conservation of historic stone structures. Dahlem workshop report. Chinchester... [etc.] [John Wiley and sons], s.a. [1996], pp. 292-313.
Torsello 1998	P. Torsello in: C. Arcolao: Le ricette del restauro. Malte, intonaci, stucchi dal XV al XIX secolo. Venetië [Marsilio Editori SPA], 1998, p. IX.
Tucker 1991	M.E. Tucker: Sedementary petrology. 1991.
Tyghem 1966	Frieda van Tyghem: Op en om de middeleeuwse bouwwerf. (deel 1: tekst, deel 2: platen). Verhandelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor wetenschappen, letteren en schone kunsten XXVIII (Brussel, 1966) 19.
Vicat 1837	L.J. Vicat: Mortars and cement. Donhead Dorset, 1997 (ed. princ. 1837).
Vierl 1975	P. Vierl: Mauerwerk, Putz and Anstrich in der Baudenkmalpflege. Maltechnik Restauro oktober 1975, p. 210.
Viersen 1991	A. Viersen: Onderzoeksrapport metsel- en voegmortels, Delft, 1991.
Van de Vijver 1997 I	D. van de Vijver: Opbouw en afwerking van gevels in Vlaanderen (1700-1830): De bijdrage van de historische bronnen. Restauratie: Historische materialen en hedendaagse technieken. Antwerpen [Technologisch Instituut, Genootschap Civiele Techniek], 1997.
Van de Vijver 1997 II	D. van de Vijver & K. van Balen: Recettes anciennes de mortiers et leur place dans l'étude historique des façades enduites en flandre au XVIIIe et au début Du XIXe Siècle. XXth International Congress of History of Science, Symposium SM36: Recettes anciennes et analyse de laboratoire: deux sources pour l'histoire des sciences et des techniques. [aanvaard voor publicatie] 1997.
Vitruvius s.a.	Vitruvius: Handboek Bouwkunde. [vertaling Ton Peters]. Amsterdam [Polak & Van Gennep], 1999 [3e dr., ed. princ. Amsterdam [Em. Querido B.V.], 1997]; The ten books of architecture. [vertaling Morris Hicky Morgan]. Mineola, New York [Dover Publications Inc.], 1960.
Voorschriften 1882	Algemene voorschriften voor uitvoering en onderhoud van werken. 's-Gravenhage [Departement van Waterstaat], [12 september] 1882.
VV 1988	AA.VV. [redactie A. Conti]: Sul restauro. Turijn [Einaudi], 1988.

[p. 274]

Van de Walle 1959	A.L.J. van de Walle: Het bouwbedrijf in de Lage Landen tijdens de Middeleeuwen. Antwerpen, 1959.
Wielinga 1990	R.J. Wielinga, H.Th.D. Dijkstra & H. Janse: Metselwerk, voegwerk. Restauratievademecum 1990/21-23, RV blad, pp. 01-1-01-8.
Wisser 1988	S. Wisser & D. Knoefel: Untersuchungen an historischen Putz- und Mauermörteln. Teil 2: Untersuchungen and Ergebnisse. Bautenschutz + Bausanierung. 11 (1988), pp. 163-71.
De Witte 1998	E. de Witte... [et al.] in: R.P.J. van Hees (redactie): Evaluation of the performance of surface treatments for the conservation of historic brick masonry [Research Report No 7, European Commission], 1998.
Witteman 2002	A.J.M. Witteman: Een nieuwe injectietechniek tegen vocht- en zouttransport. Praktijkboek Instandhouding Monumenten 11 (september 2002).
Zonneveld 1977	J.I.S. Zonneveld: Tussen de bergen en de zee. 1977.