De slavenhaler. Tooneelen van Afrika's westkust en reis naar het land der Peuls

[p. 160]

XXX.
De inscheping der slaven. - Het leven aan boord. - De licht- en de schaduwzijde van den slavenhandel.

Eenige dagen later was alles op de factory in de weer. De ‘Stormvogel’ wiegelde zacht op de golven van de rivier en tusschen haar en den oever voeren de booten heen en weer om de slaven over te brengen. Terwijl aan den wal Fernando de inscheping leidde, zorgde kapitein Campo aan boord voor de behoorlijke ‘stuwing’ van de ‘waar’. Met de pistolen in den gordel en de zweep in de hand stond hij op het dek bij den mast en liet alle slaven twee aan twee geketend langs hem heen gaan. Daarna, telkens als eene partij onder het dek verdwenen was, begaf hij zich met zijn stuurman omlaag om te zorgen, dat allen daar behoorlijk geplaatst werden.

Een en ander was dan ook waarlijk geen kleinigheid en de inscheping veroorzaakte eene groote bedrijvigheid in de factory.

Als gezondheidsmaatregel, ten einde alle mogelijke voorzorgen te nemen tegen het uitbreken van eene ziekte aan boord, wat, zooals men lichtlijk kan begrijpen, de schroomlijkste gevolgen na zich sleept, waren de negers twee dagen te voren allen zonder onderscheid geheel kaal geschoren. Daar de geheele lading aan de Vivès behoorde, was het merken achterwege gelaten, wat echter, als zij reeds voor verschillende personen te Cuba bestemd waren, steeds geschiedde door een brandmerk. Men gebruikte daarvoor stukjes zilverdraad inden vorm van de voorletters der eigenaars gebogen, die men vervolgens zoo heet maakte, dat zij op de huid een dauwen indruk achterlieten, eene weinig pijnlijke handeling echter.

[p. t.o. 160]

stond hij op het dek bij den mast. Blz 160.

[p. 161]

Toen Fernando het beleid der zaken in handen kreeg, maakte hij daar zooveel mogelijk een eind aan.

Op den dag van de inscheping werden de negers, om ze goed geluimd te doen zijn, onthaald op een buitengewoon feestelijk maal, en daar het bekend was geworden, dat Fernando, die bij iedereen bemind was, de reis mede zou maken, waren de slaven vrij opgeruimd, de omstandigheden altijd in aanmerking genomen.

Met de booten naar het schip geroeid werden de negers, daar aangekomen, ontdaan van elk kleedingstuk, dat zij mochten hebben. Dit was mede een gezondheidsmaatregel ter bevordering van de zindelijkheid en toen dit geschied was, werden de vrouwen in de groote hut, de mannen in het ruim geborgen. Knapen en meisjes liet men gewoonlijk op het dek blijven, waar zij bij mooi weer tegen de zon beschut werden door een uitgespannen zeil en bij slecht weer door een dik geteerd kleed.

Kapitein Campo behandelde zijne slaven aan boord goed. Alles geschiedde volgens vaste regelen. Voor den aan vang van den maaltijd werd den negers gelast de handen te wasschen en daarna werd het maal gebruikt, gewoonlijk bestaande uit eene voedzame soep of een pap van rijst, meel, saus of boonen. De bewegingen geschiedden op commando, om te voorkomen dat de een alles, de andere niets krijgt. Een opzichter gaf het sein den lepel in den bak te steken en een sein om dien naar den mond te brengen, enz. Zij aten bij troepen van tien en er waren slavenhalers, die een gebed deden vóór den maaltijd, en dit de negers lieten beantwoorden met een ‘hoera voor Cuba!’

Bemerkte de opzichter bij den maaltijd negers die niet aten, dan maakte hij daarvan terstond rapport aan den kapitein en men onderzocht wat de reden daarvan was. Was de neger ziek dan deed men hem eene soort van halsband om, ten einde hem te kunnen onderscheiden en zond hem naar den ziekenboeg. Had de neger echter het besluit genomen zich dood te

[p. 162]

hongeren, dan werd hij eenvoudig voor den mast aigestraft en gedwongen te eten.

De maaltijden hadden tweemaal daags plaats, gewoonlijk 's morgens ten 10 ure en des namiddags ten 4 ure, en des morgens gaf men ieder een slok brandewijn als voorbehoedmiddel tegen de scheurbuik. Drie malen daags werd water rondgedeeld, een halve pint per hoofd, en driemalen 's weeks moesten zij met azijn den mond spoelen.

Overdag kwamen de zwarten op het dek en mochten dan vrij rondloopen en met elkander praten. Een goed kapitein duldde niet, dat de slaven noodeloos werden geplaagd of mishandeld en gekastijd zonder dat hun aan het verstand was gebracht, waarvoor zij gestraft werden. Er waren er zelfs, die er zooveel prijs op stelden hunne slaven goed geluimd te houden, dat zij allerlei uitspanningen verzonnen en bij voorbeeld het voor negers altyd groote genot van rooken vergunden als zij op het dek waren. Eenige jongens gingen dan met brandende pijpen rond en lieten iederen slaaf en slavin een zeker aantal trekken doen. Gedroegen zij zich goed dan liet men hen nu en dan vrijheid om op het dek te vergaderen en zich te vermaken met het zingen van hunne nationale liederen en andere uitspanningen.

De barbier scheerde hen eens in de week en knipte hun bij die gelegenheid ook de nagels zoo kort mooglijk af om te verhoeden, dat zij bij nachtlijke vechtpartijen elkander krabden.

Het zoogenaamde stuwen, d.w.z. het plaatsen van de negers voor den nacht, geschiedde bij zonsondergang. Met de zweep in de hand daalden stuur- en bootslieden in het ruim en regelden die belangrijke bezigheid. Men plaatste ze op rijen voor elkaar tusschen elkanders beenen. Die aan de rechterzijde van het schip plaats namen, wendden het gelaat naar den voorsteven, die aan de linkerzijde naar den achtersteven. Op deze wijze sliepen allen op de rechterzijde, wat men het gezondst oordeelde.

[p. 163]

Van de slaven zei ven werden er tien percent met het toezicht in het ruim belast. Met een hemd en broek was zoo'n ongelukkige zoo verheerlijkt, dat hij dit eene genoegzame belooning achtte om gedurende den nacht met eene zweep gewapend de rust te bewaren.

De naakte negers sliepen aldus op den houten vloer zonder iets. Was men overtuigt dat zij vreedzaam van inborst waren, dan gebeurde het wel dat men hun de weelde vergunde van houten blokken als hoofdkussen, maar dan moest men goed van hunne vreedzame geaardheid overtuigd zijn, daar het weleens gebeurde, dat zulke hoofdkussens in handen van muitende negers gevaarlijke wapens waren.

Zoo werd voor alles behoorlijk gezorgd. Het dragen van ketenen aan boord was beperkt, en indien men het aandurfde liet men allen vrij. Vrouwen en kinderen waren echter nooit geboeid; met volwassen mannen alleen had het veel plaats, dat zij twee aan twee door een keten aan de voeten verbonden werden. Op sommige slavenhalers werden nimmer ketens gebruikt. Trouwens het samenkoppelen van de negers heeft aan boord van een schip te vele bezwaren, dan dat men het niet zou nalaten als het maar eenigszins kon. Bovendien zal het nauwlijks noodig zijn er aan te herinneren, dat het in het belang der slavenhalers was, de slaven zoo gezond en frisch mooglijk af te leveren, daar zij dan verzekerd waren een goeden prijs voor de lading te zullen ontvangen.

Dit alles neemt echter niets van het afschuwlijke van het beroep of bedrijf weg en evenmin is het te ontkennen, dat er gevallen van mishandeling en zelfs van gruwlijke misdaden op de schepen plaats hadden. Vele slavenhalers stonden gelijk met zeeroovers en zagen er niets in desnoods, om zich van de galg te redden, als zij geen uitkomst zagen hunne lading te doen verdwijnen in zee, en de voorbeelden van

[p. 164]

beestachtige mishandelingen op negerschepen gepleegd zijn talrijk.

Evenwel, alles heeft zijne licht- en schaduwzijde, en zoo was het ook hier. Wij hebben er een voorbeeld van gezien, dat de negers in sommige streken van Afrika aan veel ongelukkiger lot blootstonden, dan hun ooit als slaaf kon te beurt vallen, en de slavernij, altijd wanneer de slaven menschlijk behandeld werden, was voor velen eene ware uitkomst, eene redding. Zij, die in Afrika geen dag zeker van hun leven waren, die niets bezaten, niets beteekenden, vonden er stellig baat bij als zij naar Amerika werden gebracht om op de eene of andere plantage te dienen.

Niettemin was en blijven de slavernij en de slavenhandel menschonteerende instellingen, al ware het maar alleen uit een oogpunt van humaniteit en rechtvaardigheid. Des te meer is het te bejammeren, dat zij nog tegenwoordig in een groot deel van Afrika gedreven worden, op veel afschuwlijker manier nog dan vroeger. Thans, nu het christelijke Engeland den slavenhandel in Soudan heeft vrijverklaard, zal die handel ook langs den Nijl opnieuw herleven en het gemeenste gespuis uit alle landen zal te Khartoem en Gondakoro samenstroomen om er de oude slavenmarkten in het leven te roepen, met geheel den stuitenden nasleep van onmenschlijkheid en wreedheid die haar kenmerkt.